به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در آستانه برگزاری اختتامیه هجدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد قرار داریم دورههای مختلف جایزهای را مرور کنیم که ۲۰ سال پیش بنیانگذاری شد. شورای عالی انقلاب فرهنگی در اسفند سال ۱۳۸۴ برگزاری این جایزه ملی بزرگ را با هدف ارتقای زبان و ادبیات ملی- دینی از رهگذر بزرگداشت پدیدآورندگان آثار ادبی برجسته، بدیع و پیشرو به تصویب رساند و از ۱۳۸۷ هر سال این جایزه توسط خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شده است.
جایزه ادبی جلال آل احمد تاکنون ۱۷ دوره را سپری کرده و با گذشت حدود ۲۰ سال و پشت سرگذاشتن فرازوفرودها هنوز تاثیرگذارترین جایزه ادبی کشورمان به حساب میآید و هر سال آیینهوار چشماندازی از داستاننویسی و چالشها و توفیقهای آن را منعکس کرده است.
در ادامه نگاهی به برگزیدههای ادوار مختلف جایزه جلال خواهیم داشت:
دوره نخست
در اختتامیه این دوره که سال ۱۳۸۷ با دبیری علمی محمدعلی رمضانی فرانی و بدون اعلام نام داوران برگزار شد، هیچ اثری را به عنوان برگزیده معرفی نکردند. در عین حال در بخش داستان کوتاه «اژدهاکشان» نوشته یوسف علیخانی، بخش داستان بلند «قاعده بازی» نوشته فیروز زنوزی جلالی، بخش نقد ادبی «آیین آینه: سیر تحول نمادپردازی در فرهنگ ایرانی- اسلامی و ادبیات فارسی» به قلم حسینعلی قبادی و «از اسطوره تا حماسه: هفت گفتار در شاهنامهپژوهی» نوشته سجاد آیدینلو و در بخش تاریخ و مستندنگاری نیز «سازمان مجاهدینخلق؛ از پیدایش تا فرجام» شایسته تقدیر شدند.
دوره دوم
۲ آذر سال ۱۳۸۸ اختتامیه دوره دوم جایزه جلال، این بار با اعلام اسامی داوران برگزار شد. در این دوره نیز بخش داستان اثر برگزیده نداشت و هیچ اثری هم شایسته تقدیر نشد و تنها آثار برگزیده مربوط به بخش نقد ادبی شامل «زبان عرفان» اثر علیرضا فولادی و «تماشاخانه اساطیر» اثر نغمه ثمینی (بهصورت مشترک) و تاریخ و مستندنگاری شامل «دا» نوشته سیداعظم حسینی بودند.
علیرضا فولادی در «زبان عرفان» معتقد است که تجربه عرفانی و تجربه دینی هر دو از آبشخور پیوند ناخودآگاه انسان با فراسوی جهان سیراب میشوند. گسترش زبان عرفان در حوزه اسلام به معنای گسترش زبان قرآن است، همچنان که کاربرد واژگان قرآنی در آثار عرفانی و همچنین همگونی چشماندازهای ساختاری زبان عرفان و زبان قرآن، به خوبی این موضوع را اثبات میکند.
«تماشاخانه اساطیر» نیز نمونهای کامل از خوانش اسطورهای و کهن نمونهای است که نظریهها و نقدهای اسطورهمحور را دربردارد.
دوره سوم
اختتامیه دوره سوم جایزه جلال هفتم آذر سال ۱۳۸۹ بدون اعلام اسامی داوران برگزار شد. این بار نیز اثری برگزیده نشد و کتابهای نقد ادبی شامل «از معنا تا صورت» نوشته مهدی محبتی، «تاریخ ادبی ایران» و «قلمرو زبان فارسی» اثر سیدمهدی زرقانی (بهصورت مشترک) و داستانهای «تالار پذیرایی پایتخت» نوشته محمدعلی گودینی و «نامیرا» نوشته صادق کرمیار (بهصورت مشترک) شایسته تقدیر اعلام شدند.
