سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- سیدمجید نبوی: یکی از مباحثی که در نقد یک کتاب مطرح است؛ نقد طرح جلد کتاب است سوال مهم در این رابطه این است که طرح جلد کتاب را چگونه و بر اساس چه معیارهایی می توان نقد کرد؟ یا معیارهای طرح جلد خوب برای یک کتاب چیست؟ در ادامه به همین مسئله پاسخ داده می‌شود.

نقد طرح جلد کتاب یکی از جنبه‌های مهم در پژوهش هایی با عنوان «نقد کتاب‌» است و معمولاً در نقد کتاب ، اولین چیزی که مورد توجه ناقد قرار می‌گیرد؛ طرح جلد کتاب است بنابراین باید توجه ویژه ای به آن شود. طرح جلد کتاب یک عنصر تأثیرگذار بر جذابیت و فهم کتاب است؛ در نقد طرح جلد کتاب، می‌توان به موارد زیر توجه کرد:

1- دقت در نحوه طراحی و هنر استفاده شده در جلد کتاب: ابتدا باید به نحوه طراحی جلد کتاب و هنر استفاده شده در طراحی توجه کنید و به این سوالات پاسخ بدهید. آیا طرح جلد جذاب است؟ آیا هنر استفاده شده به خوبی با موضوع کتاب هماهنگ است؟ آیا طراحی جلد باعث جلب توجه و ترغیب مخاطب به خرید و مطالعه کتاب می‌شود؟

2- دقت در استفاده از رنگ‌ها و نمادها: برای نقد طرح جلد کتاب، باید به استفاده از رنگ‌ها، نمادها، تصاویر و عناصر دیگر در طراحی جلد کتاب توجه کرد و این سوال را پرسید آیا این عناصر به خوبی پیام و مضمون کتاب را منعکس می‌کنند؟

3- دقت در مواد و تکنیک‌های استفاده شده: برخی از کتاب‌ها از مواد خاص برای طراحی جلد استفاده می‌کنند، مانند جلد چرمی یا برجستگی‌های ویژه و غیره، ناقد کتاب می‌تواند به این مواد و تکنیک‌های استفاده شده توجه کند و آن ها را ارزیابی کند و به این سوال‌ها پاسخ دهد که آیا استفاده از این گونه مواد، مناسب و تاثیرگذار بوده است یا خیر؟ و یا اینکه سبب جذابیت کتاب شده یا نه؟

4- دقت در هدف طراح جلد: باید دقت کنید تا متوجه این مسئله بشوید که هدف طراح چیست؟ آیا طراح در هدف خود موفق بوده یا خیر؟. آیا هدف طراحی جلد ایجاد جذابیت برای مخاطبان عمومی است یا مخاطبان خاصی را مدنظر قرار داده است؟ و در این کار چه میزان موفق بوده است؟

5- دقت در تطابق طرح جلد با محتوای کتاب: تطابق طرح جلد کتاب با مضمون کتاب یکی از موارد مهم در نقد طرح جلد کتاب است و به معنای ارتباط و همخوانی بین طراحی جلد کتاب و محتوای داخلی آن است. برای نقد از این جنبه باید به این سوال پاسخ داد که آیا تصاویر، نمادها و رنگ‌های استفاده شده در طرح جلد به خوبی موضوع کتاب را منعکس می کند یا خیر؟.

به طور کلی باید گفت که طرح جلد کتاب باید پیام و محتوای اصلی کتاب را به خوبی انتقال دهد. اگر کتاب تاریخی است، طرح جلد باید این پیام را انتقال دهد. اگر کتاب رمان است، جلد کتاب باید خواننده را به محتوای کتاب، اشاره کند.

6-  خلاقیت و اصالت: طرح جلد باید اصیل و خلاقانه باشد. یعنی نباید به شکلی کپی شده از طرح‌های دیگر باشد. خلاقیت در طراحی می‌تواند به جلب توجه و ماندگاری در ذهن مخاطب کمک کند.

7- فرمت و سبک نوشتاری: فرمت و سبک نوشتاری در نوشتارهای متنی روی جلد نیز مهم است. این عناصر باید با دقت، جذاب و زیبا و با مضمون کتاب همخوانی داشته باشند و نمایانگر هویت و اهداف کتاب باشند.
 
به طور کلی باید گفت که نقد طرح جلد کتاب باید به صورت منصفانه و با توجه به معیارهای مذکور صورت گیرد و باید ارزیابی ها و  نقدهای موجه و سازنده را به طراح جلد و ناشر یا نویسنده کتاب ارائه داده تا در ویراست های بعدی، اصلاحات انجام شود و کیفیت طرح جلد بیشتر شود.