به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «سام وو نترسو» مجموعه‌ای دوجلدی است نوشته کیتی و کوین سانگ با ترجمه مینا قنواتی که از سوی انتشارات فندق (کودک‌ونوجوان نشر افق) منتشر شده است. این مجموعه داستانی خنده‌دار درباره ماجرای خیلی بامزه شجاع‌ترین پسر ترسوی جهان است! سام پسری چینی-آمریکایی است که از بعضی‌چیزها مانند اشباح، تاریکی یا کوسه‌ها می‌ترسد؛ اما در پی راه‌حل‌هایی است تا به خودش کمک کند نترسد. راه‌حل‌هایی که ماجراهایی شاد و سرگرم‌کننده می‌سازند و با تصاویر جذاب، حاشیه‌نویسی‌های بانمک و جزئیات تازه از زندگی مردمان شرق آسیا باعث می‌شوند کودکان دبستانی به خواندن علاقه‌مند شوند.
با مینا قنواتی درباره ترجمه این مجموعه و تأثیر آن بر کودکان و نوجوانان صحبت کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
- حرف تازه این کتاب چه بود که باعث شد آن را برای ترجمه انتخاب کنید؟
این کتاب پیشنهادِ نشر خوب افق بود و من بعد از خواندن جلد اول عاشق متن روان، بیان ساده و داستان پرماجرای آن شدم. شخصیت اصلی (سام) توجه من را در همان چند صفحه اول جلب کرد. ترس‌های سام و راهکارهای کودکانه و خلاقانه‌اش برای غلبه بر این ترس‌ها حرف تازه‌ای بود که این کتاب برای گفتن داشت. سام شجاع نیست؛ او با صداقت تمام برایمان از ترس‌هایش می‌گوید و شاید همین مسئله، تجربه‌ها و حرف‌هایش را برای بچه‌ها ملموس می‌کند تا به راحتی آنها را بپذیرند.
- در این مجموعه به مسائل ریزی که البته برای ما بزرگسالان شاید بی‌اهمیت باشد مانند جیش کردن سام، ثابت کردن این موضوع که ترسو نیست و ... پرداخته شده است؛ اما تمام این موضوعات برای بچه‌ها نه تنها ریز بلکه بسیار مهم و تعیین‌کننده است. درباره این موضوع توضیح دهید.
مفاهیم کتاب کودک کم‌اهمیت‌تر یا کم‌وزن‌تر نیستند؛ فقط نوع گفتن این مباحث است که فرق می‌کند. انجام کارهایی از این قبیل با توجه به توانایی و تجربه محدودتری که بچه‌ها به نسبت بزرگسالان دارند، به معنای اعتمادبه‌نفس بیشتر و احساس ارزشمندی بیشتر است. بیشتر بچه‌ها رویای بزرگ‌شدن دارند؛ رویای روزی که بتوانند مثل بزرگترها کارهای بزرگ را بدون محدودیت انجام بدهند. سام هم می‌خواهد با اثبات شجاعت و انجام کارهایی که در دنیای یک بچه ۱۰ساله سخت و حیاتی است توانایی‌های خودش را به همه ثابت کند و هویتش را به عنوان یک بچه توانمند و شجاع شکل بدهد.
- مجموعه «سام وو نترسو» هم مانند بیشتر کتاب‌های کودک با زبان طنز بیان شده است. به نظر شما اهمیت زبان طنز در کتاب کودک چیست؟
در نگاه اول طنز در کتاب کودک، داستان را برای بچه‌ها جذاب‌تر می‌کند. ماجراهای بامزه باعث می‌شوند بچه‌ها صفحه به صفحه با کتاب پیش بروند؛ اما اهمیت اصلی زبان طنز در کتاب کودک این است که طنز ابزار مناسبی است برای صحبت‌کردن از مسائلی که بعضاً برای بچه‌ها احساس خجالت و ضعف به همراه دارد و می‌تواند به خوبی قبح مسائلی مانند ترسیدن از حشرات، تاریکی، جیش کردن یا ضعیف بودن مقابل قلدر مدرسه را از بین ببرد و با ایجاد احساس همذات‌پنداری بین شخصیت کتاب و مخاطب کودک آموزش‌های لازم را در اختیار او قرار دهد.
