سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - اکرم عباسی: وقتی در بجنورد صحبت از فعالیتهای فرهنگی شهرداری و شورای شهر میشود، بیشتر ذهنها به سمت جشنوارههای خیابانی، موسیقی و غذا میرود اما جایی برای کتاب نیست. بررسی کارنامه یکساله شورای شهر نشان میدهد که از میان صدها مصوبه تنها ۱۱ تصمیم به کتاب اختصاص یافته است؛ نشانهای روشن از اینکه فرهنگ مکتوب در حاشیه نگاه مدیران شهری قرار گرفته است.
بد نیست بدانیم شوراهای اسلامی شهر قرار است فریاد نیازهای مردم باشند؛ نهادی که باید صدا و شمایل فرهنگ، توسعه و عدالت اجتماعی در آن شنیده و دیده شود. پُر واضح است شورا، محصول رأی مستقیم شهروندان است و انتظار میرود که در کنار پیگیری مسائل عمرانی و خدماتی، توجه ویژهای نیز به مقوله فرهنگ و کتاب داشته باشد. اما در کارنامه یکساله شورای شهر بجنورد، عددها خود گویاتر از هر شرح و توضیحی هستند؛ از میان حدود ۴۰۰ مصوبه رسمی تنها ۱۱ مصوبه به حوزه کتاب اختصاص یافته است عددی که بهخوبی جایگاه کتاب در نگاه مدیریت شهری در مرکز استان گنجینه فرهنگها را نشان میدهد.
شورا پاسخگو نیست
خبرنگار ایبنا تلاش کرد تا از رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر بجنورد درباره چرایی این سهم اندک و چشمانداز آینده بپرسد، اما پاسخی نه تنها به سوالات بلکه به پیامها و تماسها نیز دریافت نکرد. تنها روابط عمومی شورا اعلام کرد که در یکسال گذشته حدود ۴۰۰ مصوبه رسمی داشتیم که ۱۱ مورد آن به حوزه کتاب اختصاص دارد. همین سکوت و بسنده کردن به عدد و رقم، خود نشان میدهد که کتاب هنوز در حاشیه تصمیمات شورا قرار دارد.
روایت یک فعال اجتماعی؛ شهری با ریشههای فرهنگی و ادبی عمیق، اما بیبرنامه در کتاب
بجنورد، پایتخت استان خراسان شمالی پیشینه و قدمتی غنی در ادبیات شفاهی و نوشتاری دارد. بسیاری از نویسندگان و شاعران بومی در این شهر رشد و کتابفروشیهای قدیمی همچون پیام دانش فردوسی سالهاست پاتوق علاقهمندان به فرهنگ و ادبیات بوده است. با این حال، آنچه دیدهها و شنیدهها حکایت دارد این است که مدیریت شهری هیچگاه برنامهای پایدار برای پیوند میان کتاب و زندگی روزمره شهروندان تدوین نکرده است و همچنان این بیتدبیری ادامه دارد.
کتابخانههای عمومی بجنورد با کمبود منابع تازه روبهرو هستند. بسیاری از آنها بودجه کافی برای خرید کتاب ندارند و فضای محدودشان پاسخگوی جمعیت در حال رشد نیست. در همین حال، کتابفروشیها زیر فشار گرانی کاغذ و کاهش مخاطب روزهای سختی را سپری میکنند. برنامههای ترویج مطالعه نیز اغلب به مناسبتهایی همچون هفته کتاب محدود میشوند و در طول سال جریان پایداری در حوزه کتاب ایجاد نمیشود.
اما آیا این عدد کافی است؟ وقتی از هر ۴۰ تصمیم تنها یکی به کتاب میرسد، آیا میتوان گفت مدیریت شهری دغدغه کتاب دارد؟ از این رو، بیتوجهی شورا شهر بجنورد به کتاب نه تنها یک غفلت فرهنگی، بلکه یک خطای راهبردی در مدیریت شهری به شمار میرود.
اینها تنها بخشی از گفتوگوی علی قلیزاده فعال و پژوهشگر اجتماعی و شهری در گفتوگو با خبرنگار ایبنا است.
وی به صراحت از بیتوجهی شورا و شهرداری بجنورد به کتاب انتقاد کرد و گفت: متأسفانه نگاه شهرداری بجنورد به مقوله کتاب حتی در حد حمایت از نویسندگان حرفهای استان که موضوعاتشان به نوعی به حال و هوای شهری و تاریخ شفاهی مربوط است نیز صورت نمیگیرد و میتوان گفت کتاب برای شوراهای شهر استان اولویت ندارد.
وی با یادآوری تجربه گذشته افزود: در ابتدای فعالیت شورای شهر در بجنورد، کتابخانهای با مسئولیت شهرداری در محلهای کمبرخوردار وجود داشت، اما امروز حتی همین نگاه حداقلی هم کنار گذاشته شده و شورای شهر در مقوله فرهنگ و کتاب کار شاخصی انجام نداده و انگیزهای برای کارهای ماندگار ندارد و بیشتر کارهای فرهنگی شهرداریها جنبه تبلیغاتی برای انتخابات بعدی اعضای شورا دارد.
این فعال شهری بیان کرد: توجه به کتاب و حمایت از نویسندگان حرفهای ارزش تبلیغاتی کمی برای اعضای شورا دارد و آنان بیشتر به برگزاری جشنوارههای غذا و جشنهای خیابانی تمایل دارند تا بتوانند جمعیت زیادی را جذب کنند و در این برنامهها حضور خواننده یا گروههای نمایشی باعث میشود دولت هم احساس کند شهرداری توانسته سیاستهای ایجاد نشاط اجتماعی را اجرا کند.
قلیزاده در ادامه مطرح کرد: شهرداری به دنبال کارهایی است که سروصدای بیشتری داشته باشد، چراکه اساساً شوراها نگاه انتخاباتی دارند و از این نهاد انتظار کارهای زیرساختی فرهنگی یک انتظار محال به نظر میرسد.
وی تصریح کرد: حداقل میتوانند در راستای توسعه فرهنگی از نویسندگان کتاب در سه حوزه نوآموز، نویسندگان استانی و نویسندگان حرفهای حمایت کنند و در کنار هر فرهنگسرا و بوستانی، کتابخانههای کوچک ایجاد کنند تا فرهنگ مطالعه در بافت شهر جاری شود.
چشمانداز و راهکارها
قلیزاده تاکید کرد: بر این باور هستم که برای ارتقای جایگاه کتاب در مدیریت شهری بجنورد، چند اقدام از جمله تعیین سهم ثابت بودجه فرهنگی برای کتاب نه بهصورت موردی و مناسبتی، حمایت از نویسندگان محلی که آثارشان به هویت شهری، آداب و رسوم و تاریخ شفاهی بجنورد میپردازد، ایجاد کتابخانههای محلی کوچک در کنار فرهنگسراها و بوستانها برای دسترسی آسانتر شهروندان، گسترش برنامههای ترویج مطالعه در مدارس، محلات و فضاهای عمومی و همچنین تدوین سند جامع فرهنگی شورا با محوریت کتاب و مطالعه ضروری است.
وی گفت: با وجود انتقادها و واکنشهای جدی، همچنان چشمانتظاری نسبت به تغییر رویکرد شورا و شهرداری بجنورد وجود دارد و شهروندان امیدوارند که مدیریت شهری، کتاب را از حاشیه تصمیمها به متن و دل سیاستگذاریها بیاورد چرا که اگر بهدرستی مدیریت شود؛ میتوانند شهری زنده و سرشار از سرمایه اجتماعی ادبی به نسلهای بعدی تحویل دهند.
نظر شما