به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشستی با عنوان «بایسته‌ها و آسیب‌های جوایز ادبی» از سوی مجمع ناشران دفاع مقدس در محل این غرفه واقع در نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.
اجرای این نشست برعهده حسن علایی فعال، فعال فرهنگی و دبیر اجرایی جایزه شهید سلیمانی و شهید همدانی بود. همچنین علی شجاعی صائین، محقق، نویسنده پیشکسوت و مدیر سابق خانه کتاب و نیز فرزانه قلعه قوند، نویسنده حوزه دفاع مقدس و جانشین انتشارات پیام آزادگان به ایراد سخن پرداختند.
در ابتدای این نشست علایی فعال اشاره‌ای به اهمیت واکاوی و بررسی نقش جوایز ادبی و جشنواره‌های ادبی در داخل کرد. در ادامه قلعه قوند در پاسخ به این سوال که ضرورت برگزاری چنین جشنواره‌هایی و اعطای جایزه ادبی چیست گفت: برای دیده شدن آثار در حوزه دفاع مقدس اعطای جایزه و برگزاری جشنواره لازم است.
جشنواره برنامه‌ریزی استراتژیک می‌خواهد
وی افزود: دغدغه‌ام بعد از سال‌ها که در حوزه جشنواره‌های ادبی حوزه دفاع مقدس کار می‌کنم این است که برای این حوزه استراتژی و راهبرد داشته باشیم. ما درگیر رشد کمی جشنواره‌های ادبی هستیم اما این جشنواره‌ها در ماهیت تفاوت چندانی با هم ندارند. به عنوان مثال همان اتفاقی که در جشنواره دفاع مقدس می‌افتد در جشنواره شهید سلیمانی هم می‌افتد.
جانشین مدیر انتشارات پیام آزادگان تاکید کرد: جشنواره‌های ادبی حوزه دفاع مقدس نوآوری ندارند. برنامه‌ریزی برای اجرای این رویدادها داریم اما برنامه ریزی استراتژیک نداریم. شاید به فرصت‌ها و تهدیدها توجه می‌شود اما به نقاط قوت و ضعف این حوزه توجه نمی‌شود.
نقاط قوت و ضعف جشنواره‌ها بیشتر رصد شود
قلعه قوند در ادامه گفت: اگر به نقاط قوت و ضعف توجه می‌شد هر سال این رویدادها به شکل یکسان تکرار نمی‌شدند. در این رویدادها یک نوع مصلحت اندیشی داریم. این نوع مصلحت اندیشی‌ها آزار دهنده هستند. ضمن اینکه بحث داوری آثار هم در این جشنواره‌ها مهم هستند.
جایزه در زمینه مهم دفاع مقدس معنی پیدا می‌کند
در ادامه این نشست شجاعی صائین، مدیر عامل اسبق خانه کتاب گفت: دفاع مقدس در تاریخ ایران یک اتفاق مهم است و بدون شک مهم‌ترین رویداد تاریخ معاصر ایران است. آثار این جنگ تا دهه‌ها و شاید قرن‌ها با ما باشد. ادبیات دفاع مقدس و کتاب‌هایی که برای جنگ تدوین می‌شود هم برای تاریخ باید تدوین شوند.
وی ادامه داد: با وجود چنین اهمیتی برای حوزه دفاع مقدس، توجه به کتاب‌های این حوزه هم اهمیت دارد. ما از یک اتفاق مهم صحبت می‌کنیم (دفاع مقدس) و رسانه این حوزه هم اهمیت دارد. با این شرایط معتقدم جوایز اندکی برای این اتفاق مهم و تاریخی داریم.
این محقق حوزه دفاع مقدس گفت: جوایز حوزه دفاع مقدس در چنین زمینه‌ای که به آن اشاره شد معنی پیدا می‌کنند. جایزه واکنش جامعه فرهنگی به این اتفاق مهم تلقی می‌شود. اعتقاد دارم جایزه کتاب دفاع مقدس مهم است چون از یک موضوع مهم صحبت می‌کنیم. هنوز به عظمت این اتفاق مهم نرسیده‌ایم. باید برای سلامت، قوت و مسیر حرکت جایزه دقیق، حتی خرده‌گیر باشیم.