با مینا قنواتی درباره ترجمه این مجموعه و تأثیر آن بر کودکان و نوجوانان صحبت کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
- حرف تازه این کتاب چه بود که باعث شد آن را برای ترجمه انتخاب کنید؟
این کتاب پیشنهادِ نشر خوب افق بود و من بعد از خواندن جلد اول عاشق متن روان، بیان ساده و داستان پرماجرای آن شدم. شخصیت اصلی (سام) توجه من را در همان چند صفحه اول جلب کرد. ترس‌های سام و راهکارهای کودکانه و خلاقانه‌اش برای غلبه بر این ترس‌ها حرف تازه‌ای بود که این کتاب برای گفتن داشت. سام شجاع نیست؛ او با صداقت تمام برایمان از ترس‌هایش می‌گوید و شاید همین مسئله، تجربه‌ها و حرف‌هایش را برای بچه‌ها ملموس می‌کند تا به راحتی آنها را بپذیرند.
- در این مجموعه به مسائل ریزی که البته برای ما بزرگسالان شاید بی‌اهمیت باشد مانند جیش کردن سام، ثابت کردن این موضوع که ترسو نیست و ... پرداخته شده است؛ اما تمام این موضوعات برای بچه‌ها نه تنها ریز بلکه بسیار مهم و تعیین‌کننده است. درباره این موضوع توضیح دهید.
مفاهیم کتاب کودک کم‌اهمیت‌تر یا کم‌وزن‌تر نیستند؛ فقط نوع گفتن این مباحث است که فرق می‌کند. انجام کارهایی از این قبیل با توجه به توانایی و تجربه محدودتری که بچه‌ها به نسبت بزرگسالان دارند، به معنای اعتمادبه‌نفس بیشتر و احساس ارزشمندی بیشتر است. بیشتر بچه‌ها رویای بزرگ‌شدن دارند؛ رویای روزی که بتوانند مثل بزرگترها کارهای بزرگ را بدون محدودیت انجام بدهند. سام هم می‌خواهد با اثبات شجاعت و انجام کارهایی که در دنیای یک بچه ۱۰ساله سخت و حیاتی است توانایی‌های خودش را به همه ثابت کند و هویتش را به عنوان یک بچه توانمند و شجاع شکل بدهد.
- مجموعه «سام وو نترسو» هم مانند بیشتر کتاب‌های کودک با زبان طنز بیان شده است. به نظر شما اهمیت زبان طنز در کتاب کودک چیست؟
در نگاه اول طنز در کتاب کودک، داستان را برای بچه‌ها جذاب‌تر می‌کند. ماجراهای بامزه باعث می‌شوند بچه‌ها صفحه به صفحه با کتاب پیش بروند؛ اما اهمیت اصلی زبان طنز در کتاب کودک این است که طنز ابزار مناسبی است برای صحبت‌کردن از مسائلی که بعضاً برای بچه‌ها احساس خجالت و ضعف به همراه دارد و می‌تواند به خوبی قبح مسائلی مانند ترسیدن از حشرات، تاریکی، جیش کردن یا ضعیف بودن مقابل قلدر مدرسه را از بین ببرد و با ایجاد احساس همذات‌پنداری بین شخصیت کتاب و مخاطب کودک آموزش‌های لازم را در اختیار او قرار دهد.
- مترجم کتاب کودک باید چه خصوصیاتی داشته باشد و نقش کودک درونش در ترجمه چیست؟
به نظرم اولین ویژگی مترجم این حوزه آشنایی و ارتباط خوب با کودک درونش است. کودک درون فعال و شاداب در شناخت دنیای کودکان و تمایل به ارتباط با آنها تأثیر مستقیم می‌گذارد؛ اما کافی نیست. خواندن کتاب‌های تألیفی حوزه کودک، ترجمه‌های خوب از مترجم‌های باتجربه و گذراندن دوره‌های مرتبط با ادبیات کودک برای هر مترجم در این حوزه لازم و ضروری است.
- آیا کار مترجم کتاب کودک تنها انتقال لحن کودکانه موردنظر نویسنده است؟
شاید کارِ اصلی مترجم کتاب کودک انتقال لحن کودکانه موردنظر نویسنده، زبان روان و مناسب سطح سواد کودک و جلوگیری از هرگونه سخت‌خوانی باشد؛ اما این خود نیازمند آشنایی با ادبیات و زبان کودک و مهارت کتاب خواندن در هر مقطع سنی است. در ترجمه کتاب طنز، کار مترجم سخت‌تر هم می‌شود؛ چون باید علاوه‌بر مطالب گفته‌شده، زبان طنز موردنظر نویسنده را هم انتقال داد و اطمینان حاصل کرد کودک از خواندن کتاب لذت می‌برد.