دوره چهارم
پاییز سال ۱۳۹۰ اختتامیه دوره چهارم برگزار شد و این بار بدون اعلام نام داوران پنج کتاب در سه بخش داستان، نقد ادبی و تاریخنگاری عنوان برگزیده را کسب کردند که شامل «تا خمینی شهر» در بخش مستندنگاری، «جاده جنگ» نوشته منصور انوری در بخش داستان بلند، «از اشارتهای دریا» اثر حمیدرضا توکلی در بخش نقد ادبی و «نبرد سمیرم» اثر کاوه بیات و کتاب «فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی؛ دکن در دوره بهمنیان» نوشته محسن معصومی در بخش تاریخنگاری بودند و نیز «علل و عوامل جابهجایی کانونهای تجاری در خلیج فارس» نوشته محمدباقر وثوقی (بهطور مشترک) شایسته تقدیر شدند.
رمان دوازدهجلدی «جاده جنگ»، از روز سوم شهریور ۱۳۲۰ و ماجرای هجوم روسها به کشور از شمال شرقی خراسان به ایران و اشغال کشور توسط متفقین آغاز می شود و با پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به اتمام میرسد؛ این کتاب واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، فعالیت مبارزاتی گروه های اسلامی، تظاهرات مردمی، پیروزی انقلاب اسلامی، خرابکاری گروهکهای ضد انقلاب در کردستان و جنگ هشت ساله عراق علیه ایران را به تصویر کشیده شده است.
همچنین مولف کتاب «از اشارتهای دریا» با دیدگاهی بوطیقایی به بررسی مثنوی پرداخته که در این شیوه، تأملی گسترده و فراگیر برای کشف ساختار و درک ارتباط اجزای اثر صورت میگیرد و به همراه آن، پژوهش زیباشناختی و معناشناختی نیز انجام میشود.
دوره پنجم
اختتامیه دوره پنجم جایزه جلال سال ۹۱ و بدون اعلام نامی به عنوان برگزیده برگزار شد. با رای داوران در بخش داستان «حافظ هفت» نوشته اکبر صحرایی، «عقل سرخ» نوشته تقی پورنامداریان و «مولوی و اسرار خاموشی» نوشته علی محمدیآسیاآبادی بهصورت مشترک در بخش نقد ادبی و نیز «نورالدین پسر ایران» اثر معصومه سپهری و «شرح اسم» نوشته هدایتالله بهبودی بهصورت مشترک در بخش مستندنگاری به عنوان شایسته تقدیر معرفی شدند.
دوره ششم
آذرماه ۹۲ در اختتامیه دوره ششم بدون اعلام نام داوران شایستگان تقدیر معرفی شدند و این دوره برگزیده نداشت. شایستگان تقدیر شامل «سبکشناسی: نظریهها، رویکردها و روشها» تالیف محمود فتوحی در بخش نقد ادبی، «اجتماعیون عامیون» اثر سهراب یزدانی و «انتفاضه شعبانیه» نوشته صفاالدین تبرائیان بهصورت مشترک در بخش مستندنگاری و «نبرد طریقالقدس» تالیف امیر رزاقزاده در بخش تاریخنگاری بودند.
دوره هفتم
در اختتامیه دوره هفتم که پاییز ۱۳۹۳ برگزار شد در بخش داستان کوتاه «رازهای سانتیمتری» اثر مردعلی مرادی شایسته تقدیر شد. همچنین صاحبان کتابهای داستان «آه با شین» تالیف محمدکاظم مزینانی و «ملکان عذاب» تالیف ابوتراب خسروی بهصورت مشترک، کتاب نقد ادبی «گشودن رمان» نوشته حسین پاینده، کتاب مستندنگاری «زندان الرشید» نوشته محمدمهدی بهداروند و «سفر برگذشتنی» محمدرضا توکلیصابری بهعنوان برگزیده انتخاب و معرفی شدند.
داستان «آه با شین» روایت زوال یک خاندان قاجاری در لایههای مختلف است که هرکدام بخشی از ماجرا را روایت میکند.
همچنین «ملکان عذاب» با روایت زکریا در دوران کودکی آغاز میشود و بعد نویسنده مخاطب را با روایتهای گوناگون مواجه میکند از جمله روایتی از ارباب رعیتی، روایتی از تاریخ، از تاریخ ۲۸ مرداد، از زنی که مردهای زیادی یا به عبارتی دیگر، خانهای زیادی در زندگی او سرک می کشند، ایجاد خردهروایتهای درهمتنیده که در نگاه اول رمانی تاریخی از چند نسل است ولی از زیر لایه متن درمی یابیم که شاید نویسنده به دنبال طرح سوالی بزرگ تر در ذهن مخاطب است.