لازم است به مدیریت جهادی جنگ برگردیم
در بخش دیگری علایی فعال گفت: وقتی رهبری انقلاب موضوع مدیریت جهادی را مطرح کرد، به طرح این موضوع پرداخت که تنها راه برون رفت از مشکلات کشور مدیریت جهادی است. جایگاه چنین مدیریتی در دفاع مقدس است؛ بنابراین ناگزیر هستیم به فرهنگ دفاع مقدس بازگشت داشته باشیم. رهبری گفتند که آثار دفاع مقدس باید 100 برابر شوند. همچنین نهضت ترجمه این آثار ایجاد شوند. اگر اهمیت این موضوع را درک کنیم آن وقت وجود جایزه‌های ادبی و جشنواره‌های این حوزه اهمیت پیدا می‌کند.
وی گفت: موضوع دفاع مقدس و جبهه مقاومت باید دستاویز جوایز ادبی در این حوزه باشند. شکی نیست تعدد جوایز ادبی برای دیده شدن آثار دفاع مقدس باید با قوت پیش برود. به تعداد این جوایز باید اضافه شود و همچنین قوت آنها هم باید زیاد شوند.
برگزاری جشنواره در یک محیط جزیره‌ای
قلعه قوند سپس گفت: بر تعداد جشنواره های ادبی که برگزار می‌شود مدام افزوده می‌شود اما در بیرون اتفاق خاصی نیفتاده است. جشنواره‌ها برگزار می‌شوند و به‌یکسری آثار و اشخاص جایزه تعلق می‌گیرد اما این جشنواره‌ها برای کسی نان و نام برای نویسنده و ناشر نمی‌شود.
وی گفت: در مورد آثار حوزه دفاع مقدس فقط تقریظ‌های رهبری انقلاب جواب می‌دهد و برای آثار مربوط به 10 سال دوران دفاع مقدس (8 سال دوران جنگ و دو سال که آزادگان زیادی در اسارت بودند) فقط این اقدام ترویجی موثر است.
جانشین مدیر انتشارات پیام آزادگان گفت: در جشنواره‌ها فقط یک عده افراد وابسته به هم جمع می‌شوند و جایزه می‌گیرند و بعد رویداد تمام می‌شود. این رویدادها در یک چهار دیواری می‌مانند و به بیرون نمی‌روند. درحالی که جشنواره‌های خارجی در همان کشور مبدا نمی‌ماند مانند جایزه نوبل.
وی گفت: ما آثار حوزه دفاع مقدس را خودمان می‌نویسیم و بعضی را ترجمه می‌کنیم و به یکسری کشورهای اطراف می‌فرستیم. در چنین شرایطی چرا باید جشنواره‌ای داشته باشیم. مگر با این رویداد چه اتفاق ویژه‌ای می‌افتد. البته من مخالف برگزاری جشنواره نیستم بلکه معتقدم باید تاکتیک‌ها تغییر کنند.
جای خالی بخش خصوصی در برگزاری جشنواره
شجاعی صائین در بخش دیگری درباره روند برگزاری جشنواره‌های ادبی و اعطای جوایز گفت: جشنواره‌های فعلی همه از سوی نهادهای نظامی و حاکمیتی برگزار می‌شود. نفس برگزاری جشنواره‌ها به نهادهای نظامی گره خورده است. به عبارتی تولد جوایز در بستر نادرستی اتفاق افتاده است. نگاهم به جشنواره‌ها این است که نشانه زنده بودن جامعه فرهنگی هستند. اگر بخش خصوصی و مردمی را در این رویدادها مشارکت بدهیم آن وقت جشنواره در فضا و بستر متفاوتی شکل خواهد گرفت.
