به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از نشریه ساینس، نتایج یک پژوهش تازه نشان می‌دهد فعالیت مغزی کودکان پیش‌دبستانی هنگام شنیدن داستان از کتاب چاپی با زمانی که همان داستان را از طریق صفحه‌نمایش مشاهده و گوش می‌دهند، تفاوت چشم‌گیری دارد. در این مطالعه که با استفاده از روش تصویربرداری عملکردی طیف‌سنجی مادون قرمز نزدیک (fNIRS) انجام شده، محققان دریافتند هنگام کتابخوانی زنده، نواحی مربوط به فهم اجتماعی در نیم‌کره راست مغز فعال‌تر می‌شوند؛ در حالی‌که هنگام مشاهده داستان روی صفحه نمایش، فعالیت مغزی در هر دو نیم‌کره به‌صورت متعادل‌تری پخش می‌شود.
پژوهشگران تأکید کرده‌اند که کتابخوانی برای کودکان خردسال نقش مهمی در رشد زبان و مغز ایفا می‌کند. این فعالیت فرصتی فراهم می‌آورد تا کودکان با زبان غنی مواجه شوند، ساختار روایت را بیاموزند، دایره واژگان خود را گسترش دهند و از همه مهم‌تر، در تعامل اجتماعی با والدین یا مراقبان خود قرار گیرند. در مقابل، نگرانی‌هایی نسبت به پیامدهای استفاده بیش از حد از صفحه‌نمایش در حال افزایش است؛ زیرا مطالعات متعددی میان استفاده افراطی از رسانه‌های تصویری و تأخیر زبانی یا کاهش پیوندهای عصبی در نواحی مرتبط با سوادآموزی رابطه‌ای منفی یافته‌اند.
در حالی‌که تحقیقات پیشین تفاوت‌های کلی میان کتابخوانی و استفاده از رسانه‌های تصویری را بر نتایج رفتاری کودکان نشان داده بودند، در این پژوهش تمرکز اصلی بر بررسی مستقیم فعالیت مغز کودک در حین این دو فعالیت بوده است.
در این مطالعه، ۲۸ کودک سالم و معمولی در بازه سنی ۳ تا ۶ سال که بیشتر از خانواده‌هایی انگلیسی‌زبان بودند شرکت کردند. از هر کودک خواسته شد به دو داستان گوش دهد: یکی در قالب کتابخوانی زنده توسط پژوهشگر و دیگری در قالب فایل صوتی همراه با تصاویر در رایانه. هر دو داستان از نظر طول، محتوا و سطح واژگان مشابه‌سازی شده بودند.
فعالیت مغزی کودکان در طول هر دو وضعیت با استفاده از فناوری fNIRS ثبت شد. این فناوری تغییرات در میزان اکسیژن خون در نواحی مغز را که نشانگر فعالیت عصبی است، اندازه‌گیری می‌کند. تمرکز پژوهشگران بر نواحی خاصی از مغز بود که در پردازش زبان، درک روایت و شناخت اجتماعی نقش دارند.
نتایج نشان داد هنگام کتابخوانی زنده، ناحیه پیوندگاه گیجگاهی-آسیبی در نیم‌کره راست مغز، که با فرآیندهای اجتماعی مانند توجه مشترک و درک نیات دیگران مرتبط است، فعال‌تر می‌شود. این فعالیت در وضعیت صفحه‌نمایش مشاهده نشد. همچنین، الگوی کلی فعالیت مغزی هنگام کتابخوانی، متمایل به نیم‌کره راست بود؛ در حالی‌که در وضعیت صفحه‌نمایش، فعالیت مغزی بین دو نیم‌کره به‌طور یکنواخت‌تری پخش شده بود.
پژوهشگران بر این باورند که کتابخوانی زنده می‌تواند فرآیندهای شناختی اجتماعی بیشتری را در مغز کودکان فعال کند؛ از جمله توجه به احساسات و نیات فرد خواننده و اشتراک توجه به کتاب. این در حالی است که روایت از طریق صفحه‌نمایش ممکن است بیشتر مبتنی بر پردازش منفرد زبان و با مشارکت اجتماعی کمتر باشد.
این یافته‌ها در ادامه شواهد پیشین مبنی‌بر تأثیر مثبت کتابخوانی بر رشد زبانی و اجتماعی کودکان قرار می‌گیرد و در عین حال نشان می‌دهد که تعامل انسانی، حتی در قالبی کنترل‌شده و رسمی، چگونه می‌تواند مغز کودک را به شکلی خاص‌تر و عمیق‌تر درگیر کند.
نظر شما