«گشودن رمان» نیز اثری است که در آن مبحث رمان ایرانی در پرتو نظریه و نقد ادبی مورد کند و کاو قرار می گیرد و در آن ده عنوان از برترین آثار داستانی کشور با ضمیمهای از داستان کوتاه «سه قطره خون» و فیلم «هامون» انتخاب شده اند و صحنه آغازین هر داستان تحلیل و ارتباط آن با باقی متن مشخص شده است.
دوره هشتم
اختتامیه هشتمین دوره جایزه جلال آلاحمد ۳۰ آبان سال ۱۳۹۴ در تالار وحدت برگزار شد. در این مراسم در بخش رمان «پاییز فصل آخر سال است» نوشته نسیم مرعشی و «دختر لوتی» اثر شهریار عباسی به صورت مشترک برگزیده شدند. بخش مجموعه داستان برگزیده نداشت، ولی در این بخش «آیا بچههای خزانه رستگار میشوند» نوشته مهدی اسدزاده و «نگهبان تاریکی» نوشته مجید قیصری تقدیر شدند. همچنین در بخش نقد ادبی، دو کتاب «روایتشناسی کاربردی» تالیف علی عباسی و «کلک خیالانگیز» اثر ابوالفضل حری مورد تقدیر قرار گرفتند و در بخش مستندنگاری «آب هرگز نمیمیرد» نوشته حمید حسام اثر برگزیده و «تو در قاهره خواهی مرد» نوشته حمیدرضا صدر شایسته تقدیر شد.
داستان «پاییز فصل آخر سال است» روایتهایی از زندگی سه دختر را در آستانه سیسالگی شامل میشود؛ این رمان دو بخش اصلی با نامهای «تابستان» و «پاییز» دارد که هر کدام به سه فصل تقسیمبندی میشوند و هر کدام از این فصلها توسط یکی از این سه دختر روایت میشود.
«دختر لوتی» نیز داستانی است که در دوران پس از انقلاب و سالهای جنگ روایت میشود. در این رمان، مرد جوانی برای تدریس درس فیزیک به پل دختر عازم میشود، در همسایگی خانهای که برای اقامت به او دادهاند خانوادهای زندگی میکنند که مردم آنها را لوتی مینامند و معاون مدرسه گوشزد کرده است تا از مراوده با آنها خودداری کند. در عین حال پای او به این خانه باز و وارد ماجراهایی دیگر میشود.
دوره نهم
اختتامیه دوره نهم پاییز ۹۵ برگزار شد و طی آن در بخش رمان، «لمیزرع» نوشته محمدرضا بایرامی و در بخش داستان کوتاه «روباه شنی» محمد کشاورز و «بازار خوبان» اثر آرش صادقبیگی به عنوان برگزیده معرفی شدند و در بخش مستندنگاری، «پیغام ماهیها» نوشته گلعلی بابایی و «ر» اثر مریم برادران شایسته تقدیر شدند.
نویسنده رمان «لم یزرع» سعی کرده به نوعی مظلومیت شیعیان عراقی در طول هشت سال دفاع مقدس را به تصویر بکشد؛ راوی اصلی رمان سربازی جوان با نام سعدون است که از شیعیان دجیل و دلباخته احلی دختری از اهل سنت این منطقه است ولی سنتهای قبیلهای اجازه وصلت به آنها نمیدهد.
«روباه شنی» نیز نه داستان کوتاه را دربرمیگیرد و شخصیتهای این داستانها آدمهایی معمولی هستند و گرفتار زندگی روزمره، هرچند در برخی داستانها فضا کمکم مالیخولیایی و گاهی هم خیالانگیز میشود.
همچنین مجموعه «بازار خوبان» شامل هشت داستان کوتاه است که تقریباً همگی حولوحوش شغلی در جریانند؛ شغل هایی که کمتر در داستانهای ایرانی محلی از اعراب داشته مانند گرمابهداری و پارچهنویسی و فضا و نثر داستانها تنوع دارد.
