سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) – سید حسن حسینی نژاد: در فضای فرهنگی و نشر کشور، یکی از چالشهای قابلتوجه، مهم و قابلبحث و بررسی تخصصی، موضوع «انتخاب یا عدم انتخاب ناشر از سوی مؤلفان بومی» در هر استان و شهرستان است.
بسیاری از نویسندگان هر استان ازجمله استان گلستان ترجیح میدهند که کتابهای خود را به ناشران ملی و عمدتاً تهرانی بسپارند. جایی که معتقدند گستره پخش وسیعتر، کتابها باکیفیتتر و با جلوه و تبلیغات و خدمات پس از نشر بهتری منتشر و عرضه میشوند.
موضوعی قابل توجه در میان مؤلفانی که در گذر زمان و در گستره ملی نامی دست و پا کردهاند، بیشتر دیده میشود و به نوعی تبدیل به یک روند رایج شده است.
بااینحال، این «انتخاب» پیامدهای مهمی برای نشر هر استان و فرهنگ بومش به همراه دارد که نباید نادیده گرفته شود و ضرورت دارد بیشتر موردتوجه و بررسی قرار بگیرد. خصوصاً اینکه ناشران بومی، به خاطر آگاهی بیشتر به فرهنگ زیستبوم نقشی حیاتی در حفظ و ترویج فرهنگ محلی و ادبیات منطقهای دارند و از طرفی به تجربه و در مواجهه با چنین شرایطی با چالشهای جدی اقتصادی، فرهنگی و هویتی روبهرو میشوند.
در این گزارش، با چند تن از نویسندگان و ناشران بومی استان گلستان به گفتوگو نشستیم و تلاش کردیم تا در مواجه با دیدگاههای مختلف، عوامل مؤثر در این انتخاب را موردبررسی و ارزیابی و جمعبندی قرار دهیم که در ادامه ازنظر مخاطبان میگذرد.
نویسنده بومی نامآشنا و ناشر ملی
احمد خواجه نژاد، مدیر انتشارات پیک ریحان با اشاره به اینکه بهصورت مطلق نمیشود گفت که نویسندههای شهرستانی کتابهایشان را به ناشران استان خود نمیدهند، گفت: در حال حاضر تقریباً میشود گفت اکثر کتابهایی که توسط ناشرین استانی منتشر میشود، خروجی کار نویسندگان شهرستان است که به ناشر استان خود سپردهاند.
وی که تا به امروز در کنار چاپ آثار مختلف در مقام نویسنده نیز کتبی را منتشر کرده است، افزود: اما این موضوع نکته درستی بوده که مؤلفین و نویسندههای «نامآشنا» در هر استان که خود و آثارشان در بازار نشر شناختهشده است کمتر انگیزه دارند که کتابهایشان را به ناشرین شهرستانی بدهند که دلایل مختلفی دارد.
کمتوجهی پخشیها به ناشران بومی
خواجه نژاد ادامه داد: یکی از اصلیترین دلایل مسئله «پخش کتاب» است. ناشران شهرستانی با توجه به حجم بعضاً کم آثار چاپی که در طول سال دارند و تعداد کتابهایشان زیاد نیست، برایشان این امکان چندان فراهم نیست که بتوانند خودشان کار توزیع و پخش کتابهای منتشره را انجام دهند.
وی افزود: آنطرف ماجرا هم شرکتهایی که در شهرهای بزرگ مثل تهران که کار پخش کتاب را انجام میدهند متأسفانه ناشران شهرستانی را اصلاً به بازی نمیگیرند و بعضاً شاهد یکشکل انحصاری در حوزه پخش کتاب را شاهدیم و اگر کاری را هم قبول کنند با یک شرایطی است که برای ناشر استانی مقرونبهصرفه نیست.
خواجه نژاد گفت: حالا در این میان وقتیکه در حوزه پخش، ما با این مشکل روبهرو هستیم. قطعاً یک نویسنده برجسته و مطرحی که مخاطب ملی دارد، ترجیح میدهد کارش را بهجایی بسپارد که امکان توزیع و پخش کتاب برای آن نشر به نحو بهتری فراهم باشد؛ چیزی که برای ناشران شهرستانی کمتر فراهم است.
