این دو مجموعه که در قالب کارت‌پستال منتشر شده، هر کدام دارای ۱۴ قطعه است که به زیبایی‌شناسی سنگ آرامگاه‌ها می‌پردازد. سنگ آرامگاه‌هایی که در این دو مجموعه منتشر شده، بخش کوچکی از پروژه پژوهشی عکاسی مهدی تمیزی است که از سال ۱۳۸۰ تا کنون در حال انجام است و به مناسبت ۲۰ سالگی آغاز این پروژه، منتشر شده است. عنوان کتاب پیشین تمیزی در حوزه گورستان‌شناسی، «در سایه سرو» است که به سرونگاره‌های سنگ آرامگاه‌های مردم اصفهان می‌پردازد و سال ۱۳۹۲ از سوی نشر رسم منتشر شده بود.
مهدی تمیزی با اشاره به اینکه به‌عنوان یک گرافیست، همیشه به این موضوع علاقه‌مند بوده که موتیف‌های به‌کار رفته در آثارش ویژه خود او باشد، بیان کرد: از دهه ۷۰ که به کار گرافیک مشغول بوده‌ام از نقوش گوناگون که در اطرافم بود از جمله کاشی‌کاری‌ها، گچ‌بری‌ها، آجرکاری‌ها، منسوجات، نقاشی‌های دیواری و حجاری‌ها. عکاسی و سعی کرده از آنها در آثارم استفاده می‌کردم.
او ادامه داد: در این مسیر، پایم به هرکجا که در آن سنگ آرامگاه داشت باز شد؛ گورستان‌ها، امامزاده‌ها، کلیساها و محوطه‌های تاریخی. در این میان، تخت فولاد نخستین جایی بود که عاشقش شدم، به‌ویژه بعد از مطالعه پژوهش‌های علامه جلال‌الدین همایی و تشویق‌های زنده‌یاد سید مهدی سجادی نائینی که چراغ راه بود. سپس عکاسی و ثبت نقوش سنگ آرامگاه‌ها از تخت فولاد آغاز شد و تاکنون که بیش از ۲۰ سال از آن زمان می‌گذرد، همچنان گورستان‌ها برایم بی‌اندازه جذاب است، عکس می‌گیرم و ثبت می‌کنم.
این هنرپژوه گفت: اصولاً هر هنرمندی تلاش می‌کند که آثار ویژه‌ای تولید کند، به همین دلیل از سال ۸۰ که رسماً عکاسی پژوهشی برای مستندنگاری از نقوش را آغاز کردم، می‌دانستم که پژوهشگرانی به نقوش گوناگون از جمله نقوش فرش، کاشی، گچ‌بری و آجرکاری، نقاشی و... پرداخته‌اند و از آنجایی‌که گورستان و سنگ آرامگاه‌ها برایم جذاب شده بود و این هنر در حال فراموشی را ارزشمند و البته مظلوم می‌دیدم، لذا به مستندنگاری سنگ آرامگاه‌ها پرداختم و نخستین چیزی که برایم مهم بود، زیبایی‌شناسی آنها و ثبت و اشاعه‌اش بود.
دو سنگ آرامگاه متعلق به مجموعه «تخت فولاد»
وی بیان کرد: این نقوش به دلیل قرار گرفتن بر سنگ آرامگاه‌ها و جای گرفتن در گورستان‌ها، دافعه دارند و همگان به این سندهای ارجمند نسبت به دیگر نقوش، توجه کمتری دارند. به‌طور مثال اگر نقشی ۲۰۰ یا ۳۰۰ ساله یا کمتر، بر کتابی خطی، کوزه‌ای سفالین یا ظرفی فلزی باشد پشت ویترین‌ها و داخل کمدها از آن نگهداری می‌شود، اما مشاهده می‌کنیم که سنگ آرامگاه‌های ارزشمند از نظر هنری، گاهی با تاریخی چند صدساله، چون تن نحیف لگدخورده‌ای در گوشه و کنار گورستان‌ها، بناها و محوطه‌های تاریخی افتاده است! روز به‌روز تن رنجورشان خردتر می‌شود تا جایی که چیزی از آنها باقی نمی‌ماند! پس به‌صورت ویژه به این موضوع پرداختم.
تمیزی افزود: در این باره یک بیانیه نیز برای خود دارم: «سنگ آرامگاه‌ها را دوست داشته باشیم و نگاهبانشان باشیم». به این شعارم پایبندم و امیدوارم هرچند کوتاه، اما گامی برای حفظ و اشاعه هنر حجاری بر سنگ آرامگاه‌های تاریخی ایران‌مان بردارم.
او گفت: از سال ۸۰ تاکنون به احترام این هنر در حال فراموشی، عکاسی و پژوهش کرده‌ام، بارها سخنرانی، یادداشت، مقاله و نمایشگاه داشته‌ام و امیدوارم علاقه‌مندان به سنگ آرامگاه‌ها و گورستان‌ها را دوچندان کنم، البته نیاز است پژوهشگران دیگری نیز به این وادی وارد شوند.
این عضو انجمن عکاسان ایران که سال ۹۲ کتاب «در سایه سرو» را با موضوع سرونگاره‌های سنگ آرامگاه‌های مردم اصفهان از سوی نشر رسم منتشر کرده است، گفت: در این کتاب از بین صدها نقش سرو بر سنگ آرامگاه‌های محوطه‌های تاریخی، گورستان تخت فولاد، گورستان ارامنه، امامزاده‌ها و کلیساهای شهر اصفهان تعداد ۴۴ سرو انتخاب و به آنها پرداخته‌شده است.
او ادامه داد: وقتی جواهرسازی در کانادا از سروی در این کتاب بهره برده و گوشواره و سینه‌ریز نقره تولید می‌کند یا طراح لباسی در تهران، سروی از این کتاب را روی لباس می‌آورد، گمان دارم در حد توان، به رسالت خود عمل کرده‌ام، اگرچه می‌دانم هیچ کار پژوهشی پایان ندارد و امیدوارم بتوانم بیش از این برای سنگ آرامگاه‌ها کوشا باشم.
عضو ایکوموس ایران افزود: سنگ آرامگاه‌ها برای زنده‌ها طراحی می‌شوند، زیرا این زنده‌ها هستند که برای زندگی خود در جایگاه‌های گوناگون زیبایی می‌آفرینند، در خانه‌ها وسایل خانه، بازارها و محل‌های کار، عبادتگاه‌ها و حتی در گورستان‌ها. گذشتگان ما زیبایی‌شناسی داشتند، حالشان خوب بود،خوب می‌دیدند و خوب خلق می‌کردند، حال‌آنکه ما در زندگی امروز به سمت پلشتی و زشتی رفته‌ایم. فرقی نمی‌کند کجا؛ حتی گورستان‌هایمان نیز چنین شده!
دو مجموعه «گورنگاری‌های مهدی تمیزی» در قالب کارت‌پستال، از سوی نشر اسپانه و با همراهی مؤسسه بین‌المللی ایکوموس، با قیمت هر مجموعه ۷۵ هزار تومان، راهی بازار کتاب شده است.
نظر شما