به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «ایران: میان جنگ و صلح» تالیف منیر زاهد، استاد پاکستانی دانشگاه تهران با سخنرانی علی بیات، استاد زبانهای خارجی دانشگاه تهران و مرتضی قاضی، رئیس دفتر هنر و ادبیات بیداری دوشنبه ۸ دیماه در تالار صفارزاده حوزه هنری رونمایی شد.
شهریار، شاعر پاکستانی و مجری برنامه رونمایی از کتاب «ایران: میان جنگ و صلح» گفت: با اینکه پاکستان کشور همسایه و دوست ایران است، اما متأسفانه ایران برای بسیاری از پاکستانیها هنوز ناشناخته باقی مانده است. دیدهام افرادی در پاکستان هستند که هنوز فکر میکنند رهبر ایران امام خمینی (رحمتالله علیه) است. یعنی سطح آشنایی با ایران در آنجا بسیار محدود است.
او افزود: با این حال، افرادی هستند که هر روز در تلاشند فرهنگ ایران را به پاکستانیها معرفی کنند و بالعکس. این فعالیتها بسیار ارزشمند و مؤثر است و تأثیر مهمی بر درک پاکستانیها از ایران دارد. امیدواریم دانشجویانی که در دانشگاه تهران تحصیل میکنند و دکترا میگیرند، این مسئولیت را با خود داشته باشند که ایران را به دیگران معرفی کنند. ایران کشوری زیباست و جنبههای مختلفی دارد که میتوان به آنها پرداخت. پاکستانیها ایران را از چند منظر میبینند. حتی کسانی که هیچ ارتباطی با سیاست یا انقلاب ایران ندارند، ایران را از منظر فرهنگی میبینند و با شاعرانی مثل حافظ و سعدی آشنا هستند. بسیار خوب است که کتابها و آثار فرهنگی بیشتری تولید شود تا ایران بیش از پیش برای پاکستانیها معرفی شود.
قصه پاکستان و قرابت و نزدیکی دو ملت
مرتضی قاضی، رئیس دفتر هنر و ادبیات بیداری مقاومت گفت: این برنامه مشترک با همکاری میز پاکستان، که بخشی از حوزه بینالملل حوزه هنری است و مسئولیت آن بر عهده جناب دکتر سیاست است، برگزار شده است. لازم به ذکر است که او مسئولیت حوزه هنری سیستان و بلوچستان را نیز بر عهده دارد و بنده با افتخار حدود یک سال و نیم است که در خدمتش هستم. این همکاری تاکنون منجر به اتفاقات بسیار خوبی شده است. اگر بخواهم به محصول ملموس اشاره کنم، تولید کتاب «عطر فلفل» که روایت محمدعلی جعفری از سفرش به پاکستان است، از جمله این دستاوردهاست که ما افتخار داشتیم در حوزه هنری و در دفتر منتشر کنیم. این جلسه، اولین نشست تخصصی به بهانه این کتاب است و هدف آن، گفتوگو درباره قصه پاکستان و قرابت و نزدیکی دو ملت ایران و پاکستان است.
او افزود: مایلم کوتاه چند جملهای درباره هدف دفتر هنر و ادبیات بیداری عرض کنم. فلسفه برگزاری این جلسه در دفتر هنر و ادبیات بیداری، تولید روایت از کشورهای دیگر برای مخاطب ایرانی و داخلی است. همانطور که جناب شهریار فرمودند، دو ملت ایران و پاکستان هنوز شناخت کافی از یکدیگر ندارند؛ و تصور کنید در میان ملتهای دیگر نیز وضع مشابهی وجود دارد. هر همکاری و هر قرابت فرهنگی ابتدا بر پایه شناخت متقابل شکل میگیرد، یعنی شناخت ظرفیتها، پیوندها و اشتراکات دو ملت. همان بحثی که جناب شهریار اشاره کرد، درباره دو ملت ایران و پاکستان است. اگر این موضوع را به دیگر ملتها هم تعمیم دهیم، میبینیم که در بسیاری از موارد ملتها شناخت کافی از یکدیگر ندارند. هر همکاری و هر قرابت فرهنگی، ابتدا بر پایه شناخت شکل میگیرد؛ یعنی دو ملت باید ظرفیتها، پیوندها و اشتراکات یکدیگر را بشناسند. در مورد ایران و پاکستان، شاید کمتر ملتی در دنیا وجود داشته باشد که این حجم از اشتراکات فرهنگی و تاریخی را با یک ملت دیگر داشته باشد. این دو ملت تاریخ مشترک و مشابهتهای فراوان تاریخی دارند، عناصر دینی و فرهنگی مشترکشان بسیار زیاد است، زبان و ادبیات و مفاخر ادبی مشترک دارند و مرزهای جغرافیایی مشترک فراوانی دارند. همچنین اشتراکات سیاسی و اجتماعی میان این دو ملت قابل توجه است.
