آدمی از دیر باز خوش داشته احساس و اندیشهاش را نقش بندد و به دیگران انتقال دهد. در غارهای باستانی هنوز هم نقشهای انسانهای اولیه بهجاست. آنگاه که سخن آغاز شد آنچنان که در انجیل آمده است، «آنگاه کلمه بود و کلمه خدا بود» انسان برای بیان احساس و اندیشهاش زبان را فرا گرفت و خوش داشت این احساس و اندیشه را با دیگران در میان گذارد. از این رو پس از کشف کاغذ بهترین وسیله را فرا گرفت یعنی ثبت اندیشه و احساس بر کاغذ که هم به یاد بماند و هم به آیندگان بسپارد و بدین گونه کتاب پدید آمد؛ نخست با خطهایی بر کاغذ و آنگاه به برکت اختراع «گوتنبرگ» دستها رهایی یافت و ماشینهای چاپ اندیشه و احساس را پراکند.
هیچ گاه هیچ بندی و هیچ زنجیری نمیتواند انسان را از اندیشیدن و دوست داشتن باز دارد. میتوان بر پایی زنجیری بست. میتوان بر دستی دستبندی زد. میتوان انسانی را در محبسی افکند.
اما مرغک اندیشه و احساس همیشه در پرواز است و رو به آسمان هنر بال و پر میگشاید. بیهوده است که چنین بینگاریم سدها میتوانند آدمی را از اندیشیدن و دوستی و زیبایی بازدارند. حتی در حبس و حصر هم احساس و اندیشه آدمی در پرواز است. از این رو کتاب پدید آمد و کتاب وسیلهای شد برای بیان احساس و اندیشه؛ برای سهیم شدن انسانها در فضاهایی دورتر و در میان گذاشتن این احساسها و اندیشهها.
نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران تلاقی کتابدوستان است؛ تلاقی نویسندگان، نقاشان، مترجمان و ناشران با اهل کتاب است و به هر روی این تلاقی مغتنم است. هرچند که در کشور ما نمایشگاه کتاب با بازار کتاب عجین شده است. امیدوارم روزی بیاید که نمایشگاه کتاب از فروش کتاب و بازار کتاب جدا شود. آرزو دارم از ازدحام بیهوده کتابدوستان یا کتابگردان در نمایشگاه تمایزی حاصل شود. آرزو دارم روزی بیاید که نمایشگاه کتابهای عمومی در فصلی از سال مثلاً همین اردیبهشت ماه برگزار شود اما نمایشگاه کتابهای کودکان نوجوانان در فصل دیگر و نیز نمایشگاه کتابهای دانشگاهی در روزهای دیگر برگزار شود مثلاً در نزدیکی مهرماه. به هر روی حضور کتاب دوستان که از اقصی نقاط ایران با چشمانی پر شوق و پر امید به نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران میآیند مغتنم است. من در سالهای پیش از بلیه کرونا شاهد بودم که در خروجیهای نمایشگاه زنان، مردان، کودکان و نوجوانان با کیسههایی پر از کتاب از نمایشگاه کتاب با شوق خارج میشدند اما امیدوارم تعبیهای اندیشه شود که کتابهای تازه هر سال از کتابهای گذشته ناشران تفکیک شده و در غرفه ناشران بخشی به کتابهای تازه اختصاص داده شود تا از پرسه زدنهای بیهوده جلوگیری گردد و نیز آرزو دارم اکنون که غول کرونا به کمین نشسته است فاصلهها حفظ شود و به ویژه در فضای بسته مصلی امام خمینی (ره) چارهای اندیشه شود که خدایی نکرده باردیگر فرزندان میهن ما به این بلیه دچار نشوند.