هزینههای ناشران استانی
وی در بخش دیگری از سخنانش عنوان کرد: موضوع بعدی بحث هزینهها است که بسیاری از ناشران شهرستانی واقعاً توان مالی تأمین هزینههای چاپ کتاب را ندارند و به همین خاطر بسیاری از کارهایی که انجام میدهند، هزینههای چاپش را خود مؤلف تأمین و پرداخت میکند.
خواجه نژاد افزود: حالا این مسئله برای یک مؤلف شناختهشده که میتواند ناشری را پیدا کند یا ناشری به سراغش میآید که بر روی کتابش سرمایهگذاری میکند، ترجیح میدهد اثری که برای تألیفش زحمتکشیده را به ناشری بسپارد که از جیبش هزینهای را پرداخت نکند.
وی ادامه داد: حالا چون این شرایط عمدتاً برای ناشران شهرستانی چندان فراهم نیست، به همین خاطر مؤلف شناختهشده به سراغ ناشر مطرح در شهرهای بزرگ میرود که هم هزینه را پرداخت میکند و هم متصل به سیستم پخش کتاب است.
کیفیت و خدمات بعد از چاپ
احمد خواجه نژاد سپس گفت: همچنین کیفیت و امکانات چاپ و گرافیک، صحافی، بستهبندی و حتی خدمات پس از چاپ در ناشرین شهرستانی بعضاً کمتر و پایینتر از ناشران مطرح در شهرهای بزرگ است که این موضوع هم در این میان بیتأثیر نیست.
وی افزود: نویسنده نامآشنا ترجیح میدهد کارش را به دست ناشری بسپارد که کیفیت بالاتری دارد و این موضوع هم عامل دیگری است که باعث شده که نویسنده بومی اثر را به ناشر خارج استان بسپارد که درمجموع همه این مسائل در کنار یکدیگر تأثیرگذارند و صدالبته با برخی حمایتها و هدایتها قابلبهبود و اصلاح و ارتقاء است.
کیفیت چاپ و اهمیت ویراستداری
در ادامه نیز راحمه شهریاری، شاعر، نویسنده، قصهگو و مجری گرگانی که دانشآموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی بوده و آثار مختلفی را هم توسط ناشران بومی و هم ناشران ملی روانه بازار نشر کرده است، عنوان کرد: معتقدم یکی از مهمترین دلایلی که اهالی قلم و آنهم بهکرات بارها اشارهکردهاند، بحث «پخش کتاب» است.
وی افزود: ناشران ملی امکان خوبی برای پخش آثارشان دارند درحالیکه برای ناشران استانی این موضوع کمرنگ است و خروجی آثارشان نهایت درون استان توزیع میشود.
شهریاری ادامه داد: یک موضوع دیگر «کیفیت چاپ» هم محتوایی و همشکلی است. مثلاً بیش از ۱۰ سال پیش وقتی اولین باری که سعی کردم بهطورجدی اثری را از یک مؤلف استانی ویراست داری کنم، بهقدری اشکال ویرایشی داشت که من را بر آن داشت که این حوزه را جدی بگیرم و به اثر ازنظر بصری و زیبایی و استانداردهای کتاب بیشتر توجه کنم.
میل به همکاری با ناشران تخصصی
وی سپس گفت: ازنظر طراحی جلد و صفحهآرایی و تصویرسازی، برخی مؤلفان بومی میل بیشتری برای همکاری با ناشران ملی دارند که به این مهم بیشتر توجه نشان میدهند که این موضوع در ناشران بومی کمتر است؛ هرچند نمونههای بومی خوبی را هم در این سالها در استان شاهد بودهایم که قابلتوجه است.
بانوی نویسنده گلستانی همچنین در بخش دیگری از سخنانش با ذکر نام چند ناشر ملی که در حوزههای تخصصی آثاری را روانه بازار نشر میکنند، گفت: باوجود چنین ناشران تخصصی، مخاطب پیگیر و آشنا، خودآگاه است به سراغ کدام ناشر برود و تکلیفش مشخص است اما ناشران استانی عمدتاً به دلایل گوناگون تخصصی کار نمیکنند که این مسئله هم میتواند در افزایش میل مؤلف به همکاری با ناشر تخصصی ملی بیشتر باشد.
وی در پایان گفت: جا دارد اشارهکنم که حتی برای برخی نویسندههای بومی واقعاً خیلی مهم است که مثلاً با فلان ناشر اسمورسمدار تخصصی کارکردهاند.