دوره دهم
در مراسم اختتامیه دوره دهم جایزه جلال که پاییز ۹۶ برگزار شد در بخش رمان «این خیابان سرعتگیر ندارد» نوشته مریم جهانی و «بیکتابی» اثر محمدرضا شرفیخبوشان به صورت مشترک بهعنوان برگزیده معرفی شدند. همچنین در بخش داستان کوتاه «اسم شوهر من تهران است» نوشته زهره شعبانی، در بخش مستندنگاری «آنک پاریس» نوشته میرجلالالدین کزازی و «سفر دیدار» نوشته محمدرضا توکلیصابری به صورت مشترک و در بخش نقد ادبی نیز «بلاقطع از آتن تا مدینه» نوشته داود عمارتیمقدم و «درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی» نوشته حسین صافی شایسته تقدیر شدند.
«این خیابان سرعت گیر ندارد» زندگی زنی مستقل در شهر کرمانشاه را روایت میکند. شهره، برای گذران زندگی راننده تاکسی شده و با وجود متلکها و سختیهای بسیار از سوی جامعهای مردسالار و سنتی، به کار خود ادامه میدهد.
همچنین «بیکتابی» نوشته محمدرضا شرفی خبوشان در مورد میرزا یعقوب است که علاقه زیادی به کتاب، نقش و تذهیب دارد و به خرید و فروش کتب قدیمی مشغول است. طی واقعه ای با لسان الدوله کتابدار کتابخانه شاهی آشنا میشود و این آشنایی او باعث بروز وقایع بعدی است.
دوره یازدهم
اختتامیه دوره یازدهم پاییز ۹۷ برگزار شد. در این مراسم در بخش نقد ادبی کتاب «بلاغت ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی» به قلم لیلا سیدقاسم و دربخش داستان کوتاه کتاب «زخم شیر» به قلم صمد طاهری شایسته تقدیر شناخته شدند. دربخش مستندنگاری «الف لام خمینی» به قلم هدایتالله و «رکابزنان در پی شمس» به قلم حسن کرمی قراملکی بهعنوان آثار برگزیده معرفی شدند. همچنین دربخش رمان و داستان بلند، جایزه اثر برگزیده به «رهش» نوشته رضا امیرخانی رسید.
رضا امیرخانی با قصه «رهش»، داستان زندگی انسانهایی را بیان میکند که با شهرسازی و عواقب آن در تنش هستند؛ مادری که شهر آلوده را مسبب رنج و عذاب فرزندش میداند و با همسر خود علا، که منصبی در شهرداری دارد درگیر است. لیا متنفر است از برجهای بلند شهر که همچون زندانی نفس کشیدن را برای کودک آسمیاش ایلیا مختل کردهاند و از اینکه میبیند خانه پدری او جزو معدود خانههای باقی مانده به سبک قدیمی است، عصبانی و افسرده شده است.
دوره دوازدهم
۲۳ آذر ۱۳۹۸ اختتامیه دوره دوازدهم برگزار شد و در بخش مستندنگاری «قطارباز» اثر احسان نوروزی، در بخش رمان و داستان بلند «دور زدن در خیابان یکطرفه» اثر محمدرضا مرزوقی و «وضعیت بیعاری» اثر حامد جلالی، در بخش داستان کوتاه «افتاده بودیم در گردنه حیران» اثر حسین لعلبذری و در بخش نقد ادبی «نظریه و نقد ادبی» اثر حسین پاینده و «بومیسازی رئالیسم جادویی» اثر محمد و محسن حنیف بهطور مشترک بهعنوان اثر برگزیده و همچنین کتاب «درباره مانایی و مینایی» از احمد شاکری در بخش نقد بهعنوان اثر شایسته تقدیر شناخته شدند.
«دور زدن در خیابان یکطرفه» روایت تلاش قهرمانی تنهاست برای عبور از هزارتویی مخوف که طراحان آن نیز گاه راه خود را گم میکنند و قربانی آنچه خود ساختهاند میشوند؛ حکایت قهرمانی که میداند شکست خواهد خورد اما تلاشش را میکند و در نهایت از نتیجه تلاشش راضی است.
«وضعیت بیعاری» نیز روایتی چند بعدی از عشق، جنگ، جغرافیای جنوب ایران، فرهنگ و رسوم مندائیان ساکن جنوب ایران و از همه مهمتر دینشناسی صابئین مندائی است. داستان از زبان ۱۳ راوی روایت می شود و همگی در طول هم ماجرای کلی رمان را پیش میبرند.