رئیس دفتر هنر و ادبیات بیداری عنوان کرد: این اشتراکات صرفاً با بیان لفظی منتقل نمیشود؛ برای نشان دادن و پیوستگی این دو ملت، نیاز به روایت دقیق است. اگر هدف ما نشان دادن یکپارچگی و نزدیکی فرهنگی دو ملت است، وظیفه ما این است که ابتدا تصویری درست از یکدیگر ارائه دهیم، شکافها و عدم شناختهای موجود را شناسایی کنیم و نیازهای واقعی برای تقویت این پیوندها را تعریف کنیم. همانطور که بزرگان ایران، از جمله مقام معظم رهبری و حضرت امام خمینی (ره)، و بزرگان پاکستان بیان کردهاند، این دو ملت را میتوان «یک روح در دو بدن» توصیف کرد؛ این تعبیر نشاندهنده ظرفیتهای عظیم نزدیکی، دوستی و همدلی میان ایران و پاکستان است.
تعلق خاطر به زبان فارسی که در ایران و پاکستان
قاضی با اظهار افسوس از ناشناخته ماندن ظرفیتهای همکاری فرهنگی دو کشور گفت: افسوس باید خورد که هنوز پس از این همه سال، ما در پایهایترین روایتها و شناختها از همدیگر عقبیم و ظرفیتهای دو ملت را به درستی نشناختهایم. اینکه دو کشور بتوانند زیباییهای یکدیگر را بشناسند، اهمیت زیادی دارد. تعلق خاطر به زبان فارسی که در میان بزرگان ایران و پاکستان دیده میشود، همراهی با مفاخر زبان فارسی و همدلی این دو ملت در مسائل بینالمللی، از جمله موضوعاتی مثل تلسکین و موضعگیریهای مشترک در مسائل جهانی، نمونههایی از این نزدیکیها هستند.
او ادامه داد: همچنین اشتراک دینی، محبت به اهل بیت و پیامبر اعظم (ص) و تجربههای روزمره ایرانیان و پاکستانیها، باید بتواند برای یکدیگر روایت و معرفی شود. حتی جذابیتهای توریستی پاکستان برای ما ناشناخته مانده است. نگاه ما غالباً به سمت غرب است و از همین نزدیکیها و پتانسیلهای همسایگی غفلت کردهایم. برای مثال، هنگام شنیدن سرود ملی پاکستان و دیدن تصاویر این کشور، متوجه میشویم که چقدر کم از زیباییها و فرهنگ همسایه خود میدانیم و این کمبود شناخت پایهایترین مسائل است. کتاب آقای دکتر زاهد منیر نیز، با تمام ارزش خود، نمونهای از تلاش برای پر کردن همین خلأ شناختی است.
این پژوهشگر جنگ بیان کرد: به قطعیت میتوان گفت که این کتاب، اولین اثری است که روایت یک نویسنده غیرایرانی را از حضور در ایران در مقطع جنگ ۱۲ روزه ارائه میدهد و تجربهها و مشاهدات عینی خود را از آن دوره بیان کرده است. درباره خود کتاب «جنگ ۱۲ روزه»، انشاءالله جناب آقای دکتر بیات توضیحات کاملتری ارائه خواهند داد، اما همین اثر بهمثابه یک تذکر تاریخی برای ماست، درباره ایران و پاکستان و حمایتی که پاکستان از ایران کرد و چقدر این همراهی و همبستگی برای زیست جمهوری اسلامی مهم بوده است.
قاضی گفت: روایت ارائه شده در این کتاب صحیح و مستند است. تلاشهایی که در دفتر هنر و ادبیات بیداری انجام شده، شامل سفرنامهها و روایت بزرگان، مشاهیر و مفاخر پاکستان است و در قالبهای متنوع حتی برای نسل جوان نیز برنامههایی طراحی شده است. این فعالیتها با راهنمایی و محوریت جناب آقای دکتر سیاست انجام میشود، که حضور ایشان نعمتی برای این حوزه است و دست ما را در پیشبرد اهداف یاری میکنند. انشاءالله با همکاری میز پاکستان، چشمانداز قوی و سازندهای برای توسعه این حوزه خواهیم داشت.