تقسیمبندی ناشران: تجاری و غیرتجاری
هدایت الله امینیان، مدرس دانشگاه و مدیر انتشارات نارنجستان نیز با اشاره به اینکه ابتدا باید ناشران را به دو بخش ناشران تجاری و ناشران غیرتجاری تقسیم کرد، گفت: ناشران تجاری، تکلیفشان مشخص است و از باب تجارت وارد این موضوع شدهاند و ناشران غیرتجاری که درصد بسیار بیشتری نسبت به ناشران تجاری را تشکیل میدهند هریک از باب موضوعی خاص وارد کار نشر شدهاند که آنها هم به دو دسته تقسیم میشوند.
وی افزود: ناشرانی که عمدتاً از همان ابتدا تاکنون، موضوع تجاری بودن نشر برای ایشان مهم نبوده و نیست. مثل ناشران دولتی، ناشران شبهه دولتی و خصولتی که از بودجه عمومی استفاده میکنند، ناشران که بهنوعی از محل وابستگی به دولت ارتزاق میکنند، ناشران وابسته به سازمانها، نهادها و مؤسسات علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و مذهبی و ناشران علاقهمند به امور علمی، فرهنگی و اجتماعی در این فهرست جادارند.
امینیان ادامه داد: مورد دوم ناشرانی که در ابتدا بخش تجاری نشر برایشان مهم نبوده است و با افزایش محدودیتهای کاری و اقتصادی (داشتن محل کار، گرفتن مجوز از اماکن و اتحادیه و شهرداری، مالیات و بیمه اجتماعی) بهتدریج، وجه تجاری کار پررنگ شده است و درنتیجه، چند سالی است که متوجه تجاری بودن موضوع نشر کتاب شدهاند و تا آنجا که موضوع مذکور، موردتوجه پژوهشگران این حوزه نیز قرارگرفته است.
رابطه مؤلفان و ناشران بومی
هدایت الله امینیان، گفت: بر این اساس، باید توجه داشت، این دستهبندی ناشران ممکن است در برخی موارد همپوشانیهایی نیز داشته باشند که بحث و نشست مفصلی را میطلبد اما اینجا حالا میخواهم درباره موضوع «مؤلف» بگویم.
وی افزود: به نظرم پیش از هر چیز باید گفت منظور از مؤلف هرکسی است که نوعی در کار تهیه محتوای کتاب است، اعم از نویسنده، شاعر، گرد آور، پدیدآور، مترجم، تصحیح گر، مصاحبهگر، نقاش، تصویرگر، عکاس، خطاط و طراح و … که باید گفت، منظور از مؤلف شهرستانی و یا استانی چه کسی است؟ به عبارتی، مؤلفی که مدنظر ما قرار دارد که تمایل ندارد با ناشران استانی همکاری کنند، کدام دسته از مؤلفان هستند؟
امینیان افزود: اگر به مؤلف به شکل عام نگاه کنیم، دست بر قضا و برخلاف تصور رایج، بخش بزرگی از مؤلفان کتاب با ناشران استانی یا شهرستانی همکاری میکنند و از منظر کمّی، حتی ممکن است، بیشتر از دسته دوم نیز باشند که تمایل ندارند با ناشران شهرستانی کار کنند.
وی ادامه داد: کما اینکه شاهد ناشرانی هم هستیم که در شهرستانها فعال هستند و علاوه بر نشر مؤلفین همشهری یا هم استانی خود، کار مؤلفین شهرهای سایر استانها را نیز انجام میدهند و بر این اساس، شاید مشکلی در روابط ناشر-مؤلف به نظر نیاید، ولی اگر بخواهیم، به موضوع دقیق شویم و مؤلف را نوعی خاص در نظر بگیریم، آنوقت مشکل خودش را نشان میدهد.
مدیر نشر نارنجستان ادامه داد: به عبارتی در پشت این پرسش، نوع خاصی از مؤلفین مدنظر قرار دارند که ترجیح میدهند با ناشران مرکز نشین همکاری کنند و نه ناشران استانی یا شهرستانی!
تقسیمبندی مؤلفان
وی ادامه داد: ترجیح میدهم بحث را جزئیتر پیش ببرم، اینکه مؤلفان نیز مانند ناشران انواع مختلفی دارند. مؤلفینی که تحت انواع طرحهای پژوهشی و مطالعاتی، از سازمانها، نهادها و مؤسسات دولتی و شبهه دولتی و خصولتی، بهطور مستقیم و غیرمستقیم، از بابت نوشتن کتاب، حقالتألیف دریافت میدارند و مؤلفینی که با ارائه اثر خود به ناشر، به هر یک از اشکال ممکن، حقالتألیف دریافت دارند.
