نویسنده این کتاب در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اردبیل در مورد این اثر اظهار کرد: شخصیتهای برجستهای از خلخال و کوثر در راهبری و هدایت جنبشهای اعتراضی اواخر دوره قاجار و عصر پهلوی پیشگام بودند که در بازمعرفی تلاشهای مبارزاتی آنان برای انتقال به نسلهای آتی و ثبت در صفحات مکتوب تاریخ، کوتاهی شده است.
زعفز احدزاده ادامه داد: منطقهای که در پرورش اندیشمندان، روشنفکران و روحانیون در سدهها و دهههای گذشته به گواه اسناد، نقش بارزی داشتند و مطالعه تاریخ فرهنگی منطقه نیز گواه بر این اتفاق است.
وی اضافه کرد: پیشگامی و راهبری سید عبدالرحیم خلخالی در نهضت مشروطه با اقدامات همیشه ماندگار فرهنگی، کنشگری و همراهی تنها بانوی کنشگر غیر درباری اواخر عهد قاجار «عظمت خانم شاطرانلو» در نهضت جنگل و برخی حوادث مهم وقت کشور و والیگری امیر عشایر خلخالی در دولت جنگلیها در گیلان، بنیانگذاری فرقه دموکرات آذربایجان در ۱۳۲۴ توسط پرویز جوادزاده «سیدجعفر پیشهوری» و… اتفاقاتی است که کتاب پژوهشی «سه رویداد و خلخالیها…» با هدف تبیین نقش مدیریتی و کنشگری شخصیتهای خلخالی در این کتاب منتشر شد.
این نویسنده و پژوهشگر با بیان اینکه انقلاب مشروطیت نقطه عطفی در تاریخ ایران محسوب میشود، بیان کرد: با این انقلاب تغییراتی بنیادین در نحوه حکومتداری در ایران به وجود آورد و به تدوین اولین قانون اساسی کشور انجامید. این نهضت که از آن بهعنوان انقلاب مشروطه نیز یاد میشود، پس از ۱۵۱ سال حکومت قاجار در ایران اتفاق افتاد و حکومت مبتنی بر تفکر فردی و استبدادی و سلطه پادشاهی را تحت نظارت قانون درآورد.
احدزاده اضافه کرد: گرچه این نهضت دوام نیاورد و استبداد فردی بار دیگر بر کشور سایه افکند، در این جنبش در کنار اشخاصی از خطه خلخال از جمله؛ سید عبدالرحیم خلخالی، سید خلیل خلخالی، سید برهانالدین قدسی خلخالی، شجاع لشکر خلخالی، سیّدجلال خلخالی، عماد العلماء خلخالی، دکتر ابوالفتوح علوی، حسین احدزاده، میرجواد جوادزاده، میرزا مرتضی سلطان الواعظین خلخالی، امین الشرع خلخالی، سید محمد کاظم موسوی، شیخ محمد قاسم مشهور به فاضل خلخالی در تهران، تبریز نقش فعالی ایفا کردند. همچنین ناصر دفترروایی نیز در خلخال در نقش محوری این جنبش قرار داشته است.
نویسنده کتاب سه رویداد و خلخالی ها با اشاره به نهصت جنگل اظهار کرد: این جنبش به رهبری میرزا کوچکخان جنگلی بود که در پی انقلاب مشروطه و در دوران جنگ جهانی اول، شهریور ۱۲۹۳ شمسی (اوت ۱۹۱۴) در گیلان آغاز شد. انقلاب جنگل با هدف مبارزه با تجاوزات خارجی و نیروهای داخلی و همچنین دفاع از آرمانهای مشروطه شکل گرفت و منجر به تشکیل جمهوری شورایی گیلان شد، اما با اختلافات داخلی و فشار نیروهای حکومتی و خارجی به شکست انجامید و درگذشت میرزا کوچکخان در ۱۱ آذر ۱۳۰۰ که قصد پناه آوردن به عظمت خانم را داشت، توسط قهر طبیعت و برف و بوران کوههای خلخال یخ زد و از دنیا رفت که نقطه پایان این جنبش تلقی میشود.
احدزاده یادآور شد: در این جنبش شاهد نقشآفرینی، سید عبدالرحیم خلخالی، امیر عشایر خلخالی، عظمت خانم فولادلو، رشید الممالک خلخالی، سیدجعفر پیشهوری، امیر نصرت، ناصر دفتر روایی، شجاع لشگر، سلطان الواعظین و دیگرانی از جمله خواهر و برادر تاریخساز یعنی امیر عشایر و عظمت خانم از منطقه خلخال هستیم.
این پژوهشگر در ادامه با یادآوری رویداد فرقه دموکرات آذربایجان به تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۲۴ در تبریز بیان کرد: در این مبارزه سیاسی نیز خلخالیها از رهبری فرقه توسط سیدجعفر پیشهوری گرفته تا دکتر سلام اله جاوید بهعنوان وزیر کشور در دولت فرقه، تا کنشگری دکتر سید خلیل جوادزاده، میرزا جعفر اخگری، داریوش جوادزاده نقش اساسی داشتند.
کتاب سه رویداد و خلخالی ها به قلم زعفر احدزاده، پژوهشگر حوزه فرهنگ در ۲۹۳ صفحه به نگارش در آمده و پاییز امسال به چاپ رسید.
نظر شما