به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در شیراز، نشست واکاوی کتاب «استاد شطرنج باز را چه کسی کشته است؟» منظومه بلند شعر «کیوان نریمانی» سه‌شنبه شب ۱۸ مهرماه جاری با حضور راد قنبری منتقد ادبی، نایب شیرازی، احسان نعمت‌الهی و علاقه‌مندان شعر و حضور ویدیویی فائزه بهرامی در گالری آبان برگزار شد.

راد قنبری منتقد ادبی در این نشست گفت: حق این بود که ابندا آیین رونمایی کتاب ابتدا برگزار می‌شد سپس به نقد و بررسی اثر بپردازیم.

وی افزود: نریمانی سعی کرده به ما در قالب این کتاب یک «پکیج» بدهد. اعتبار دادن به روایت از ویژگی های کتاب است.

واقعیت سکوی پرش در شعر نیست

سپس نایب شیرازی، منتقد ادبی از منظر زیبایی‌شناسی و فرمالیستی به اثر پرداخت و گفت: واقعیت سکوی پرش در شعر نیست. این کتاب از سه منظر در متن می‌شود بررسی کرد؛ زبان و روایت و کرونوکوپ. این کتاب زبان ترجمه و عاریه نیست بنابر این دستاورد کمی شاعر نداشته است.

وی با بیان اینکه روایت در کتاب و روایت گردانی دومین مسئله کتاب است، افزود: نقل با روایت متفاوت است. زبان اخوان ثالث در اکثر جاها نقل است و روایت نیست.


شیرازی به مصادیقی از روایت گردانی در این کتاب اشاره کرد و گفت: رسیدن به نقل و روایت زمانی و مکانی دستاورد کمی نیست که در این کتاب روی داده است.

وی همچنین با اشاره به اینکه بخش‌های زیادی از کتاب یادشده دارای حادثه نوعی نه حادثه فردیت یافته است، ادامه داد: خلاقیت در چیدمان روایت در این اثر شکل گرفته است.

تقابل بین شخصیت و راوی‌ها

فائزه بهرامی نیز از دیدگاه فرمالیستی به نقد اثر پرداخت و تصریح کرد: آنچه در اثر می‌توان دریافت در سراسر داستان یک تقابل بین شخصیت و راوی‌ها می بینیم. مشخص‌ترین راوی شخصیت «گئومات» و بزرگمهر هستند. این دو شخصیت اصلی شطرنج‌بازی می‌کنند و شخصیت‌ها روی صفحه شطرنج احضار می‌کنند.

وی سپس در بررسی کارنوالی متن اشاره کرد که شورش زبانی شکل گرفته است. تمام تاریخ معاصر به ویژه جنبش چپ را در این اثر و از این دست جعل و احصار کردن شخصیت‌ها را در متن زیاد می‌بینیم.

استفاده از موتیف از دیگر مواردی بود که بهرامی به آن اشاره کرد و افزود: این بازی زبانی نا جایی ادامه پیدا می‌کند که شاعر با راوی یکی می‌شود. من آنچه دیدم جذابیت رفت و برگشت‌های زبانی و زمانی اثر بود.

احسان نعمت‌اللهی دیگر منتقد این نشست ادبی در ادامه به نقد کتاب پرداخت و با عنوان «زیبایی‌شناسی نسبت‌های نوین شعر با گذشته غیرتاریخی» سخن گفت.

وی به «شیزوکاوی» شعر بلند از زوایای مختلف پرداخت و گفت: رها شدن «منِ» شعری از صداهای نیروهای جانبی به واسطه عبور «نا من» از صافی من و بازتاب آینه‌وار آگاهی همگانی و ناخوداگاه جمعی است.

به گفته نعمت‌اللهی، اینکه شعری سروده شود که مبتنی بر آگاهی و ضرورت وضعیت است با شعری طرفیم که کاری دیگر انجام می‌دهد.

به گزارش ایبنا؛ کتاب «استاد شطرنج‌باز را چه کسی کشته است؟ یک ماتاگویه» بهار ۱۴۰۲ از سوی انتشارات نیلوفر به بازار نشر آمد.