امینیان افزود: همچنین مؤلفینی که به ترویج و آموزش امور علمی، فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، اقتصادی، سیاسی و هنری علاقهمندند و نیز مؤلفینی که یا در پی کسب اعتبار اجتماعی هستند و یا در پی کسب امتیاز جهت ارتقای شغلی در این دستهبندیها قرار میگیرند.
مدیر نارنجستان سپس عنوان کرد: بر این اساس در بخش مؤلفین نیز بیشتر مؤلفین گروه الف و ب مدنظر قرار میگیرند، هرچند ممکن است در برخی موارد با مؤلفین سایر دستهها، همپوشانیهایی نیز دیده شود.
وی افزود: مؤلفین دسته دوم که هر یک بهنوعی، در قبال تهیه اثر خود وجهی دریافت میدارند، نیز باور دارم انواع مختلفی دارند. مؤلفین حرفهای که شغلشان تألیف است و به تألیف اثر اشتغال دارند و با ارائه اثر شخصی خود، حقالتألیف از ناشرین دریافت میکنند و مؤلفین سفارشی نویس که در قبال عقد قرارداد، کتاب موردنظر ناشر را دریافت میدارند.
ناشر بومی یا ملی؛ فرصت یا تهدید
هدایت الله امینیان، یادآوری کرد: همانگونه که در تقسیمبندی ناشران و مؤلفان عنوان کردم، دو بخش تجاری و غیرتجاری در این حوزه فعال هستند و پرسش مطروحه در خصوص مراجعه مؤلفین به ناشران پایتخت، در حوزهای کارکرد دارد که بخش تجاری فعال است و نه بخش غیرتجاری.
وی افزود: از این رو در پاسخ به این موضوع، باید نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدهای این دو حوزه در پایتخت و شهرستانها بررسی شود و هرجایی که در پایتخت «فرصت» قلمداد میشود و نقطه قوت پایتخت است، برای شهرستان «تهدید» محسوب میشود و نقطهضعف شهرستان و بالعکس است.
امینیان در خصوص این فرصتها و تهدیدها، عنوان کرد: بازار رقابتی نیرومندتر در پایتخت، بهواسطه وجود ناشران و کتابفروشیهای متعدد، برگزاری نمایشگاه بینالمللی کتاب و امکان حضور فعالتر ناشران پایتختنشین و بالطبع فرصتی بهتر برای دیده شدن، وجود مراکز پخش کتاب بسیار بزرگ در پایتخت، وجود انواع دانشگاهها، پژوهشگاهها، اندیشکدهها، مؤسسات مطالعاتی و بنیادها در پایتخت، وجود چاپخانههای دولتی با بودجههای بالا و چاپخانههای خصوصی با سرمایههای مالی بالا در پایتخت ازجمله این مسائل است.
وی ادامه داد: همچنین دسترسی راحتتر به رسانههای ملی و بینالمللی رادیویی و تلویزیونی و شبکههای تلویزیون خانگی و امکان ساخت انواع برنامهها با موضوع کتاب بهمنظور تبلیغ و فروش کتاب، وجود انواع شبهای ادبی و کتابخوانی و نقد کتاب، کمتر و حتی بدون محدودیتهایی که در شهرستانها وجود دارد با حضور چهرههای ادبی و هنری سرشناس، وجود انواع کافههای شبه روشنفکری که از دیرباز پاتوقی برای اهل کتاب و چهرههای ادبی هنری خبرساز بوده است نیز در این فهرست جا میگیرد.
میوهچینی ناشر تهرانی
امینیان به این فهرستش افزود: بازار داغتر مسائل سیاسی و اجتماعی و فرهنگی در راستای تقویت دیده شدن چهرههای ادبی هنری، جمعیت بالای متمرکز در پایتخت و شهرهای اطراف آن و بالطبع حضور مخاطب یا اهل مطالعه بیشتر، امکان توزیع سادهتر و ارزانتر کتاب توسط مراکز پخش مرکز نشین و دسترسی تمامی شهرهای کشور به پایتخت بهمنظور تهیه کتاب، پیشقدم بودن ساکنین پایتخت در بهرهمندی از فناوریهای نوین بهمنظور تهیه و توزیع کتاب، سیستم پرداختهای مالی و رسانههای تبلیغاتی همچون پادکست، یوتیوب، اینستا، کلاب هاوس و موارد مشابه، حجم گردش پول یا سرمایهی بیشتر و درمجموع، اقتصاد قویتر پایتخت، منجر به افزایش توان خرید مردم در پایتخت شده است.