«افتاده بودیم در گردنه حیران» نوشته حسین لعلبذری نیز نوعی فقدان و تنهایی را در داستانهای خود جای داده است. بهطور مثال در داستان «پدر کلان»، نبودن پدربزرگ خانواده که همه بهنوعی از حمایت عاطفی او بهرهمند بودهاند، همه اعضای خانواده و بهخصوص پدر را از هرگونه تصمیمگیری باز میدارد. حضور پدر خانواده در داستان «تمام مسیر را میخوابیم» با تمام اشیای خانه و خاطرههای تکتک اعضای خانواده رقم خورده است و شخصیتها همهی دستاوردهای زندگی خودشان را معطوف به حضور و وجود کسی کردهاند که اگر نباشد همهچیزشان دگرگون میشود.
همچنین در کتاب «نظریه و نقد ادبی» نوشته حسین پاینده، نقد ادبی با رویکردی میانرشتهای به مخاطب معرفیشده و نویسنده کوشیده تا هم در شیوه طرح مباحث و هم در نمونههای نقد عملی بتواند نیازهای دانشجویان در رشتههای مختلف ادبیات و علوم انسانی را پاسخ دهد. به همین دلیل، در این کتاب علاوه بر کاربرد نقد در حوزه مطالعات ادبی، مباحثی دربارهی معماری، تحلیل عکس، تحلیل تصاویر فضای مجازی، نقاشی، فیلم سینمایی و سریال تلویزیونی مطرح شدهاند.
کتاب «بومیسازی رئالیسم جادویی» نوشته محمد و محسن حنیف نیز دو بخش دارد. در بخش اول این کتاب با عنوان شناخت رئالیسم جادویی، مفاهیم و نظریهها، فنون ادبی رئالیسم جادویی و نویسندگان برجسته غیرایرانی متأثر از سبک رئالیسم جادویی معرفی میشوند و در بخش دوم کتاب با عنوان رئالیسم جادویی و بومی سازی در ایران، داستاننویسان ایرانی متأثر از رئالیسم جادویی، باورها، آیینها و ادبیات عامه و کهن عارفانه عاشقانه، حماسی و اسطوره ای ایرانی کندوکاو میشوند.
دوره سیزدهم
۱۶ دی ۱۳۹۹ اختتامیه سیزدهمین دوره جایزه جلال برگزار شد و در بخش رمان و داستان بلند، کتاب «اوراد نیمروز» به قلم منصور علیمرادی، در بخش نقد ادبی «تاریخ بدن در ادبیات» به قلم سیدمهدی زرقانی، در بخش مستندنگاری دو کتاب «فرکانس ۱۱۶۰ (اینجا آبادان؛ صدای مقاومت و ایستادگی)» به قلم فضلالله صابری و «گوهر صبر (خاطرات گوهرالشریعه دستغیب)» به قلم طیبه پازوکی بهعنوان آثار برگزیده معرفی شدند.
«اوراد نیمروز» داستانی است از دو روایت که در هم تنیدهاند؛ یکی روایت سفر شخصیت اصلی داستان به کویر جادویی لوت و دیگری زندگی عاشقانهای که او با یک هنرمند تئاتر در تهران دارد.
کتاب «تاریخ بدن در ادبیات» نیز به تحلیل و مرور تجسم بدن در نوشتارهای گوناگون و ژانرهای مختلف می پردازد.
دوره چهاردهم
اهالی قلم و دوستداران ادبیات کشورمان ۱۲ بهمن ۱۴۰۰ شاهد برگزاری اختتامیه چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال شدند. در این مراسم در بخش رمان رضا جولایی برای نگارش «ماه غمگین، ماه سرخ» و سیدمیثم موسویان برای نگارش «بینام پدر»، در بخش داستان کوتاه، محمداسماعیل حاجیعلیان برای نگارش «ساعت دَنگی» و «احمدرضا امیری سامانی» برای نگارش «قدیس دیوانه» و در بخش نقد ادبی، محمدرضا فارسیان و فاطمه قادری برای نگارش «آلبر کامو در ایران» بهعنوان شایستگان تقدیر معرفی شدند. در بخش مستندنگاری میثم امیری برای نگارش «داغ دلربا» و هدایتالله بهبودی برای نگارش «رضانام تا رضاخان به صورت مشترک برگزیده شدند و از مرحوم اصغر عبداللهی که برای نگارش مجموعه داستان کوتاه «هاملت در نم نم باران» از جمله نامزدهای نهایی بخش داستان کوتاه این جایزه بود تجلیلی ویژه انجام شد.