باغی آراسته از نقش و نگار فرهنگ ایرانی
علی بیات، استاد زبانهای خارجی دانشگاه تهران گفت: زاهد منیر، متولد ۱۹۶۶، دوره ابتدایی تا پایان کالج را در زادگاه خود گذراند و برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر به دانشگاه راه یافت. او پس از اتمام دوره کارشناسی ارشد، مدتی در همان دانشکده به عنوان مربی زبان اردو مشغول به تدریس و تحقیق شد. در سال ۱۹۹۹ میلادی موفق به دریافت درجه گفتاری در زبان اردو و شخصیت علمی برجسته شد.
او افزود: منیر زاهد، نویسندهای پرتلاش است و بیش از ۶۰ جلد کتاب به نگارش درآورده که بیش از ۱۰ جلد آن سفرنامه است. طبق تقسیمبندی عبدالستار قاسم در کتاب جهان سفرنامهها، سفرنامههای منیر بیش از ۷۰۰ صفحه دارد و شامل مقالات و مشاهداتش در سفرهای مختلف است. این سفرنامهها به شش دسته تقسیم شدهاند؛ سفرنامههای اردو، سفرنامههای جهان عرب به زبان عربی، سفرنامههای اروپا، سفرنامههای عربی به زبان عربی، سفرنامههای انگلیسی به زبان انگلیسی و سفرنامههای منظومه که در آنها ترجمه یک شعر ارائه شده است. نکته قابل توجه این است که منیر به کشورهای بسیاری سفر کرده و تجربیات ارزشمند این سفرها را در قالب سفرنامهها برای خوانندگان و محافل ادبی ارائه کرده، که همواره مورد توجه و استقبال گسترده قرار گرفته است.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: نخستین سفر زاهد منیر به ایران حدود ۳۰ سال پیش، در سال ۱۳۷۴، انجام شد و ۲۰ سال بعد، بار دیگر در سال ۱۳۹۴ به ایران آمد. آخرین سفرش در سال ۱۴۰۳ و در مقام استاد دانشگاه تهران، اقامتی تازه را برای ایشان در ایران رقم زد. ایران به تدریج برای او حکم وطن دوم را پیدا کرده است، چرا که فرهنگ، ادبیات و تاریخ ارزشمند این سرزمین، تاثیری ژرف بر هر فرد تازهوارد میگذارد.
فضای متن آکنده از تحسین و ستایش ایران
بیات گفت: تجربه این تأثیرات در کتاب «ایران میان جنگ و صلح» به خوانندگان و علاقهمندان ارائه شده است. نگارش منیر به گونهای است که خواننده را هم از نظر فکری و هم از نظر عاطفی جذب میکند؛ هر صفحه از کتاب همچون باغی آراسته از نقش و نگار فرهنگ ایرانی در برابر چشم خواننده گسترده میشود. شیوه نگارش نویسنده دلانگیز و اثرگذار است و فضای متن را آکنده از تحسین و ستایش میکند. روایتهای او از شهرهایی چون تهران، همدان، شیراز، نیشابور و طوس بسیار دقیق و صادقانه است. کمتر کسی را سراغ دارم که تمام ایام سفر خود را چنین با دیگران به اشتراک بگذارد و حال و تجربه خود را در طول سفر روایت کند.
او ادامه داد: زاهد منیر با قلمی جادویی و جذاب، خواننده را واژهبهواژه، خط به خط و صفحه به صفحه با خود همراه میکند، به گونهای که مطالعه نوشتارهای او از مصر و ژاپن گرفته تا ایتالیا، استانبول، قونیه و شهرهای ایران مانند تهران، مشهد و نیشابور ما را میکشاند. برای درک بهتر این تجربه، مطالعه کتاب اخیرش با عنوان ایران میان جنگ و صلح توصیه میشود.
استاد دانشگاه تهران اظهار کرد: این کتاب چهار بخش اصلی دارد. بخش اول، مقدمه است که نقش تازه و سخنرانیهای جالبی در آن دیده میشود. پس از آن، نوشتهای دو صفحهای به نام «حرف آواز» از دیپلمات سابق پاکستانی، جناب شمشاد احمد خان، آورده شده است. پیشنامه کتاب نیز روش بسیار کوتاه و مختصری از استاد افتخار عارف است که سالها پیش در ایران حضور داشتند.
