به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مشهد، حجتالله ایوبی در سمینار «خراسان تمدنی، مقاصد گردشگری و تحول پایدار» که به همت پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی در تالار فردوسی مجتمع دکتر علی شریعتی مشهد برگزار شد، افزود: اگر ایران بهدرستی هویت فرهنگی و تاریخی خود را در قالب «برند» معرفی کند، میتواند بهعنوان کشوری که مملو از فرهنگ، شعر، ادب و تنوع است، جایگاه ویژهای در سطح جهانی پیدا کند.
وی ادامه داد: بهعنوان مثال، خراسان میتواند بهعنوان یک برند فرهنگی و تاریخی برجسته مطرح شود. از آنجا که خراسان دارای میراثی غنی از امام رضا (ع) گرفته تا شخصیتهای بزرگ علمی و فرهنگی است، این منطقه میتواند بهعنوان یک گنجینه عظیم فرهنگی، جذابیت زیادی برای جهانیان داشته باشد.
خراسان میتواند در عرصه جهانی جایگاه ویژهای پیدا کند
مشاور عالی وزیر افزود: بهطور کلی، در جهانی که برندسازی و شناساندن هویتها اهمیت زیادی پیدا کرده است، ایران و بهویژه خراسان میتوانند با بهرهبرداری از ثروت فرهنگی و تاریخی خود، جایگاه ویژهای در عرصه جهانی پیدا کنند؛ این مرزهای فرهنگی باید جدا از مرزهای سیاسی و جغرافیایی بهطور مستقل در نظر گرفته شوند و بر اساس آنها، برندهایی قوی و متمایز ساخته شوند.
ایوبی در خصوص اهمیت ایرانیان به هنر نوشتن گفت: در طول تاریخ، ایرانیان همواره به هنر نوشتن اهمیت میدادند. شاهنامه فردوسی که در اوج قرون وسطی نوشته شد، بهعنوان یکی از برجستهترین آثار ادبی جهان شناخته میشود. در همین راستا، باید به ارزشهایی که این آثار به ما منتقل میکنند، توجه ویژهای داشته باشیم.
وی با تاکید بر اینکه در راستای برندسازی خراسان، باید به دو موضوع مهم اشاره کرد، افزود: نخست، استفاده از برندهای فناناپذیر مانند نوروز، که بهعنوان یک آیین جهانی شناخته شده است و دوم، توجه به زبانهای بینالمللی. نوروز نهتنها یک جشن است بلکه یک آیین با شکوه و عظمت است که در کشورهای مختلفی گرامی داشته میشود. در این راستا، میتوان از ظرفیتهای نوروز برای ترویج فرهنگ خراسان استفاده کرد.
ایوبی ادامه داد: در نهایت باید گفت ایران به عنوان یک کشور با تاریخ غنی و فرهنگی متنوع، میتواند پیشگام در توسعه گردشگری معنوی و زیارتی باشد. خراسان نیز که مرکز این نوع گردشگری است، میتواند با استفاده از این ظرفیتها، به عنوان یک مقصد گردشگری بینالمللی معرفی شود.
خراسان فرهنگی امروز تکهتکه شده است
سلمان ساکت عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این نشست گفت: در خراسان، ظرفیت عمده و مهمی در گردشگری مذهبی وجود دارد و نباید این ظرفیت صرفاً به حرم مطهر رضوی تقلیل داده شود؛ چرا که در این خطه، بقاع متبرکه بسیاری متعلق به دورههای مختلف تاریخی همچون تیموریان و صفویان وجود دارد.
سلمان ساکت با تاکید بر اینکه بازخوانی ظرفیتهای خراسان تمدنی، ما را متوجه داشتههایی میکند که از آن برخورداریم اما نسبت به آنها دچار غفلت شدهایم، اظهار کرد: خراسان فرهنگی امروز تکهتکه شده است و بخشهایی از آن در قلمرو کشورهای مختلفی همچون قرقیزستان، افغانستان، قزاقستان، ترکمنستان و تاجیکستان قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه خراسان از منظرهای مختلف برای ما اهمیت دارد، بیان کرد: خراسان زادگاه زبان فارسی است و در طول تاریخ با آمدوشد دولتهای مختلف، مرزهای سیاسی بارها جابهجا شدهاند. ما امروز در مجاورت هموطنان خود زندگی میکنیم اما از منظری دیگر با کسانی که در آن سوی مرزها هستند اشتراکات عمیقی داریم.