دوره پانزدهم
در اختتامیه دوره پانزدهم که ۲۴ دی ۱۴۰۱ در تالار وحدت برگزار شد، داوران در بخش ویژه مدافعان سلامت و کرونا کتاب «جهاد در قرنطینه- روایت فعالیتهای کارگاه جهادی شهید ابراهیمزاده در جهاد مقابله با ویروس کرونا» نوشته فروغ زال را بهعنوان اثر برگزیده معرفی کردند. در بخش ویرایش حسین جلالپور ویراستار کتاب «صور سکوت» نوشته محمد قائمخانی و نرگس توکلیلشکاجانی ویراستار کتاب «اینجا سوریه است، صدای زنان راوی جنگ» نوشته زهره یزدانی قدردانی شدند و در بخش ویژه شهید سلیمانی کتاب «حاجقاسمی که من میشناسم» نوشته سعید علامیان از انتشارات خط مقدم، «شاید پیش از اذان صبح» نوشته احمد یوسفزاده از انتشارات سوره مهر معرفی و تقدیر شدند. در بخش نقد ادبی «تماشای روایت (بررسی تحلیلی روش انتقال عناصر داستان از روایت به درام)»، نوشته مجید آقایی و «خودانتقادی ادبی: رسالهای در نقد هنر خویشتن در عرصه ادبیات»، به قلم مهرداد نصرتی شایسته تقدیر شدند.
مجید آقایی در کتاب «تماشای روایت» بیان کرده که ما در برههای از تاریخ فرهنگی ایرانزمین زیست میکنیم که طول عمر، حیات و تأثیر اجتماعی متون ادبی و نمایشی بسیار کوتاه شده است. نویسنده تلاش کرده تا با تبیین چگونگی ادراک واقعیت در فرایند روایتگری و داستانگویی که اساساً ماهیتی هستیشناختی و معرفتشناختی دارند به ارتباط زبان بهمثابه عامل پیوند اجتماعی و انتقال مفاهیم، با روایت و داستان بپردازد. این اثر در پنج فصل نگاشته شده که عنوان آنها شامل «خاستگاه هستیشناختی و مبانی معرفتشناختی داستان»، «زبان و تحلیل فلسفی»، «زبانشناسی و تحلیل کارکردهای ارتباطی و ادراکی زبان»، «ساختارگرایی، روایتشناسی و ادراک متن» و «روایت، داستان، درام و فرایند اقتباس» است.
همچنین مهرداد نصرتی در «خودانتقادی ادبی» روش جدید برای نقد آثار ادبی را معرفی کرده که آموزش میدهد چگونه وقتی یک نویسنده یا شاعر اثری ادبی را خلق میکند به نوعی هر آنچه خودش تجربه کرده است، نقد و توصیف میکند و میگوید رمان و شعری که میآفریند خواسته یا ناخواسته نقد و بررسی تجربه زیسته خود اوست. همچنین این روش به مخاطب میآموزد که چگونه دادههای خودانتقادی را از میان اطلاعاتی که شاعر یا نویسنده میدهند، به دست آورد و نظر آن اهل قلم را درباره اثرش دریابد.
در بخش داستانکوتاه هیچ اثری برگزیده اعلام نشد و کتاب «ویروس عاشق» نوشته مجید رحمانی را بهعنوان شایسته تقدیر معرفی کردند. در بخش مستندنگاری کتاب «سازمان سیاسی بهائیت» نوشته حمیدرضا اسماعیلی از نشر موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی بهعنوان اثر برگزیده معرفی شد. در بخش رمان و داستان بلند، اثری برگزیده نشد و دو اثر شامل «صور» نوشته حسینعلی جعفری و «عزرائیل» نوشته نیما اکبرخانی شایسته تقدیر شدند.
