میلاد یزدانپناه مترجم کتاب «دولت، جنگ، سرمایهداری» در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره عدولش از سنت رایج مقدمهنویسی مترجمان ایرانی در ترجمه این کتاب گفت: به طور کلی، در ایران، مقدمه مترجم برای آثاری که به فارسی ترجمه میشوند، به عنوان یک راهنما برای ورود به بحث و محتوای اثر بسیار مؤثر است. با این حال، در کتاب مایکل مان، نویسنده اصلی، مقدمهای جامع و مفصل در چندین صفحه ارائه کرده است که به خوبی به توضیح محتوای کتاب میپردازد. هدف من این بود که خواننده بتواند به سرعت با ایدههای کلیدی و نوآوریهای جامعهشناختی نویسنده آشنا شود. همچنین، اگر قصد داشتم محتوای کتاب را با وضعیت ایران مقایسه کنم، این امر ممکن بود به نوعی تصرف یا دخالت در متن اصلی کتاب تلقی شود. در نهایت، اگرچه میتوانستم در مقدمه مترجم به معرفی مایکل مان بپردازم، اما این اطلاعات را به چند خط خلاصه در پشت جلد محدود کردم.
او درباره این کتاب گفت: مایکل مان در تفسیری فروتنانه، خود را به عنوان یکی از بررسیکنندگان نظریه و مناسبات قدرت در جوامع بشری معرفی میکند، او الگوی معروفی از منابع قدرت به نام IEMP، در فارسی منابع قدرت ایدئولوژیک، اقتصادی، نظامی و سیاسی را در جامعه شناسی معرفی کرده است و بر اساس آن به تحلیل و بررسی شکل اصلی قدرت و سیر تحول آن در جوامع بشری از گذشته بسیار دور تا صورتبندی سرمایهداری در عصر حاضر میپردازد. در این کتاب همان طور که از عنوان آن بر میآید، دولت، جنگ، سرمایهداری، به عنوان شکلهای اصلی از سه منبع اصلی قدرت سیاسی، نظامی و اقتصادی، مورد بررسی قرار گرفته است و منبع قدرت ایدئولوژیک در تحلیل مباحث این کتاب چندان مورد توجه نیست.
یزدانپناه در پاسخ به این پرسش که کتاب قرار است کدام فقدان در جامعه علمی ایران را جبران کند؟ گفت: در حال حاضر، تحلیل و تفسیر مسائل تاریخی، سیاسی و اجتماعی ایران بهطور معمول بر اساس نظریهها و مباحث جامعهشناسی انجام میشود که بسیاری از آنها ریشه در جامعهشناسی غربی دارند و نمیخواهم آن را نفی یا اهمیت آن را انکار کنم، اما برخی از این نظریهها، به ویژه مباحث مارکسیستی و مفهوم استبداد شرقی، پس از اعمال شدن بر تاریخ ایران، به ارائه روایتهای نادرستی از تاریخ این سرزمین منجر میشوند. این در حالی است که مایکل مان به سنت جامعهشناسی تاریخی تعلق دارد و یکی از اصول مهم جامعهشناسی تاریخی آن است که هر جامعه را باید بر اساس شرایط زمانی و مکانی آن مورد بررسی قرار داد، از این جهت فهم ابداعات مفهومیِ شاخص این اندیشمند به ویژه مباحث مربوط به قدرت زیرساختی و خودمختار او که در فصل اول کتاب حاضر به طبع رسیده است و خوانش تاریخ سیاسی ایران بر اساس آن میتواند برای علوم اجتماعی در ایران حائز اهمیت باشد.
گفتنی است مایکل مان یکی از مشهورترین جامعهشناسان در حوزه جامعهشناسی تاریخی، جامعهشناسی سیاسی و نظریه اجتماعی است. زندگی حرفهای مان بیش از چهار دهه را در بر میگیرد و شامل تلاشهایی در عرصه نظریات مربوط به دولت، دولت سازی تاریخی، ملی گرایی، امپراتوری، جنگ، نظامی گری، ژئوپلیتیک، فاشیسم، پاک سازی قومی و جهانی شدن است. آثار او به طرز قابل توجهی در حوزههای جامعهشناسی، تاریخ، علوم سیاسی، روابط بینالملل و سایر علوم اجتماعی تأثیر گذاشته است؛ از این رو این اثر که تقریباً در برگیرنده مفاهیم کلیدی، چکیده تفکر و مباحث کلی این اندیشمند است میتواند برای جامعه دانشگاهی علوم انسانی حائز اهمیت باشد.
نظر شما