این استاد دانشگاه، خراسان را قلب ایران فرهنگی توصیف و تاکید کرد: از پیش از اسلام تاکنون، هرگاه ایران دچار افول شده، این خراسان بوده که پیشگام احیا و بازآفرینی فرهنگ و تمدن ایرانی شده است. فرهنگیترین حکومت ایران در طول تاریخ، یعنی سامانیان، در خراسان حکومت داشتند. با آمدن امام رضا (ع) به این منطقه، باب تازهای گشوده و رونق فرهنگی و علمی آن دوچندان شد و مدارا، رواداری، گفتوگو و توجه به علوم مختلف در این خطه تثبیت شد.
مفهوم زیارت به مجموعهای از اعمال عبادی محدود شده است
ساکت با بیان اینکه امروز با گسترش صنعت گردشگری، شاخههای مختلفی چون گردشگری سلامت، گردشگری ورزشی و گردشگری فرهنگی مطرح شدهاند، به تعریف گردشگری فرهنگی پرداخت و اظهار کرد: گردشگری فرهنگی به معنی کشف، تجربه، یادگیری و بهرهمندی از جاذبههای فرهنگی یک مقصد است. بر اساس آمارها، ۴۰ درصد گردشگری جهان به گردشگری فرهنگی اختصاص دارد. از منظر اقتصادی نیز گردشگری فرهنگی باعث رونق اقتصادی، افزایش تابآوری اجتماعی، تقویت انسجام ملی و شکوفایی فرهنگی میشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با تاکید بر اینکه در خراسان، ظرفیت عمده و مهمی در گردشگری مذهبی وجود دارد، ادامه داد: متأسفانه مفهوم زیارت در سالهای اخیر به مجموعهای از اعمال عبادی محدود شده و از بُعد معنوی و تجربه عمیق آن کاسته شده است. در حالی که نگرش نیاکان ما به امام رضا (ع) تنها بهعنوان امام شیعیان نبود، بلکه ایشان را ظرفیتی برای انسانیت و مدارا میدانستند.
عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، یکی از ظرفیتهای بزرگ خراسان را گنجینه آستان قدس رضوی برشمرد و توضیح داد: این گنجینه میتواند مبنای تأسیس یکی از بزرگترین موزههای خاورمیانه باشد. به تولیت آستان قدس پیشنهاد دادیم تا این موزه در خارج از حرم مطهر و در قالب یک موزه مدرن ملی ایجاد شود. همچنین آیینهای محلی مانند عزاداریها و سنتهای بومی که در شهرهایی چون یزد توانستهاند به جاذبه گردشگری تبدیل شوند، در مشهد نیز قابلیت بالفعل شدن دارند.
ساکت خاطرنشان کرد: خراسان علاوه بر گردشگری مذهبی و میراثی، ظرفیت ویژهای در گردشگری ادبی دارد؛ ظرفیتی که تنها با شهر شیراز قابل مقایسه است. این سرزمین زادگاه دهها شاعر و نویسنده بزرگ همچون فردوسی، عطار، خیام و … است.
ایجاد موزه ادبیات خراسان نیاز فوری است
وی با اشاره به این نکته که مدت اقامت کسانی که برای گردشگری میراثی و تاریخی به یک مقصد سفر میکنند ۲۲ درصد نسبت به افرادی که صرفاً با هدف تفریح سفر میکنند، بیشتر است، گفت: در خراسان ظرفیتهای میراثی و تاریخی بسیاری وجود دارد که متاسفانه ما به خوبی از انها استفاده نمیکنیم، مسئله بعدی توجه به گردشگری ادبی است که خراسان در این زمینه یک ظرفیت اختصاصی دارد و تنها شاید شیراز توان رقابت با ما را داشته باشد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه گردشگری ادبی، اگر با سایر هنرها تلفیق شود، میتواند موج تازهای از علاقهمندان را به خراسان جذب کند، افزود: در عین حال این موضوع میتواند به ترویج کتابخوانی، توسعه صنعت چاپ و غنای فرهنگی خراسان نیز یاری برساند؛ از نگاه ما ایجاد موزه ادبیات خراسان یکی از نیازهای فوری این عرصه است.
ساکت خاطرنشان کرد: استفاده از ظرفیتهای فراموششده خراسان همچون غزالی، ابوالفضل بیهقی و دیگر بزرگان، ضرورتی انکارناپذیر است و میتواند در جذب گردشگر نقش بسیار مهمی ایفا کند.
وی در پایان سخنانش ابراز امیدواری کرد تا جهاددانشگاهی خراسان رضوی پیشگام تأسیس «مرکز خراسانشناسی» شود تا جایگاه و پایگاه علمی و فرهنگی خراسان تمدنی را بار دیگر در سطح ملی و فراملی تثبیت کند.
هادی رفیعی عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی، جواد براتی سرپرست پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی و سیدمحمد بهشتی عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی و گردشگری نیز دیگر سخنرانان سمینار «خراسان تمدنی، مقاصد گردشگری و تحول پایدار» در مشهد بودند.
نظر شما