مرتضی حیدری، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سلیقهسازی در بازار کتاب را جریانی چندوجهی دانست و بیان کرد: یک وجه آن «اقتصاد نشر» است. ناشر برای اینکه هزینههای چاپ و توزیع را تامین کند، ناچار است کتابهایی را که ظرفیت فروش زیادی دارند، پُررنگتر معرفی کند. دوم، تأثیر شبکههای اجتماعی و رسانهها است. کتاب پس از دیده شدن در فضای مجازی، به موضوع روز تبدیل میشود. این دیده شدن، خود محرک فروش است. نکته سوم، به رفتار جمعی مخاطب برمیگردد. مخاطب گاهی تمایل دارد در جریان گفتوگوهای فرهنگی باشد و کتابهایی را بخواند که از آنها صحبت میشود.
به گفته وی، این روند، یک چرخه است. رسانه، کتاب پُرفروش را بزرگ میکند، پُرفروش شدن به دیده شدن بیشتر میانجامد و اینگونه سلیقه به آن سمت هدایت میشود. اگرچه این فرآیند ممکن است گاهی منجر به نادیده گرفتن آثار عمیقتر شود، اما از یک منظر، همین سلیقهسازی است که موجب میشود کتابخوانی در سطح جامعه فعال بماند.
حیدری، با این توضیح که محتوای جذاب، نوع عرضه کتاب و عوامل اجتماعی و فرهنگی در پُرفروش شدن یک کتاب دخیل هستند، افزود: کتابهای پُرفروش اغلب، با درد، آرزو یا نیاز اساسی مخاطب، مثلاً توسعه فردی، حفظ روابط و یا درک یک بحران مرتبطند. ضمن اینکه ناشر باید کتاب را بهدرستی آماده نشر کند، از طراحی جلد، ویراستاری و عنوان جذاب. میزان تبلیغات در رسانهها و شبکههای اجتماعی در فروش، تعیینکننده است. کتابی که در چیدمان اصلی کتابفروشیها قرار میگیرد و در دسترس است نیز فروش بیشتری خواهد داشت.
مدیر انتشارات اروانه، با بیان اینکه وقتی کتابی از سوی اینفلوئنسرها، سلبریتیها و یا نویسندگان شناخته شده، معرفی شود فارغ از درست یا اشتباه بودن این عمل، حس تأیید عمومی ایجاد میکند، ادامه داد: این تأیید اجتماعی موجب میشود خواننده فکر کند، اگر همه دارند این کتاب را میخوانند، پس حتماً ارزش خواندن دارد. وقتی یک فرد با دنبالکننده زیاد در فضای مجازی، چه سلبریتی و چه بلاگر کتاب، اثری را معرفی میکند، این کار نهتنها به آن کتاب اعتبار میبخشد، بلکه مستقیماً مخاطبان آن دنبالکنندهها را به سمت خرید هدایت میکند. ایجاد یک نقل قول یا دیالوگ تأثیرگذار از کتاب نیز در شبکههایی مانند توییتر یا اینستاگرام به سرعت پخش شود.
وی با این توضیح که با وجود قدرت فضای مجازی، رسانه و مطبوعات هنوز جایگاه خاص خود را برای معرفی کتاب دارند، افزود: مصاحبه و نقد مطبوعاتی، حضور نویسنده در برنامههای تلویزیونی پُربیننده یا نقدهای مثبت در روزنامهها و مجلات معتبر، به کتاب اعتبار رسمی میبخشد. کسب جوایز معتبر ادبی یا قرار گرفتن در فهرستهای نهایی جوایز نیز برای مخاطب تأییدیه محسوب میشود.
به گفته حیدری، کتابی که بهدلیل تبلیغات پُرفروش شده، اگر محتوای ماندگار داشته باشد به یک توصیه همیشگی تبدیل میشود. آنجاست که کتاب بازار عادی خود را در درازمدت تضمین میکند. این تعادل بین دیده شدن و ارزشمندی محتوا، رمز موفقیت پایدار در بازار کتاب است. البته از یاد نبریم، هزینههای تولید کتاب، بهویژه در سالهای اخیر، بهطور قابل ملاحظهای افزایش یافته و تأثیر مستقیمی بر قیمت نهایی و سودآوری ناشر دارد.
نظر شما