دوره شانزدهم
اختتامیه شانزدهمین جایزه جلال آل احمد و معرفی برگزیدگان این رویداد ششم دی ماه ۱۴۰۲ در تالار وحدت برگزار شد. در بخش مستند نگاری کتاب «عملیات احیا» نوشته محمد حکم آبادی به عنوان اثر شایسته انتخاب شد. کتاب «من اعتراف میکنم؛ زندگی و زمانه وحید افراخته» نوشته محمد رحمانی نیز در این بخش به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد. در بخش داستان کوتاه کتاب «از قبل یکشنبه میشود» نوشته علی شاه مردادی به عنوان اثر شایسته تجلیل انتخاب شد. در بخش ویراستاری سپیده شاهی برای ویراستاری کتاب «روزهای پیام بری» نوشته روح الله شریفی تقدیر شد. همچنین در بخش ویژه آرمان فلسطین، کتاب «صور» نوشته حسین علی جعفری به عنوان اثر منتخب شناخته شد و کتاب «متاستاز اسرائیل» نوشته کوروش علیانی نیز در این بخش به عنوان اثر منتخب مورد تقدیر قرار گرفت. در بخش نقد ادبی اثر برگزیدهای انتخاب نشد و تنها کتاب «آخر الزمان در رمانهای آپوکالیپتیک» نوشته ساره زیرک شایسته تقدیر شناخته شد. در بخش داستان بلند و رمان نیز دو اثر شامل «بیروط» نوشته ابراهیم اکبریدیزگاه و «غمسوزی» اثر اعظم عظیمی به عنوان برگزیده مشترک این دوره معرفی شدند.
در معرفی کتاب «بیروط» آمده است: «بیروط فقط یک مکان نیست، فقط یک شهر خاورمیانه ای نیست؛ بیروط سرآغاز تغییری است برای مرد جوان مستندسازی که در زمانه پراضطراب و هیاهویی که داعشیها و تکفیریها راه انداختهاند از آلمان به بیروط میرود تا با مردی آشنا شود که میگوید: کشور با محبت ساخته میشود.»
از «غمسوزی» نیز که به داستان دو برادر میپردازد به عنوان روایتی یاد میکنند که برای تلطیف سوزاندن رنج انسان در مواجهه با چیستی جهان خلق شده است.
دوره هفدهم
مراسم اختتامیه و معرفی برگزیدگان هفدهمین دوره جایزه جلالآل احمد سوم بهمن ماه ۱۴۰۳ در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد. در بخش ویراستاری زهرا خیریه ویراستار کتاب کیمیای کرامت به عنوان برگزیده معرفی شد. در بخش مستندنگاری «خاک کارخانه؛ پارچههای ناتمام چیتسازی بهشهر و سرگذشت آخرین کارگران» اثر شیوا خادمی، منتشرشده در نشر اطراف به عنوان اثر شایسته تقدیر شناخته شد. در بخش نقد ادبی، «دیرش روایی» اثر بهمن نامور مطلق به عنوان اثر شایسته تقدیر انتخاب شد. در بخش داستان کوتاه «آن پریزاد سبزپوش» اثر صمد طاهری به عنوان برگزیده و «پرنده باز تهران» اثر ندا رسولی به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند و در بخش داستان بلند و رمان کتابهای «دختران قبیله جنگ» اثر جواد افهمی و «دم اسبی» نوشته رامبد خانلری به عنوان آثار شایسته تقدیر اعلام شدند و «سنگ اقبال» اثر مجید قیصری نیز به عنوان اثر برگزیده بخش داستان بلند و رمان معرفی شد.
«آن پریزاد سبزپوش» داستانهایی را شامل میشود که به ظاهر ساده ولی سرشار از شگفتی و جادو هستند و در برخی از آنها طاهری از رئالیسم ویژه خود به سمت نوعی رئالیسم جادویی هم حرکت کرده است. در پایان کتاب دو نمایشنامه نیز که حاصل کار نویسنده در سالهای دههی شصت شمسی هستند، گنجانده شده است.
همچنین در رمان «سنگ اقبال»، مجید قیصری به مواجهه مردمان یک سرزمین با خشکسالی پرداخته است و با روایت داستانش در پسزمینهای از طبیعت بحرانزده، فضائل و رذائل انسانی را به تصویر کشیده است.
جایزه ادبی جلال گام هجدهم را نیز برداشته و فردا، نهم دی ماه در نشست خبری با حضور ابراهیم حیدری، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و مجید قیصری، دبیر علمی دوره هجدهم جایزه جلال قرار است داوران و نامزدان نهایی این دوره معرفی شوند.
تا که قبول افتد و که در نظر آید؟
نظر شما