این مجموعه کتاب، حول محور مسائل پرورشی و تربیتی کودکان است؛ مسائلی که در مدارس و خانه‌های امروزی رو به فراموشی است و جایگزین آن، بحث آموزشِ صرفِ کودکان شده است؛ اما هدف از مدرسه فقط و فقط درس‌خواندن و آموزش جمع و تفریق و املاء‌های ده‌خطی نیست که خارج از توان و صبر کودکان است؛ بلکه مسائل مهم‌تری مثل آگاه‌بودن از خود، همدلی با دیگران، تصمیم‌گیری درست، پرورش روحیه کار گروهی، انجام بازی‌های فکری و فیزیکی و… بسیار تا بسیار، در زندگی حال و آینده دانش‌آموزان اثرگذارتر است.
مطالعه این مجموعه به چهار گروه توصیه می‌شود:
دانش‌آموزان دبستان، والدین، معلمان دبستان و مشاوران و روان‌شناسانِ مدرسه و حوزه کودک و نوجوان.
مطالعه مجموعه «دنیا» برای دانش‌آموزان دبستان، خصوصا دانش‌آموزان دوره اول مناسب است؛ چون به کودکان نشان می‌دهد در تجربه بسیاری از نگرانی‌ها، دل‌شکستگی‌ها و مسائلی دیگر، در این جهان تنها نیستند و دنیا شخصیت داستان، در مدرسه و خانه با نگرانی‌ها و حس‌هایی شبیه به مسائل و احساسات آنها دست‌وپنجه نرم می‌کند.
همچنین این کتاب با روایت‌های خود سعی دارد دانش‌آموزان را به دنیای فکری یکدیگر- با وجود تمام تفاوت‌هایشان با هم- نزدیک و همدلی را در آنها فعال کند؛ به طور مثال اگر با افرادی که در ظاهر تفاوت‌هایی با هم دارند روبه‌رو شدند، آنها را با تفاوت‌هایشان بپذیرند و مسخره نکنند: مثل افراد با رنگ پوست متفاوت از دیگران، افراد عینکی و… . از این طریق دانش‌آموزان به این مسئله واقف می‌شوند که انسان‌ها در بعضی از امور شبیه به هم هستند و در برخی از امور هم کاملا با یکدیگر تفاوت دارند و به قولِ «دنیا»ی داستان: «فرق‌داشتن اصلا چیز بدی نیست.».
علاوه‌بر این، کودکان در هر یک از داستان‌های این مجموعه با یک چالش جدید روبه‌رو می‌شوند که برای دنیا و اطرافیانش رخ می‌دهد و متوجه می‌شوند که شخصیت‌های داستان به دنبال حل‌کردن چالش و مسئله به وجود آمده هستند و اصلا به چالش‌ها به عنوان یک مشکل حل‌نشدنی که فقط برای آنها پیش‌آمده، نگاه نمی‌کنند.
نکته درخور توجه دیگری که در مجموعه کتاب «دنیا» به آن اشاره شده است اهمیت انجام کارها به صورت گروهی و مشورت‌گرفتن از یکدیگر است به جای خودرأی بودن و مشارکت‌ندادن دیگران در کارها. همچنین دانش‌آموزان با بخش کوچکی از چالش‌هایی آشنا می‌شوند که در انجام کار گروهی با آنها روبه‌رو می‌شوند.
در این مجموعه کتاب، کودکان از طریق روند آموزشیِ معلم یاد می‌گیرند که نفع جمعی کلاس، از منفعت‌های شخصی مهم‌تر است. سپیده نیک‌رو، نویسنده کتاب در این داستان‌ها به مهارت‌ها و آداب اجتماعی مثل دستِ خالی به مهمانی نرفتن و فراهم‌کردن یک هدیه کوچک و چگونگی مهمان‌نوازی نیز اشاره کرده است.