روایت تجربههای واقعی سفر با جذابیت ادبی
بیات گفت: بخش «نقش اول» و «نقش تازه» شامل مقالات متنوعی درباره حضور زاهد منیر در ایران است. سفر نخست ایشان به ایران در سال ۱۳۷۴ و پس از ازدواج، آغاز شد و تجربههای او به سبک عامیانه و صادقانه نوشته شده است. سفر دوم و سومش شامل بازدید از شهرهایی مانند زاهدان، تهران، تبریز، اصفهان و شیراز است که با ذهنیتی جالب و روایتهای موازی از سالهای ۷۴ و ۹۴ همراه شده است. این روایتها تجربه سفر و تغییرات ایران در طول زمان را به شکل جذاب و دقیق به خواننده منتقل میکند.
او افزود: سال ۷۴، سفر زاهد منیر به ایران تجربهای جالب و پرماجرا بود. وقتی به زاهدان رسیدند، متأسفانه پروازش کنسل شد و به دلیل ناآشنایی با زبان فارسی و عدم ارتباط کافی با تهران، در وضعیت سردرگمی قرار گرفت. در این شرایط، یک دانشجوی قدیمی زبان اردو، فرشته نجاتش شد و با اطلاع دوستان پاکستانی از تهران، به کمکش آمد. بدین ترتیب، در نهایت توانست به تهران برسد و ادامه سفر خود را دنبال کند.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: در تهران، سفرش برای شرکت در سمینار علامه اقبال بود که به دعوت مؤسسه فرهنگی اکو در سال ۲۰۱۵ برگزار شد. در این بخش از کتاب، جزئیات بیشتری نسبت به بخشهای قبلی ارائه شده و تجربه سفر، ماجرای کنسل شدن پرواز زاهدان به تهران و کمک آقای کلانی به او با دقت روایت شده است. همچنین در این قسمت، به زاهدان و شهر سوخته اشاره شده است که نشاندهنده توجه منیر زاهد به جزئیات فرهنگی و تاریخی سفرهایش است و نوشتههایش خصوصیتی دارد که تجربههای واقعی سفر را با جذابیت ادبی برای خواننده بازگو میکند.
مشاهده عینی وضعیت تهران در حملات اسرائیل
علی بیات گفت: قلم منیر جدی است اما در عین حال طنز ظریفی دارد که خواننده را با خود همراه میکند و متن را دلنشین میکند. نمونههایی از سفرهایش نشان میدهد که ماجراهایی که در مسیر و منزل اتفاق میافتند، با زیبایی و دقت توصیف شدهاند. یقیناً برای مردم اردو زبان، خواندن این روایتها جذاب و آموزنده است، مثلاً جایی که صحبت از غذای پخته شده در منزل حاجآقا میشود، جملهای جالب به چشم میخورد: غذایی خوشپخت اما کمنمک و روغنی. واقعیت این است که دوستان پاکستانی معمولاً ادویه بیشتری اضافه میکنند! استاد و محقق هر جزئیات را زیر نظر داشت و با پیشنهادش، برنامهای در نوامبر برگزار شد که حضور سفیر پاکستان و دوستان را به همراه داشت و سالهای بعد تکرار نشد.
او ادامه داد: در مورد جنگ ۱۲ روزه، آغاز آن و روزهای اولیه حمله به زیبایی روایت شده است. او اوضاع جنگی و زندگی روزمره مردم را به گونهای شرح داده که خواننده با فضای آن دوران همراه میشود. همچنین روایتهای شب یلدا و آیینهای آن، و تجربه نوروز در پاکستان، با جزئیات و طنز دلنشین بیان شده است. این ویژگیها نشان میدهد که منیر توانسته لحظات تاریخی و فرهنگی را با جذابیت ادبی و طنز ظریف به تصویر بکشد. مشاهده عینی وضعیت تهران در حملات اسرائیل در ملاقاتی که استاد در همان روز کشور داشتند نظرات مشترکی مبنی بر اتحاد جهان اسلام.
استاد دانشگاه تهران بیان کرد: در شرایط اضطراری، دکتر منیر و همراهان با اتوبوس از سفارت به مرز ترکمنستان رفتند. عبور دشوار از مرز و کنترل پاسپورت بهطور دقیق در نوشتههایش ثبت شده است. سخنرانیهای فارسی او نیز پیش از چاپ، در دسترس بود و نکته جالب توجه، تأکید مداوم بر اهمیت نماز است؛ نه از سر خودنمایی، بلکه برای نشان دادن جایگاه عبادت در زندگی روزمره. کتابش تصویری زنده و جذاب از ایران ارائه میدهد و تجربههای فرهنگی، دینی و اجتماعی کشور را به خوانندگان اردو زبان منتقل میکند، به گونهای که هم سفر و هم ارزشهای ایرانی به خوبی در آن بازتاب یافته است.
نظر شما