وی تصریح کرد: به عبارتی زیاد بودن افرادی که میتوانند برای کتاب پول پرداخت کنند یا هزینه خرید کتاب در سبد خانوار ایشان قابلتوجه نیست و نیز تمرکز هنری، ادبی، ورزشی و نیروها و فعالان سیاسی و فرهنگی و هنری و اجتماعی در پایتخت، مجموع این عوامل و بسیاری عوامل دیگر، باعث میشود، مؤلفی که فکر میکند، مطلبی برای عرضه دارد، راغب باشد تا ناشران تهرانی کتابش را منتشر کند، ضمن آنکه بهطورمعمول، ناشران تهرانی همروی هر فردی سرمایهگذاری نمیکنند و معمولاً، نویسندگان مطلوبشان امتحان پس دادهاند و ناشر تهرانی، مطمئن از فروش کتابش است.
هدایت الله امینیان، گفت: به عبارتی مؤلف در شهرستان و با هزینه خودش یا ناشر شهرستانی، بزرگشده است و بهوقت میوهچینی، ناشر تهرانی وارد عمل میشود و همان معدود نویسندگانی که مطالبشان، ممکن است خوانندهای داشته باشد، بهواسطه امکانات و سرمایه بالای ناشران تهران و توان توزیع کتاب در سطح کشور، توسط آنها جذب میشوند.
وی افزود: از سویی دیگر، بخشی از کتابها به سفارش ناشر نوشته و یا ترجمه میشوند یا مربوط به حوزههای کودک و نوجوان، کمکدرسی و کنکور، زبانهای خارجی و مواردی ازایندست هستند. چون برای انجام چنین امری، نیاز به برنامهریزی، سازماندهی و سرمایهگذاری و توان پخش و تبلیغات کتاب در سراسر کشور است.
امینیان یادآوری کرد: به همان دلایلی که پیشتر گفتم، ناشر استانی از توان چنین فرایندی برنمیآید و محلی از اعراب برایشان نمیماند. درنتیجه، علیرغم سرمایهگذاری بالا، چون بازگشت سرمایه در این حوزهها بسیار خوب است، ناشر مرکز نشین، با توجه به دسترسی به امکانات برشمرده پیشین، با رغبت بیشتری در این حوزه، سرمایهگذاری خواهد کرد، درحالیکه ناشر استانی، به دلیل ناتوانی درفروش کتب منتشرشده در سطح کشور امکان چنین سرمایهگذاریهایی را ندارد.
زنجیره منسجم تولید، توزیع و تبلیغ
وی افزود: از سویی دیگر، وجود زنجیره منسجم تولید و توزیع و تبلیغ کتاب در تهران، از مرحله نوشتن و ویراستاری و طراحی متن و جلد تا چاپ و توزیع و فروش و برگزاری نمایشگاه و جشنواره و انجمنهای مختلف ادبی و هنری و فرهنگی و اهدا جوایز و ساخت و نمایش برنامههای رنگارنگ رسانهای با حضور سلبریتیهای متعدد و متنوع، امکان موفقیت در سرمایهگذاری را برای ناشرانی که به این برنامهها دسترسی دارند، افزون میکند.
مدیر انتشارات نارنجستان گفت: همچنین از منظر تاریخی، ریشهدار بودن بخشهای مختلف زنجیره تهیه و تولید و توزیع در پایتخت، از عهد قاجار تا به امروز، تفاوت فاحشی را در توانمندی ناشران استانی (شهرستانی) با تهرانی ایجاد کرده است.
در تائید این موضوع، بازار داغ کتاب و چاپ و نشر مثلاً در استان قم نیز شاهدی بر این مدعاست که چون در یک استان، زنجیرهای مشابه زنجیره تهیه و تولید و توزیع پایتخت فراهمشده است، ناشران استان قم نیز ضمن برخورداری از پشتیبانیهای دولتی و مواردی ازایندست، موفقیت نسبی در رقابت با پایتخت کسب کردهاند!.
