به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به نقل از مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه، انقلاب اسلامی در ایران که شعار و اهداف خود را بر پایه مفاهیم اصیل اسلامی مورد تعریف قرار داده، در تلاش برای تحقق و تبیین جایگاه زن بر اساس همان گفتمانی بود که در اسلام اصیل وجود داشته است.
انقلاب اسلامی در مبانی خود در تقابل با ساحتهای دوگانه زن شرقی و زن غربی که یکی مروج خرافه گرایی و بیسوادی و منفعل بودن زن و دیگری مبلغ نگاه کالایی و نمایشی به زن بوده است، ضمن معرفی صحیح و تشریح ویژگیهای هرکدام از آن دو ساحت با تکیه بر گفتمان اسلامی - ایرانی به ارائه ساحت دیگری از زن و زنانگی در قالب الگوی سوم زن پرداخت.
در الگوی سوم؛ زن و زنانگی نه باید در انقیاد و خرافات باشد نه باید عاملی نمایشی و کالایی باشد، بلکه منطبق با ویژگیهای اخلاقی اسلامی به نقشآفرینی اجتماعی بپردازد.
پژوهش حاضر تلاش دارد تا با بررسی کنشگریهای اجتماعی زنان، فرآیند ساخت و توجه به الگوی سوم زن در تاریخ معاصر ایران را نشان دهد؛ همچنین به ترسیم این موضوع بپردازد که مبانی انقلاب اسلامی در تعریف نوین و کارآمد از ساحت زن و تکامل ایده الگوی سوم زن در تقابل با الگوهای شرقی و غربی نقشی مهم داشته است.
علاوه بر این، بر پایه آثار مربوط به کنشگری زنان در دوران دفاع مقدس، ارتباط میان مفهوم الگوی سوم زن و نقشآفرینی زنان در دوران جنگ تحمیلی را موردبحث و بررسی قرار داده و نشان خواهد داد که کنشگری زنان در دوران دفاع مقدس نمونهای عینی از الگوی سوم زن بوده و در محورهای مختلف با نقشآفرینیهای زنان در ادوار تاریخی دوران معاصر در ایران دارای تمایز میباشد.
این کتاب بهعنوان بخشی از برنامه سالانه کارگروه مطالعات زنان و خانواده در پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، به نویسندگی «علی باغدار دلگشا» و با حمایت مادی و معنوی مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدتهای سپاه در چهارفصل و ۳۰۳ صفحه تدوین گردیده است.
فصل اول کتاب با عنوان «کنشگری زنان در تحولات اجتماعی تاریخ معاصر ایران» به موضوعاتی چون: نقشآفرینی زنان در جنبش مشروطه، ایده مقاومت مادرانه، شکلگیری جبهه خانگی برای پشتیبانی از استقلال ملی در قیام تنگستان و جنگ جهانی اول، کنشگری زنان در نهضت جنگل، مقابله با کشف حجاب و مقاومت زنان برای حفظ هویت اسلامی در دوره پهلوی اول و تشریح نمونههایی از انقلابیگری زنان (ساخت زن انقلابی) پرداختهشده و در ادامه نیز ادوار هشتگانه کنشگری زنان در تاریخ معاصر ایران موردبحث و بررسی قرارگرفته است.
فصل دوم با عنوان زنان و انقلاب اسلامی، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری، ابتدا فرآیند ساخت زنانگی (زن انقلابی - زن مسلمان مبارز - زن روز) را موردبررسی قرار داده است؛ همچنین هویت زن مسلمان را با تأکید بر آثار شهید مطهری و علی شریعتی بازخوانی کرده و سپس با واکاوی نقش زنان در پیروزی انقلاب اسلامی، به تحلیل و بررسی نقش انقلاب در شکلدهی به هویت زنان (هویت دینی جدید برای زن مسلمان ایرانی) پرداخته است.
فصل سوم با عنوان «نقش زنان در دفاع مقدس و مقایسه و تطبیق آن با مفهوم الگوی سوم زن» به بررسی تاریخی طرح بحث ایده الگوی سوم زن در تاریخ معاصر ایران به همراه ویژگیهای تعریفشده برای آن در هر دوره زمانی پرداخته و با ترسیم دوران چهارگانه ایدهپردازی الگوی سوم زن، کلان روایتهای موضوعی هر دوره را به تفکیک مطرح کرده است.
بررسی کنشگری زنان و نقشآفرینی آنان در آن دوران و شکلگیری آرمانی - الگویی شخصیت زنان بر اساس الگوی هویت دینی و ساخت زنانگی بر مبنای هویتشناسی شخصیت زن مسلمان با دو ویژگی ۱ - تاریخساز بودن و ۲ - اثرگذار بودن (بررسی فرآیند تبدیل چگونه بودن به چگونه شدن) دیگر موضوعاتی است که در این فصل بررسیشدهاند.
فصل چهارم با عنوان «بررسی مقایسهای کنشگری زنان در دفاع مقدس و الگوی سوم زن» با سایر کنشگریهای زنان در تاریخ معاصر نیز موضوعاتی چون: بررسی تطبیقی نقشآفرینی اجتماعی زنان در دوران دفاع مقدس با کنشگریهای ادوار قبل، نشان دادن سطح بهرهگیری از الگوی هویت دینی توسط زنان نقشآفرین در دوران دفاع مقدس در مقایسه با دیگر ادوار کنشگری زنان در دوران تاریخ معاصر و ساخت زنانگی بر پایه الگوی سوم زن و مبتنی بر ساختار هویت دینی (در مقایسه با بهرهگیری از الگوی مقایسه باستان گرایانه و غربی) در فرآیند کنشگری اجتماعی زنان در دوران معاصر را موردبررسی قرار داده است. در این فصل وجوه تمایز کنشگری زنان در تحولات تاریخی پیشین نیز موردبحث و بررسی قرارگرفته است.
در پشت جلد کتاب میخوانیم: «زن ایرانی در تحولات اجتماعی ایران معاصر، کنشگریهایی اثرگذار داشته است. تلاش برای تقویت استقلال ملی و ایفای نقش از خانه تا میدان جنگ، تنها نمونهای از این کنشگری میباشد.
مفهوم «زن انقلابی» و «زن مسلمان مجاهد» که در انقلاب مشروطه (۱۲۸۵) و انقلاب اسلامی (۱۳۵۷) ظهور یافتهاند، نقشی مهم در شکلگیری حضور زنان در اجتماع داشتند. انقلاب اسلامی نیز زمینهساز ترویج این مفاهیم در فرهنگ عمومی جامعه شد.
زنان در دوران دفاع مقدس با تبدیل خانه به پایگاهی برای پاسداری از شهرها و پشتیبانی از مبارزان در میدان جنگ، نقشهای نوین و پایداری برای خود تعریف کردند و در مفاهیمی چون: مبارزه، مقاومت و شهادت سهیم گردیدند.
پژوهش حاضر که با تکیهبر خاطرات زنان از دوران دفاع مقدس نگارش شده است، عملکرد زنان در این دوران را بهمثابه عینیت الگوی سوم زن نشان میدهد.
مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدتهای سپاه، همزمان با میلاد حضرت زهرا (س) و روز زن و بهپاس رشادتها و زحمات زنان ایران اسلامی در هشت سال دفاع مقدس این کتاب را معرفی میکند.
نظر شما