این فعال فرهنگی گفت: باید جشنواره از بطن جامعه فرهنگی رخ می‌داد و شکل می‌گرفت و اگر این‌گونه بود الان جشنواره‌ها مسیر دیگری را طی کرده بودند. نباید در این فضا محدود می‌شد. حتی وزارت ارشاد هم وارد کار جشنواره‌های حوزه دفاع مقدس نشده است شاید در مقاطعی حمایت مالی کرده باشد. درحالی که وزارت ارشاد جایزه کتاب سال را برگزار می‌کند.
وی گفت: جای نهادهای مدنی و بخش خصوصی در برگزاری جشنواره‌های ادبی حوزه دفاع مقدس خالیست. مجمع ناشران دفاع مقدس می‌تواند به عنوان نهاد واسط عمل کند. همچنین لازم است شورای هماهنگی بین جوایز ادبی کشور این حوزه نیز شکل بگیرد تا تعامل و هم‌افزایی به‌وجود بیاید.
جشنواره‌ها رشد کرده‌اند
علایی فعال در بخش دیگری با بیان اینکه فعالیت‌های ـ منطقه‌ای ـ جبهه مقاومت هم الان به تاریخ 8 ساله جنگ اضافه شده و برگزاری جشنواره‌های مقاومت را نشانه رویشی برای رویدادهای این حوزه عنوان کرد و گفت: این جشنواره‌ها یک فرصت رویش هستند. رشدی در دبیران، جوایز و دبیران علمی پیدا کرده‌ایم.
وی ادامه داد: در حوزه آثار دفاع مقدس یک نقطه ضعف عرصه نقد است که برگزاری جشنواره‌ها و اعطای جوایز و ارزیابی آثار و داوری یک مقداری این نقطه ضعف را پوشش می‌دهند. البته ورود بخش خصوصی به این رویدادها لازم است.
در بخش دیگری شجاعی صائین علت عدم حضور جامعه مدنی در رویدادهایی مانند برگزاری جایزه‌های ادبی ناشی از رفتار حاکمیت و خود جامعه مدنی ارزیابی کرد وگفت: حاکمیت می‌خواهد همه کارها را خودش انجام دهد و از سویی جامعه مدنی هم می‌خواهد در یک محیط آکواریومی باشد و ریسک نکند.
اجرای این نشست برعهده حسن علایی فعال، فعال فرهنگی و دبیر اجرایی جایزه شهید سلیمانی و شهید همدانی بود. همچنین علی شجاعی صائین، محقق، نویسنده پیشکسوت و مدیر سابق خانه کتاب و نیز فرزانه قلعه قوند، نویسنده حوزه دفاع مقدس و جانشین انتشارات پیام آزادگان به ایراد سخن پرداختند.
در ابتدای این نشست علایی فعال اشاره‌ای به اهمیت واکاوی و بررسی نقش جوایز ادبی و جشنواره‌های ادبی در داخل کرد. در ادامه قلعه قوند در پاسخ به این سوال که ضرورت برگزاری چنین جشنواره‌هایی و اعطای جایزه ادبی چیست گفت: برای دیده شدن آثار در حوزه دفاع مقدس اعطای جایزه و برگزاری جشنواره لازم است.
جشنواره برنامه‌ریزی استراتژیک می‌خواهد
وی افزود: دغدغه‌ام بعد از سال‌ها که در حوزه جشنواره‌های ادبی حوزه دفاع مقدس کار می‌کنم این است که برای این حوزه استراتژی و راهبرد داشته باشیم. ما درگیر رشد کمی جشنواره‌های ادبی هستیم اما این جشنواره‌ها در ماهیت تفاوت چندانی با هم ندارند. به عنوان مثال همان اتفاقی که در جشنواره دفاع مقدس می‌افتد در جشنواره شهید سلیمانی هم می‌افتد.
جانشین مدیر انتشارات پیام آزادگان تاکید کرد: جشنواره‌های ادبی حوزه دفاع مقدس نوآوری ندارند. برنامه‌ریزی برای اجرای این رویدادها داریم اما برنامه ریزی استراتژیک نداریم. شاید به فرصت‌ها و تهدیدها توجه می‌شود اما به نقاط قوت و ضعف این حوزه توجه نمی‌شود.
