به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، «فلسفه اصول» عنواني است كه مدت‌هاست در فضاي حوزه‌هاي علميه از طريق مجلات و نشريات به صورت مصاحبه و مقاله و نشست و نيز در دروس استادان حوزه مطرح و حتي به عنوان يك علم و يك ماده درسي نيز پيشنهاد شده، ولي هنوز به عنوان يك علم مستقل، كتب مشخصي بدان اختصاص داده نشده و وجود خارجي پيدا نكرده است.

به نظر مي‌رسد با توجه به فراواني مباحث انجام شده در اين باب، در مجلات مختلف از يك طرف و وجود محتواي اين علم به طور پراكنده در كتب اصولي، فقهي، كلامي، تفسيري و فلسفي و حتي منطقي از طرف ديگر و ضرورت وجود چنين علمي در فضاي حوزه‌هاي علميه، وقت آن رسيده است كه به عنوان قدم اول، چند جلد كتاب در باب آن با تتبع كامل، تجزيه و تحليل لازم و نقد و بررسي كافي صورت گيرد، ولي قبل از ورود به مباحث اصلي اين علم، كتابي به عنوان قدم اول (جلد اول) جهت معرفي فلسفه اصول و مباحث آن لازم و ضروري است، از اين‌رو كتاب حاضر درآمدي است بر فلسفه اصول جهت معرفي اين علم (چيستي، مسائل، موضوع، روش، رابطه آن با علم ديگر و...) و گام‌هاي بعد (جلدهاي دوم و سوم و ...) به محتواي اين علم تحت عنوان اجتهاد، قطع، عقل، حكم، مباحث زباني و مباحث تفسيري خواهد پرداخت.

تعريف فلسفه اصول
به منظور دست‌يابي به تعريفي نسبتا جامع و مانع براي «فلسفه اصول»، تعريف اصول و بيان اصطلاحات مختلف فلسفه و فلسفه مضاف ضروري است. فلسفه بدون مضاف‌اليه و صفت، داراي اطلاقات مختلفي است كه عبارتند از:
1. فلسفه به معناي عام كه شامل همه علوم حقيقي و به فلسفه نظري و عملي تقسيم مي‌شود.
2. فلسفه به معناي علمي كه از احكام كلي وجود بحث مي‌كند و به متافيزيك مشهور است و داراي اين مباحث مي‌باشد: وجود و ماهيت، علت و معلول، واجب و ممكن، حادث و قديم، متغير و ثابت، واحد و كثير، عقل، عاقل و معقول، مجرد و مادي، جوهر و عرض، مباحث نفس.
3. فلسفه به معناي همه علوم عقلي، در مقابل علوم تجربي و نقلي؛ مثل رياضيات، منطق، فلسفه به معناي دوم و امثال آن.
4. فلسفه به هرنوع تحليل و نگاه عقلاني اطلاق مي‌شود. هرچند اين تحليل در يك گزارش واحد باشد.

فلسفه هنگامي كه به واژه ديگر اضافه مي‌شود داراي اطلاقات مختلفي است؛ مثل فلسفه علم، فلسفه اخلاق، فلسفه ذهن، فلسفه هنر و غير آن. در اين صورت اضافه دوگونه است: اضافه به علم خاص؛ اضافه به شيء و امري خاص.

با توجه به مباحث مذكور، در باب اصول فقه چهار علم قابل طرح است: علم اصول فقه؛ تاريخ علم اصول؛ فلسفه علم اصول؛ فلسفه اصول.

1. علم اصول فقه
«فقه»، علم به احكام شرعي از طريق دلايل، علم استنباط احكام يا علم اجتهاد است. در واقع استخراج احكام شرعي از منابع مربوط (كتاب، سنت و عقل) با روش خاص «فقه» نام دارد. استنباط احكام شرعي نياز به اصول و قواعدي دارد و علم به اين اصول و قواعد را «اصول فقه» مي‌نامند. از اين‌رو اصول فقه را، علم به عناصر مشترك در استنباط، علم به كبريات استنتاج فقهي و غير آن تعريف كرده‌اند.

2. تاريخ علم اصول فقه
در اين عنوان، تاريخ و مبدا پيدايش علم اصول، اولين مكتوبات در اين زمينه، بزرگان، تحولات، دوره‌ها، مكاتب اصولي، فراز و نشيب‌ها، سير تكاملي و غيره مي‌گنجد. روشن است كه براي پرداختن به مباحث مذكور، ارائه تعريفي ولو مختصر و اشاره به هدف، غايت و روش اين علم لازم است، ولي بحث اصلي، تاريخ و سيره تاريخي است؛ به خلاف «فلسفه علم اصول» ـ‌چنان‌كه توضيح آن در ادامه كتاب آمده است‌‌ـ مباحث تعريف، روش، هدف، غايت و امثال آن مباحث اصلي هستند و پيشينه تاريخي به طور مختصر و ضمني در آن مطرح مي‌شود.

3. فلسفه علم اصول فقه
در اين عنوان، رئوس ثمانيه به جز «مبادي تصوري و تصديقي» جاي دارد كه عبارتند از: تعريف علم، روش علم، غايت و هدف علم، موضوع و مسائل علم و پيشينه تاريخي علم. مبادي تصوري و تصديقي جزء رئوس ثمانيه هستند، ولي به دليل حجيم شدن مباحث آن در اكثر علوم و اهميت پيدا كردن، علم مستقلي را به خود اختصاص داده است. به عنوان مثال؛ «فلسفه اخلاق» هم‌اكنون علمي مستقل با دامنه بسيار گسترده است كه عمدتا به مبادي تصوري و تصديقي علم اخلاق مي‌پردازد.

4. فلسفه اصول (تعريف، مسائل و تبويب)
با توجه به مباحث علم اصول، تاريخ علم اصول و فلسفه علم اصول، موارد باقي مانده در فلسفه اصول، بيشتر ناظر به مباني و مبادي اصول خواهد بود؛ اعم از مبادي تصوري (مفهوم حكم، اعتبار و جعل) و مبادي تصديقي (حجيت قطع، و حجيت عقل و امثال آن)، البته بعضي از انديشمندان در باب اصول، طرحي را كه براي تبويب مسائل اصول و جداسازي علم اصول و فلسفه اصول ارائه داده‌اند، مباحث فلسفه اصول و فلسفه علم اصول را يك‌جا مطرح كرده‌اند.

كتاب حاضر در پنج عنوان، مطالبي درباره فلسفه اصول بيان كرده است. تعريف فلسفه اصول، هدف و ضرورت فلسفه اصول، پيشينه تاريخي، روش‌شناسي فلسفه اصول و فلسفه اصول و علوم همگن، عناوين مطالب اين اثرند.

چاپ نخست كتاب «درآمدي بر فلسفه اصول» در شمارگان 1200 نسخه، 224 صفحه و بهاي 43000 ريال راهي بازار نشر شد.