در جهان گسترده امروز بی شک فضاهای مجازی راه خویش را گشوده است؛ یعنی اکنون حتی در خارج از ایران نیز کمتر کسی به فروشگاه میرود، مخصوصاً با وجود بیماری کرونا حتی مواد غذایی به صورت آنلاین تهیه و به در خانهها آورده میشود. هرچند که به اعتقاد من ما در دنیای وسایل ارتباطی به سر میبریم اما متاسفانه از ارتباط با هم محروم هستیم؛ وسایل ارتباطی، ارتباط انسانها را سریعتر کرده است اما ارتباطات انسانی را کاهش داده است. اینکه میشنوم در نمایشگاه کتاب تهران امسال، گذشته از حضور کسانی که میتوانند به نمایشگاه بیایند به صورت مجازی نیز امکان خرید کتاب وجود دارد خبری خرسند کننده است؛ یعنی دیگر نیازی نیست از بیجار کردستان یا خوی آذربایجان یا بندرعباس کودکان، نوجوانان، مادران و پدران برای خرید کتاب به تهران بیایند و رنج سفر و اقامت در تهران را برعهده بگیرند و در سیوسومین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران حضور یابند. هرچند لمس و دیدن کتاب از نزدیک لذتبخش است اما اینکه به صورت آنلاین و مجازی نیز امکان خرید کتاب فراهم شود خبری خوش است امیدوارم بدینگونه از ازدحام فراوان بیحاصل جلوگیری شود.
در پاسخ به پرسش شما؛ خوشبختانه چند کتاب به ترجمه من برای اولینبار در نمایشگاه کتاب امسال عرضه میشود.
شاهکار ایتالو کالوینو نویسنده نامی ایتالیایی با نام «ویکنت دو نیم شده» که از زبان ایتالیایی و با رعایت حقوق کپی رایت به فارسی برگرداندم و در بخشی از کتاب نیز به زندگی و اندیشه و کارهای کالوینو پرداختم که با نام «ایتالو کالوینو قصهگوی زمان ما» آمده است. خرسندم که این کتاب برای نخستینبار از سوی نشر هوپا عرضه شده و در نمایشگاه کتاب سیوسوم حضور دارد.
عبدالرزاق گورنه نویسنده نامی آفریقایی و پناهنده و مهاجری که در هجده سالگی در پی کودتا و انقلاب خونین زنگبار (تانزانیای کنونی) از زادگاهش گریخت و به بریتانیا پناهنده شد امسال برنده جایزه نوبل ادبیات شد. خوشبختانه با کوشش و همراهی بانو فرشته عبدلی کتاب زیبایی با نام «خاطره کوچ» اثر این نویسنده را به فارسی ترجمه کردم که از سوی خانه فرهنگ و هنر نشر گویا منتشر شد؛ همچنین کتاب «یکی بود که خودش نبود» اثر جانی روداری با ترجمه من نیز از سوی نشر هوپا انتشار یافت. این دو اثر نیز در نمایشگاه کتاب امسال عرضه خواهند شد. و نیز تجدید چاپ کتابهای «بامزه در فارسی» نوشته فیروزه جزایری(دوما) و کتاب «مردکوچولو» نوشته عباس کازرونی در سری ادبیات مهاجرت نشر هرمس در سیوسومین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران حضور خواهند داشت. همچنین امیدوارم کتاب «فلافل» هرچه زودتر اجازهاش از سوی ارشاد صادر شود تا در نمایشگاه ارائه شود. در مجموعه «نویسندگان بزرگ خوانندگان و کوچک» نیز چندین کتاب ترجمه من از سوی نشر پرتقال در نمایشگاه عرضه میشود.
سالها در پی آن بودم که یادداشتها و کتابهای نابغه قرن «اومبرتو اکو» را به فارسی برگردانم؛ پس از نشر کتابهای «سه قصه»، «چگونه با ماهی قزل آلا سفر کنیم؟» و «دلدادگان» کوشش من به سرانجام رسید و کتابی حاوی یادداشتهای اجتماعی و مصاحبههای خواندنی اومبرتو اکو با نام «فاشیسم ابدی» ترجمه شد و از سوی خانه کتاب فرهنگ نشر گویا برای اجازه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رفته؛ امیدوارم با تسریع در اجازه نشر آن، این شاهکار هم در سیوسومین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران کتاب عرضه شود.
اردیبهشت، ماه پر گشودن بلبلهاست و ماه شکفتن گلها؛ امید دارم بلبلان آگاهی و آزادی در این ماه پر گشایند و گلهای خوشبو و معطر، جانمان را با عطرشان دلانگیز سازند.
نظر شما