نقاط قوت و ضعف جشنواره‌ها بیشتر رصد شود
قلعه قوند در ادامه گفت: اگر به نقاط قوت و ضعف توجه می‌شد هر سال این رویدادها به شکل یکسان تکرار نمی‌شدند. در این رویدادها یک نوع مصلحت اندیشی داریم. این نوع مصلحت اندیشی‌ها آزار دهنده هستند. ضمن اینکه بحث داوری آثار هم در این جشنواره‌ها مهم هستند.
جایزه در زمینه مهم دفاع مقدس معنی پیدا می‌کند
در ادامه این نشست شجاعی صائین، مدیر عامل اسبق خانه کتاب گفت: دفاع مقدس در تاریخ ایران یک اتفاق مهم است و بدون شک مهم‌ترین رویداد تاریخ معاصر ایران است. آثار این جنگ تا دهه‌ها و شاید قرن‌ها با ما باشد. ادبیات دفاع مقدس و کتاب‌هایی که برای جنگ تدوین می‌شود هم برای تاریخ باید تدوین شوند.
وی ادامه داد: با وجود چنین اهمیتی برای حوزه دفاع مقدس، توجه به کتاب‌های این حوزه هم اهمیت دارد. ما از یک اتفاق مهم صحبت می‌کنیم (دفاع مقدس) و رسانه این حوزه هم اهمیت دارد. با این شرایط معتقدم جوایز اندکی برای این اتفاق مهم و تاریخی داریم.
این محقق حوزه دفاع مقدس گفت: جوایز حوزه دفاع مقدس در چنین زمینه‌ای که به آن اشاره شد معنی پیدا می‌کنند. جایزه واکنش جامعه فرهنگی به این اتفاق مهم تلقی می‌شود. اعتقاد دارم جایزه کتاب دفاع مقدس مهم است چون از یک موضوع مهم صحبت می‌کنیم. هنوز به عظمت این اتفاق مهم نرسیده‌ایم. باید برای سلامت، قوت و مسیر حرکت جایزه دقیق، حتی خرده‌گیر باشیم.
لازم است به مدیریت جهادی جنگ برگردیم
در بخش دیگری علایی فعال گفت: وقتی رهبری انقلاب موضوع مدیریت جهادی را مطرح کرد، به طرح این موضوع پرداخت که تنها راه برون رفت از مشکلات کشور مدیریت جهادی است. جایگاه چنین مدیریتی در دفاع مقدس است؛ بنابراین ناگزیر هستیم به فرهنگ دفاع مقدس بازگشت داشته باشیم. رهبری گفتند که آثار دفاع مقدس باید 100 برابر شوند. همچنین نهضت ترجمه این آثار ایجاد شوند. اگر اهمیت این موضوع را درک کنیم آن وقت وجود جایزه‌های ادبی و جشنواره‌های این حوزه اهمیت پیدا می‌کند.
وی گفت: موضوع دفاع مقدس و جبهه مقاومت باید دستاویز جوایز ادبی در این حوزه باشند. شکی نیست تعدد جوایز ادبی برای دیده شدن آثار دفاع مقدس باید با قوت پیش برود. به تعداد این جوایز باید اضافه شود و همچنین قوت آنها هم باید زیاد شوند.
برگزاری جشنواره در یک محیط جزیره‌ای
قلعه قوند سپس گفت: بر تعداد جشنواره های ادبی که برگزار می‌شود مدام افزوده می‌شود اما در بیرون اتفاق خاصی نیفتاده است. جشنواره‌ها برگزار می‌شوند و به‌یکسری آثار و اشخاص جایزه تعلق می‌گیرد اما این جشنواره‌ها برای کسی نان و نام برای نویسنده و ناشر نمی‌شود.
وی گفت: در مورد آثار حوزه دفاع مقدس فقط تقریظ‌های رهبری انقلاب جواب می‌دهد و برای آثار مربوط به 10 سال دوران دفاع مقدس (8 سال دوران جنگ و دو سال که آزادگان زیادی در اسارت بودند) فقط این اقدام ترویجی موثر است.