همان‌طور که اشاره کردم، مطالعه این مجموعه به والدین و معلمان دبستان هم توصیه می‌شود؛ زیرا با مطالعه این داستان‌ها می‌توانند از دریچه ذهن کودک به مسائل نگاه کنند. شاید برخی از دغدغه‌های کودکان برای ما پیش‌پاافتاده و حتی مسخره باشد؛ اما آن مسئله‌ای است که کودک را نگران و مضطرب کرده است و مسلما برای خود کودک مسئله بزرگ و پُراهمیتی است و ما به عنوان والد یا معلم باید احساسات کودک را درک کنیم و بشنویم؛ نه با جمله‌هایی مثل اینکه خوش به حالت که کودکی، اینکه خیلی مسئله بزرگی نیست، باید قوی باشی و… از اعتبار احساسات کودک بکاهیم.
همچنین لازم است بدانیم برخی از اشتباهات و رفتارهای به ظاهر خرابکارانه کودکان، به دلیل میل به تجربه‌گری، علاقه به شناخت و آشنایی با وسایل، تجربه نداشتن و آگاهی آنها از سازوکارهای مراقبتی و… است: نه آسیب‌رسانی و میل به خرابکاری. پس لازم است در محیطی امن به آنها فرصت تجربه را بدهیم تا از سخت‌گیری آنها در قبال خودشان و میل به انجام کارها به صورت بدون نقص در آینده، اندکی پیشگیری کنیم.
شادی‌خانم معلم کلاس «دنیا»، راهبردهای زیرکانه‌ای را در اداره کلاسش به کار برده است؛ به عنوان مثال برای افزایش مسئولیت‌پذیری بچه‌ها در کلاس، آنها را در تصمیم‌گیری‌های کلاسی دخیل می‌کند و مثل برخی معلمان قدیمی، تنها خودش برای کلاس و نحوه پیش‌برد آن تصمیم‌گیری نمی‌کند.
او به بچه‌ها یادآور می‌شود که همه انسان‌ها- چه معلم و چه والد- حق اشتباه‌کردن دارند. اشتباه‌کردن بد نیست؛ بلکه تکرار اشتباه و درس‌نگرفتن از اشتباهات و عذرخواهی‌نکردن است که بد است. در این صورت بچه‌ها تفکر آرمانی درباره معلم و والدین را در خود پرورش نمی‌دهند و اگر از خودشان هم اشتباهی سر بزند سرزنش‌گری کمتری دارند.
معلم کلاس در مواقع بحرانی به دنبال راهی برای حل مسئله است؛ به عنوان مثال هر گاه دو دوست در مدرسه با یکدیگر دعوا می‌کنند به جای کاهش ارتباط آنها و غر زدن به جان‌شان، به دنبال پیدا کردن راه‌حلی برای بهبود رابطه است.
علاوه‌بر این‌ها، شادی‌خانم به خوبی وارد دنیای کودکان شده و درک می‌کند که ساکت‌کردن کودکان در کلاس بدون ارائه محتوا به آنها، چقدر آنها را اذیت می‌کند؛ پس با بازی‌های مختلف و ایده‌های خودِ دانش‌آموزان، سعی می‌کند آنها را سرگرم و سکوت نسبی‌ای را نیز در کلاس فراهم کند. خواندن داستان و پیاده‌سازی این شیوه‌ها می‌تواند در کلاس‌داری معلمان و بحث پرورش دانش‌آموزان کمک‌کننده باشد.
عناوین مجموعه هفت‌جلدی «دنیا» که از سوی انتشارات محراب قلم منتشر شده است، عبارت‌اند از: «دنیا و سوسک صحرایی»، «دنیا و یک مشکل بوگندو»، «دنیا و خانم‌نازنازی»، «دنیا و مبصربازی»، «دنیا و مامان دومی»، «دنیا و گروه هیولاها» و «دنیا پسرخاله‌ی فوری».
نظر شما