سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) -مریم محمدی: در پنجمین روز نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران نشست نقد و بررسی فیلم کوتاه اقتباسی «خوانا بنویسیم» به همت انجمن سینمای جوانان ایران در محل کوشک نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد. بعد از نمایش این فیلم جلسه نقد و بررسی آن با حضور سیدجواد میرهاشمی و سعید نجاتی به‌عنوان مهمان و سید سعید هاشم‌زاده به عنوان مجری برگزار شد.
در ابتدای این نشست مجری برنامه از میرهاشمی مدیر انتشارات انجمن سینمای جوانان ایران خواست به عنوان کسی که از روند اقتباس این فیلم در انجمن آگاهی دارد توضیحاتی را بیان کند.
سیدجواد میرهاشمی ادامه داد: این فیلم از روی منابع شفاهی اقتباس شده است و در دوره گذشته جشنواره فیلم کوتاه تهران در بخش کتاب و سینما شرکت و جایزه اول این بخش را از آن خود کرد.
وی افزود: ما با مرتضی علیزاده نویسنده و کارگردان فیلم صحبت کردیم و متوجه شدیم از منابع خوبی برای اقتباس استفاده کرده است. او از مجموعه کتاب‌هایی در تاریخ شفاهی و یک سری مجلات در این زمینه استفاده کرده بود. تک صحنه‌هایی در فیلم بود که عیناً واقعیت داشت.
در ادامه این نشست سعید نجاتی درباره اینکه اقتباس چیست، گفت: هر چیزی زاییده ذهن نباشد، اقتباس است.
اقتباس کار جذاب و از یک لحاظ کار راحتی است
وی افزود: انجمن از زمان ساخت فیلم «کودکان ابری» در زمینه اقتباس جدی شد. متن را تبدیل به تصویر کردن مهارت احتیاج دارد که کار هر کسی نیست. در اقتباس قصه وجود دارد اما تبدیل آن به سینما سخت است. ایده اولیه فیلم که نامه نگاری رزمندگان و اصلاح آنها برای ندادن اطلاعات جبهه به منافقان است ایده بکر و جذابی است که در روند ساخت فیلم مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.
در ادامه سید جواد میرهاشمی در مورد بحث حق تالیف بیان کرد: سال‌های پیش دوستانی بودند که اقتباس می‌کردند اما از گفتن آن شرم حضور داشتند. چون متهم شدند که بلد نیستند فیلمنامه بنویسند. بنابراین آنها هم منابع اقتباس‌شان را نمی‌زدند. انجمن و خانه کتاب ایران از دهه ۸۰ این همت را گذاشتند که این اصل به وجود بیاید و همه بدانند، فیلم کوتاه منبع عایدی فیلمساز نیست. فیلمساز نیز باید به حق مولف احترام بگذارد و اسم منبع اقتباس را در فیلمش بیاورد. در موضوع تاریخ شفاهی هم این موضوع صادق است.
سعید نجاتی نیز در تایید صحبت‌های میرهاشمی گفت: در گذشته عده‌ای از دوستان فیلمساز من هم اورجینال بودن فیلمنامه را پز می‌دانستند. نظریه مولف را گرفته بودند و خیال می‌کردند اگر فیلمنامه فیلم را از روی داستان بنویسید دیگر مولف نیستید.
وی درباره دردسرهای گرفتن مجوز از نویسنده برای ساخت فیلم بیان کرد: گاهی گرفتن مجوز از نویسنده برای ساخت فیلم سخت می‌شود آنها فکر می‌کنند فیلم ساز فیلم می‌سازد و درآمد هنگفتی از آن به دست می‌آورد. فیلم کوتاه اقتباسی در واقع تعامل دو نفره فرهنگی نویسنده و فیلم ساز است.
نجاتی در ادامه درباره سختی کار اقتباس گفت: در داستان می‌توان افکار افراد را نوشت ولی آیا این سینما است؟ قسمت‌هایی از داستان نشان دادنی نیستند. بعضی وقت‌ها نیز نشان ندادن داستان را روایت می‌کند. مخصوصاً در بخش ادبی وقتی قسمتی را نشان نمی‌دهیم و بیننده خودش آن را تصور می‌کند، سینمایی است.
در آینده سید جواد میرهاشمی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان برای ساخت فیلم اقتباسی بودجه تهیه کرد، توضیح داد: در سال جاری ما اردوی فیلمنامه اقتباسی را داریم که به همت انجمن سینمای جوانان ایران و خانه کتاب و ادبیات ایران انجام می‌شود. در این اردو مبلغی برای حمایت از فیلم ساز در نظر گرفته شده است. اگر فیلم ساز برای گرفتن مجوز اقتباس با نویسنده دچار مشکل شود انجمن سینمای جوانان ایران و خانه کتاب و ادبیات ایران به طور غیر مستقیم دخالت می‌کنند تا حق مولف رعایت شود. نویسنده نیز توجیه می‌شود که فیلم کوتاه منبع درآمدی ندارد. ضمن اینکه فیلمساز برای ساخت فیلمش باید به او احترام گذاشته و از او هم مشورت بگیرد.
سعید نجاتی مدرس دانشگاه در پاسخ به این پرسش که در مدارس چقدر به اقتباس اهمیت داده می‌شود، گفت: ما اصلاً عنوانی با نام اقتباس در مدارس نداریم. کلاً در سینمای مستند و داستانی و اقتباسی ایران پژوهش کم است. من وقتی برای تدریس می‌روم و سرفصل درس‌ها را از دانشجویان می‌گیرم عناوینی چون فیلم‌سازی ۸ و ۱۶ میلیمتری در سرفصل‌ها دیده می‌شود که منسوخ شده است و باید به‌روز شود. البته در سینمای جوان وضعیت بهتر است چون همه چیز به روز شده است.
میرهاشمی گفت: کسانی که تمایل به ساخت فیلم اقتباسی دارند انجمن از آنها حمایت می‌کند. خانه کتاب و ادبیات ایران به خاطر عنوانش بیشتر به داستان‌های ایرانی توجه دارد اما انجمن درباره اقتباس از داستان‌های خارجی که در ایران چاپ و ترجمه شده است هم حمایت انجام می‌دهد.
شما می‌توانید اطلاعات کامل نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران را از اینجا بخوانید.
نظر شما