سرویس بین الملل خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهه شمس: با پیگیری دقیق دکتر کارن آتار، متصدی نسخ نادر کتابخانه سِنت هاوس (Senate House Library)، بیست‌وسه کتاب سرقت‌شده از کتابخانه دیرنینگ-لاورِنس (Durning-Lawrence Library) که در سال ۲۰۰۸ ناپدید شده بودند، از یک کتاب‌فروش در بارسلونا بازیابی شدند؛ پرونده‌ای که هجده سال به طول انجامید و اکنون بار دیگر بخشی از میراث فرانسیس بیکن و آثار شکسپیر را به مجموعه بازگردانده است.

این مجموعه ارزشمند که شامل حدود پنج‌هزار و هفتصد و پنجاه جلد کتاب از قرن پانزدهم تا بیستم است، توسط سِر ادوین دیرنینگ-لاورِنس (Sir Edwin Durning-Lawrence, 1837–1914) گردآوری شد؛ مجموعه‌ای شکل‌گرفته از علاقه و باور او به این نظریه که فرانسیس بیکن نویسنده واقعی آثار شکسپیر بوده است. در کنار صدها نسخه انگلیسی و خارجی از آثار بیکن، گنجینه دیرنینگ-لاورِنس شامل کتاب‌های نمادشناسی، منابع شکسپیری، متون تاریخی و انجیلی اولیه، آثار رزصلیبی و نسخه‌های نخست از فولیوهای شکسپیر است.

در سال ۱۹۲۹، اهدای این مجموعه به دانشگاه لندن مسیر تازه‌ای برای کتابخانه سِنت هاوس گشود و پایه‌گذار جایگاه کنونی آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز شکسپیرشناسی شد. سال‌ها این کتاب‌ها در اتاقی ویژه نگهداری می‌شدند – اتاقی مجهز با کمدهایی که پیش‌تر در خانه دیرنینگ-لاورِنس در «کارلتون هاوس تراس» قرار داشتند.

سرقت سال ۲۰۰۸، شوکی بزرگ برای مجموعه‌داران بود. کتاب‌ها که نشانه‌های مالکیتشان حذف شده بود، وارد بازار کتاب‌های عتیقه شدند. با این‌حال، دو مجموعه‌دار بریتانیایی که به‌طور مستقل هر کدام جلدی از آثار را خریداری کرده بودند، پس از تشخیص منشأ واقعی این کتاب‌ها، آنها را بازگرداندند. همکاری یکی از این افراد با شرکت Maggs Brothers سرانجام رد سایر کتاب‌ها را به کتاب‌فروشی‌ای در بارسلونا رساند. با اطلاع پلیس متروپولیتن لندن و انجمن‌های کتاب‌فروشان بریتانیا و بین‌الملل، پلیس اسپانیا دستور توقیف فروش را صادر کرد.

رفع توقیف کتاب‌ها به تصمیم یک قاضی اسپانیایی موکول شد، و این روند تا سال‌ها متوقف ماند؛ تا این‌که در سال ۲۰۲۴، کنفرانس سالانه انجمن کتابخانه‌های تاریخی با محور «امنیت در کتابخانه‌های تاریخی» موجب زنده‌شدن ماجرا شد. پلیس لندن با پیگیری اینترپل، هماهنگی قضایی را پیش برد. سرانجام هجده سال بعد، فروشنده اسپانیایی کتاب‌ها را بازگرداند.

وقتی کتاب‌ها پس از این مدت طولانی تحویل داده شدند، نشانه‌های سرقت مشهود بود: مهر ویژه دیرنینگ-لاورِنس بر گوشه صفحات ابتدایی بریده شده بود، برچسب‌ها و شماره‌های فهرست پاک شده و تعدادی برگه الحاقی نیز مفقود شده بودند. با این‌همه، خوشبختانه ساختار کتاب‌ها سالم باقی مانده بود و بنا بر اطلاعات فهرست‌نویسی – از جمله یادداشت‌های مالک در صفحات عنوان، برگ‌های ترمیم‌شده و ویژگی‌های خاص جلدها – تشخیص اصالت ممکن شد.

میان آثار بازیابی‌شده، دو چاپ نادر از اثر پایانی بیکن، سیلوا سیلواروم (Sylva Sylvarum) به لاتین و چاپ انتشارات الزویر (Elzevir) در سال‌های ۱۶۴۸ و ۱۶۶۱ دیده می‌شود. همچنین نخستین چاپ فرانسوی زندگی فرانسیس بیکن (Life of Francis Bacon, 1742) نوشته دیوید ملت (David Mallet) از جمله آثار بازگشتی است. نسخه‌ای دیگر، با عنوان فرانسیس لرد بیکن: بررسی بی‌طرفانه فساد خصوصی و ملی و رشوه‌خواری (Francis, Lord Bacon: or, The Case of Private and National Corruption and Bribery Impartially Consider’d, 1721)، واکنشی انتقادی به رسوایی مالی «حباب دریای جنوبی» بود؛ اثری که محبوبیتش به هفت چاپ در همان سال رسید.

آثاری همچون راه رسیدن به بهشت آسمانی (The Way to the Celestiall Paradise, 1620) اثر رابرت ویتل (Robert Whittle) که به بیکن تقدیم شده بود و دو چاپ از کتاب ویلیام مارتین (William Martyn) با عنوان تاریخ و زندگی پادشاهان انگلستان (The Historie and Liues of the Kings of England, 1615 و ۱۶۲۸)*، از دیگر مجلدات به‌دست‌آمده هستند. تصاویر صفحات عنوان دو کتاب دیگر نیز به عنوان نمادهایی از نویسندگی بیکن در آثار شکسپیر تفسیر شده‌اند.

اکنون این آثار به جایگاه تاریخی خود بازگشته‌اند و از نو مجموعه دیرنینگ-لاورِنس را کامل می‌کنند. کتابخانه سِنت هاوس اعلام کرده است که نسخه‌های بازیابی‌شده در ماه‌های نوامبر و دسامبر برای بازدید عموم به نمایش درخواهند آمد.

منبع: سایت دانشگاه لندن، ۲ اکتبر ۲۰۲۵