جانشین مدیر انتشارات پیام آزادگان گفت: در جشنواره‌ها فقط یک عده افراد وابسته به هم جمع می‌شوند و جایزه می‌گیرند و بعد رویداد تمام می‌شود. این رویدادها در یک چهار دیواری می‌مانند و به بیرون نمی‌روند. درحالی که جشنواره‌های خارجی در همان کشور مبدا نمی‌ماند مانند جایزه نوبل.
وی گفت: ما آثار حوزه دفاع مقدس را خودمان می‌نویسیم و بعضی را ترجمه می‌کنیم و به یکسری کشورهای اطراف می‌فرستیم. در چنین شرایطی چرا باید جشنواره‌ای داشته باشیم. مگر با این رویداد چه اتفاق ویژه‌ای می‌افتد. البته من مخالف برگزاری جشنواره نیستم بلکه معتقدم باید تاکتیک‌ها تغییر کنند.
جای خالی بخش خصوصی در برگزاری جشنواره
شجاعی صائین در بخش دیگری درباره روند برگزاری جشنواره‌های ادبی و اعطای جوایز گفت: جشنواره‌های فعلی همه از سوی نهادهای نظامی و حاکمیتی برگزار می‌شود. نفس برگزاری جشنواره‌ها به نهادهای نظامی گره خورده است. به عبارتی تولد جوایز در بستر نادرستی اتفاق افتاده است. نگاهم به جشنواره‌ها این است که نشانه زنده بودن جامعه فرهنگی هستند. اگر بخش خصوصی و مردمی را در این رویدادها مشارکت بدهیم آن وقت جشنواره در فضا و بستر متفاوتی شکل خواهد گرفت.
این فعال فرهنگی گفت: باید جشنواره از بطن جامعه فرهنگی رخ می‌داد و شکل می‌گرفت و اگر این‌گونه بود الان جشنواره‌ها مسیر دیگری را طی کرده بودند. نباید در این فضا محدود می‌شد. حتی وزارت ارشاد هم وارد کار جشنواره‌های حوزه دفاع مقدس نشده است شاید در مقاطعی حمایت مالی کرده باشد. درحالی که وزارت ارشاد جایزه کتاب سال را برگزار می‌کند.
وی گفت: جای نهادهای مدنی و بخش خصوصی در برگزاری جشنواره‌های ادبی حوزه دفاع مقدس خالیست. مجمع ناشران دفاع مقدس می‌تواند به عنوان نهاد واسط عمل کند. همچنین لازم است شورای هماهنگی بین جوایز ادبی کشور این حوزه نیز شکل بگیرد تا تعامل و هم‌افزایی به‌وجود بیاید.
جشنواره‌ها رشد کرده‌اند
علایی فعال در بخش دیگری با بیان اینکه فعالیت‌های ـ منطقه‌ای ـ جبهه مقاومت هم الان به تاریخ 8 ساله جنگ اضافه شده و برگزاری جشنواره‌های مقاومت را نشانه رویشی برای رویدادهای این حوزه عنوان کرد و گفت: این جشنواره‌ها یک فرصت رویش هستند. رشدی در دبیران، جوایز و دبیران علمی پیدا کرده‌ایم.
وی ادامه داد: در حوزه آثار دفاع مقدس یک نقطه ضعف عرصه نقد است که برگزاری جشنواره‌ها و اعطای جوایز و ارزیابی آثار و داوری یک مقداری این نقطه ضعف را پوشش می‌دهند. البته ورود بخش خصوصی به این رویدادها لازم است.
در بخش دیگری شجاعی صائین علت عدم حضور جامعه مدنی در رویدادهایی مانند برگزاری جایزه‌های ادبی ناشی از رفتار حاکمیت و خود جامعه مدنی ارزیابی کرد وگفت: حاکمیت می‌خواهد همه کارها را خودش انجام دهد و از سویی جامعه مدنی هم می‌خواهد در یک محیط آکواریومی باشد و ریسک نکند.
نظر شما