- به نظر می‌رسد ترجمه کتاب کودکان و نوجوانان مخصوصا کتاب‌های تصویری، کار مشکلی است و حساسیت و دقت بالایی می‌طلبد. به عقیده شما باید از چه جنبه‌هایی به ترجمه کتاب کودکان به ویژه کتاب‌های تصویری دقت کرد؟
تصاویر برای نسل جدیدی که با تنوع بصری زیاد مثل تلویزیون، فیلم، اینترنت و بازی‌های کامپیوتری بزرگ شده‌اند اهمیت ویژه‌ای دارد و کتاب‌های تصویری با ادغام واژه و تصویر درک کودک و نگاه انتقادی او را ارتقا می‌دهند. این خود بچه‌ها هستند که انتخاب می‌کنند در خواندن قصه هر صفحه را از کجا شروع کنند: متن یا تصاویر. کار مترجم علاوه‌بر برگرداندن کلمات به زبان فارسی، هماهنگ‌کردن محتوا و لحن متن با تصاویر است و این ترکیب همگون می‌تواند در ایجاد مهارت کتابخوانی کودک خیلی مؤثر باشد.
- به نظر شما بچه‌ها با خواندن این مجموعه به چه چیزی دست پیدا می‌کنند؟
امیدوارم بچه‌ها این مجموعه خوب را بخوانند و بدانند همه آدم‌ها چه کودک و چه بزرگسال از چیزهایی می‌ترسند. حس ترس را هم باید مثل همه حس‌های دیگر مثل خشم، شادی، نگرانی و غیره شناخت و تجربه کرد و مثل سام با روش‌های خلاقانه، کارهای روزمره را با وجود ترس انجام داد.
به نظرم اولین ویژگی مترجم این حوزه آشنایی و ارتباط خوب با کودک درونش است. کودک درون فعال و شاداب در شناخت دنیای کودکان و تمایل به ارتباط با آنها تأثیر مستقیم می‌گذارد؛ اما کافی نیست. خواندن کتاب‌های تألیفی حوزه کودک، ترجمه‌های خوب از مترجم‌های باتجربه و گذراندن دوره‌های مرتبط با ادبیات کودک برای هر مترجم در این حوزه لازم و ضروری است.
- آیا کار مترجم کتاب کودک تنها انتقال لحن کودکانه موردنظر نویسنده است؟
شاید کارِ اصلی مترجم کتاب کودک انتقال لحن کودکانه موردنظر نویسنده، زبان روان و مناسب سطح سواد کودک و جلوگیری از هرگونه سخت‌خوانی باشد؛ اما این خود نیازمند آشنایی با ادبیات و زبان کودک و مهارت کتاب خواندن در هر مقطع سنی است. در ترجمه کتاب طنز، کار مترجم سخت‌تر هم می‌شود؛ چون باید علاوه‌بر مطالب گفته‌شده، زبان طنز موردنظر نویسنده را هم انتقال داد و اطمینان حاصل کرد کودک از خواندن کتاب لذت می‌برد.
- به نظر می‌رسد ترجمه کتاب کودکان و نوجوانان مخصوصا کتاب‌های تصویری، کار مشکلی است و حساسیت و دقت بالایی می‌طلبد. به عقیده شما باید از چه جنبه‌هایی به ترجمه کتاب کودکان به ویژه کتاب‌های تصویری دقت کرد؟
تصاویر برای نسل جدیدی که با تنوع بصری زیاد مثل تلویزیون، فیلم، اینترنت و بازی‌های کامپیوتری بزرگ شده‌اند اهمیت ویژه‌ای دارد و کتاب‌های تصویری با ادغام واژه و تصویر درک کودک و نگاه انتقادی او را ارتقا می‌دهند. این خود بچه‌ها هستند که انتخاب می‌کنند در خواندن قصه هر صفحه را از کجا شروع کنند: متن یا تصاویر. کار مترجم علاوه‌بر برگرداندن کلمات به زبان فارسی، هماهنگ‌کردن محتوا و لحن متن با تصاویر است و این ترکیب همگون می‌تواند در ایجاد مهارت کتابخوانی کودک خیلی مؤثر باشد.
- به نظر شما بچه‌ها با خواندن این مجموعه به چه چیزی دست پیدا می‌کنند؟
امیدوارم بچه‌ها این مجموعه خوب را بخوانند و بدانند همه آدم‌ها چه کودک و چه بزرگسال از چیزهایی می‌ترسند. حس ترس را هم باید مثل همه حس‌های دیگر مثل خشم، شادی، نگرانی و غیره شناخت و تجربه کرد و مثل سام با روش‌های خلاقانه، کارهای روزمره را با وجود ترس انجام داد.
نظر شما