سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - یونس صادقی: رمان «آداب زوال» اثر نظامالدین مقدسی - نویسنده اهل شهر خنج در استان فارس - است که پیش از این چند رمان به نامهای «شرارت»، «عشق مدرن»، «کلاه پیکاسو» و «خانم روبرت» و دو مجموعه شعر از او منتشر شده است. رمان جدیدش در ۲۷۰ صفحه با سبک رئالیسم جادویی نوشته شده است.
کتاب «آداب زوال» داستانی است که از همان صفحات اول خواننده را با فضایی متفاوت، زبانی دقیق و روایت شخصیتمحور روبهرو میکند. پیشتر با رمان «شرارت» از همین نویسنده با سبک ویژه او آشنا شدهایم، اما در «آداب زوال» این سبک بالغتر و پختهتر شده است.
داستان با روایت مادر آغاز میشود و هر فصل، نگاه یک شخصیت متفاوت را ارائه میدهد. این ساختار زنجیرهای باعث میشود خواننده همزمان با شخصیتها سفر کند و هر رویداد را از زاویهای تازه ببیند. روایت شخصیتها حول محور ایده مرکزی رمان شکل گرفته و هر حرکت، هر تصمیم و هر برخورد، بخشی از این ایده را آشکار میکند.
یکی از نکات جالب رمان، بررسی زبان و ارتباط میان انسانها و مفاهیم است، اما این موضوع در قالب زندگی روزمره شخصیتها و گفتوگوهایشان عرضه میشود، نه به شکل درس یا تئوری. خواننده از طریق رفتار، تصمیم و حتی سکوت شخصیتها با اهمیت کلمات، معنا و تفکر در هر دوره از زندگی بشر روبهرو میشود. زبان در رمان وسیلهای است برای بازنمایی جهان شخصیتها و تجربه آنها، نه ابزار تعلیم و توضیح فلسفی.
رمان همچنین به پرسشهایی درباره امیال و خواستههای انسانی میپردازد. شخصیتها با انگیزهها و خواستههایشان حرکت میکنند؛ گاهی در تضاد با هم، گاهی در جستوجوی معنا و رضایت. خواننده از طریق کنشها و تجربههای شخصیتها با این پرسش مواجه میشود که زندگی بدون امیال چگونه خواهد بود و آیا ادامه مسیر ممکن است؟ این بررسی، صرفاً در قالب داستان و رفتار شخصیتها بیان میشود و هیچگاه به شکل سخنرانی یا تحلیل مستقیم ارائه نمیشود.
سبک رئالیسم جادویی در این رمان به شکل طبیعی با روایت درهم آمیخته است. جزئیات محیط، رفتار شخصیتها و زندگی روزمره با لایهای از رمز و استعاره همراه شده است، اما همیشه در خدمت داستان است. صحنهها ملموس و قابل تصورند و حتی وقتی رخدادهای جادویی رخ میدهند، خواننده آنها را به عنوان بخشی از تجربه شخصیتها میپذیرد، نه به عنوان درس یا مفهومی انتزاعی.
نویسنده در پرداخت شخصیتها دقت بسیاری به خرج داده است. هر شخصیت جهان خود را دارد، با نگرشها و تردیدهای منحصربهفرد، و این باعث میشود داستان چندلایه و جذاب باشد. خواننده میتواند با هر شخصیت همدلی کند، از دیدگاهش غافلگیر شود یا با تصمیماتش به چالش کشیده شود. این تجربه باعث میشود که رمان هم سرگرمکننده باشد و هم عمیق.
از دیگر ویژگیهای برجسته «آداب زوال»، تمرکز نویسنده بر جزئیات و فضاسازی است. محیط داستان، از خانهها و کوچهها گرفته تا سکوت و صداها، با دقت بازسازی شده و حس حضور در جهان رمان را ایجاد میکند. همچنین، نویسنده به جای حرافی یا توضیحات اضافه، اجازه میدهد داستان خودش حرف بزند؛ همین باعث شده متن روان، جذاب و گیرا باشد.
رمان، در عین حال که روایت مستقلی است، قابلیت جذب مخاطب گستردهتری را نیز دارد. علاقهمندان به داستانهای فلسفی و روانشناختی، با لایههای عمیق شخصیتها و ایدههای نهفته در داستان همراه میشوند، اما کسانی که صرفاً دنبال یک رمان جذاب و پرجزئیات هستند نیز از خواندن آن لذت میبرند. این رمان نمونهای موفق از تلفیق روایت کلاسیک، رئالیسم جادویی و موضوعات انسانی است که بدون شعار و دستور، خواننده را در دنیای خود فرو میبرد.
به طور کلی، «آداب زوال» تجربهای است که خواننده را با زندگی و انگیزههای شخصیتها، رمز و رازهای کوچک و بزرگ، و دنیای متغیر روابط انسانی همراه میکند. هر فصل، هر دیدگاه و هر لحظه داستان، گرهای تازه از زندگی را باز میکند و همزمان به سوالهایی درباره انسان و زندگی اشاره دارد، بدون اینکه مستقیم و صریح بگوید اینها فلسفهاند. مطالعه این رمان به کسانی توصیه میشود که دوست دارند در کنار داستان، در دنیای شخصیتها غوطهور شوند و با روایتی تازه، متفاوت و پرجزئیات روبهرو شوند.
رمان «آداب زوال» در انتشارات سنجاق به چاپ رسیده است.
نظر شما