سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ کتاب «فلسفه ورزش؛ نگاهی از منظر عاملیت انسان» به کوشش خسرو باقری، نرگس سجادیه و محمدرضا مدنیفر به سفارش پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری و به همت انتشارات پادینا منتشر شد.
در این کتاب تلاش شده تا پاسخی نظاممند به ضرورتِ اندیشهورزی در مورد ورزش ارائه شود. این اثر، سفری فکری است که از بازخوانی دیدگاههای فیلسوفان بزرگ تاریخ، از افلاطون و کانت گرفته تا سارتر و بوبر، درباره ورزش و جایگاه آن در حیات انسانی آغاز میشود، اما نوآوری آن، قرار دادن ورزش در چارچوب یک نظریه در باب «عمل انسانی» (Human Agency) است.
در این نگاه، ورزش دیگر صرفاً یک «رفتار» بدنی نیست، بلکه یک «عمل» (Action) چندلایه است که از مبادی سهگانهی «شناخت»، «گرایش» و «اراده» سرچشمه میگیرد و آثاری عمیق بر وجود فرد و جامعه پیرامون خود بر جای میگذارد.
فصلهای میانی کتاب به کالبدشکافی مفهوم ورزش با این عینک جدید اختصاص دارد. در گفتگو با نظریات برجسته معاصر، بهویژه دیدگاه «برنارد سوئیتز»، تلاش شده تا تعریفی دقیق از ماهیت ورزش و تمایز آن با مفاهیم همسایهای چون «بازی» و «مسابقه» ارائه شود. این تلاش فکری در فصل پایانی کتاب به ثمر میرسد؛ جایی که بر اساس مبنای نظری «انسان بهمنزلۀ عامل»، منظومهای منسجم از اهداف، مبانی و اصول حاکم بر ورزش استنتاج شده است.
این منظومه، که شامل ۲۶ اصل بنیادین در حوزههای ماهوی، اخلاقی، اجتماعی، تربیتی و مدیریتی است، نهتنها یک تحلیل نظری، بلکه یک نقشه راه عملی برای سیاستگذاری و کنشگری معنادار در عرصهی ورزش فراهم میآورد. این کتاب تلاشی است برای آنکه ورزش را از منظری فلسفی بازخوانی کنیم طوری که از یکسو بتواند با مباحث جهانی گفتگو کند و از سوی دیگر ریشه در هویت بومی ما داشته باشد.
این اثر در وهله اول برای کسانی مناسب است که در پی فهم عمیقتر جایگاه ورزش در زندگی فردی و اجتماعی انسان اند. محققان و دانشجویان رشتههای علوم ورزشی، فلسفه، علوم تربیتی و جامعهشناسی، در این کتاب یک چارچوب نظری به نسبت بدیع و روشمند برای تحلیل پدیده ورزش خواهند یافت که میتواند افقهای جدیدی را به روی آنان بگشاید.
برنامهریزان و سیاستگذاران کلان ورزش نیز مخاطبان اصلی کتاب محسوب میشوند؛ این کتاب به آنها کمک میکند تا از تصمیمگیریهای جزیرهای و روزمره فراتر رفته و اقدامات خود را بر پایه یک فلسفه مدون و منسجم استوار سازند، مبنایی که خصوصاً بتواند میان ورزش قهرمانی، همگانی و تربیتی پیوندی منطقی و منسجم برقرار کند.
اما شاید مهمترین گروه مخاطب، معلمان، مدیران مدارس و همه دستاندرکاران حوزه تربیت باشند که مسیرهای تازهای را برای تربیت نسل بعد جستجو میکنند. از جمله محورهای مهم کتاب تأکید بر نقش «تربیتی» ورزش است.
ورزش، بهویژه در محیط مدرسه، صرفاً فرصتی برای تفریح یا تخلیه انرژی دانش آموزان نیست؛ زنگ ورزش و حتی مسابقات ورزشی آموزشگاهی می تواند به یک «بسته تربیتی» تمامعیار مبدل شود که در آن توانمندیهایی چون مسئولیتپذیری، پشتکار، مدیریت شکست، مشارکت در عمل جمعی و احترام به قاعده و رقیب، در بستر تجربه زیسته آموخته میشود. این امر مستلزم تغییر مبنایی نگاه برنامه ریزان و مدیران آموزشی و معلمان ورزش مدارس در مورد ماهیت فعالیت ورزشی است و مطالعه کتاب حاضر میتواند در این مسیر سودمند باشد.
نظر شما