امینیان در جمعبندی سخنانش گفت: بدین ترتیب، باید گفت، چاپ و نشر کتاب، یک سرمایهگذاری تجاری بر مقولهای فرهنگی است که انواع سازمانهای متولی سیاستگذاریهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بالادستی با آن در ارتباط هستند.
وی افزود: حال چون این سازمانها نیز در پایتخت مستقر هستند، استقرار ناشر در تهران، بهنوعی اولین شرط ورود مؤلف به دنیای مؤلفین موفق است و عدم آشنایی بسیاری از نویسندگان شهرستانی با ناشران پایتخت و عدم پذیرش آثارشان از سوی این ناشران به دلایل خاص و نه الزاماً نامناسب بودن اثر، در کنار عدم آگاهی مؤلفین از فرایند چاپ و نشر و برخورد نادرست بسیاری از ناشران پایتخت در مواجهه با آنها و عقد قراردادهای حاشیهدار و درنتیجه ایجاد انواع مشکلات مالی و حقوقی، موجب شده است تا بخش بزرگی از مؤلفین دور از مرکز، به بازار کتاب کشور راه نیابند که اگر راه هموار میشد، شاید همین اندک کتب منتشره در استانها نیز منتشر نمیشد و وضعیت ناشران استانی، بحرانیتر دیده میشد.
امینیان با طرح مجموعه پرسشهایی سخنانش را به پایان برد و گفت: در کل این موضوع را میتوان از سویی دیگر نیز بررسی کرد و بازهم به نتایج مشابهی رسید. پاسخ به تمام پرسشهایی ازایندست که چرا کارگردانان و بازیگران استانها تمایل دارند با تهیهکنندگان تلویزیونی و سینمایی در تهران کار کنند؟ چرا خوانندگان و نوازندگان استانها برای کسب موفقیت و تبدیل به یک چهره ملی یا بینالمللی ناگزیر از همکاری با شرکتهای تهیه و توزیع و پخش موسیقی در تهران هستند؟
همچنین چرا نقاشان و خوشنویسان و گرافیستها و سایر هنرمندان حوزه هنرهای تجسمی، برای دیده شدن ناگزیر از ورود به گالریهای تهران هستند؟ چرا ورزشکاران رشتهها مختلف ورزشی، به تیمهای پایتخت جذب میشوند؟ چرا فعالان عرصههای متنوع اقتصادی، ناگزیر از حضور در تهران هستند؟ چرا فعالان صحنه سیاست، سرانجام به سازمانها و نهادهای مستقر در پایتخت میرسند؟ فقط به یک نقطه میرسند: «همه راهها به رُم ختم میشوند!»
به گزارش ایبنا، با نگاهی کلی و عالمانه بهتمامی مطالب و مسائل مطرحشده، به نظر میرسد که انتخاب ناشر توسط مؤلفان بومی مسئلهای پیچیده است که ریشه در ساختارهای اقتصادی، فرهنگی و فنی نشر دارد.
از سویی دیگر به نظر میرسد برای حفظ توازن و ارتقای نشر استانی و بومی، لازم است شاهد تقویت زیرساختهای نشر استانی شامل ایجاد شبکههای پخش کارآمد، بهبود کیفیت چاپ و ویراستاری و ارائه خدمات پس از نشر حرفهای باشیم.
همچنین حمایت مالی و تسهیلات دولتی و نهادهای فرهنگی برای ناشران بومی، بهخصوص در زمینه چاپ، توزیع و تبلیغات، ارتقای دانش و مهارتهای حرفهای ناشران استانی از طریق دورههای آموزشی، تبادل تجربه با ناشران ملی و بهرهگیری از فناوریهای نوین نشر و توسعه فضای فرهنگی محلی با برگزاری رویدادها، نمایشگاهها و جشنوارههای ادبی و فرهنگی در سطح استانها و ا یجاد پلهای ارتباطی میان ناشران بومی و ملی برای بهرهمندی متقابل از امکانات، تخصصها و بازارها جملگی میتوانند یاریرسان باشند.
درنهایت، اگرچه مؤلفان بومی ممکن است به دلایل متعدد به ناشران ملی مراجعه کنند، اما با برنامهریزی و حمایت هدفمند میتوان جایگاه ناشران استانی را ارتقا داد و فرهنگ و نشر محلی را حفظ و تقویت کرد؛ زیرا نشر محلی نهتنها یک فعالیت اقتصادی بلکه یک رسالت فرهنگی و هویتی است که سهم مهمی در حفظ تنوع فرهنگی کشور دارد.
نظر شما