به گزارش خبرگزاری کتاب‌ایران (ایبنا) قرآن کریم به رویدادهای زندگی حضرت موسی (ع) ملقب به «کلیم‌الله» از پیامبران اولوالعزم، بیش از سایر پیامبران پرداخته است. قرآن کریم چهره حضرت موسی (ع) را به صورت انسانی الهی - انقلابی با خصایل عصمت، عرفان و شجاعت به تصویر کشیده است.

موسی (کلیم الله) از پیامبران بزرگ الهی و رهبر قوم یهود بود که آنها را از اسارت فرعون در مصر رهایی بخشید. براساس تورات، پدر‌ ایشان «عمرام» است که به عربی «عمران» خوانده می‌شود؛ و مادرشان «یوکابد» نام دارد. زمان ظهور موسی (ع) در قرون ۱۳ تا ۱۵ قبل از ظهور عیسی مسیح (ع) بوده است.

در قرآن کریم به طور مستقیم و غیر مستقیم ۵۰۲ مرتبه به حکایت زندگی و نهضت حضرت موسی (ع) اشاره شده است. نام موسی نخستین بار در آیه ۵۱ سوره بقره آمده است: «و إذ واعدنا موسى أربعين ليله ثم اتخذم العجل من بعده وأنتم ظالمون »: «و آن گاه که با موسی چهل شب قرار گذاشتیم، در غیاب او گوساله را (به پرستش) گرفتید؛ در حالی که ستم‌کار بودید.» پیوسته‌ترین و مفصل‌ترین حکایات مربوط به زندگی موسی (ع) در سوره بقره: آیات ۵۹-۹۳، سوره اعراف: آیات ۱۰۳۱۷۱، سوره طه: آیات ۹-۹۷ و سوره قصص: آیات ۳-۳ آمده است.

آیات قرآنی که به موسی(ع) اشاره دارند عبارتند از: سوره بقره آیات 49 - 61، سوره اعراف: آیات ۱۰۳ - ۱۷۲، سوره یونس: آیات ۷۵ - ۹۵، سوره اسراء: آیات ۱۰۱ - ۱۰۶، سوره کهف: آیات ۱۰-۸۲، سوره طه: آیات ۹ - ۱۰۱، سوره شعرا: آیات ۱۰ - ۱۸، سوره نمل: آیات ۷ - 14، سوره قصص، آیات ۳ - 46، سوره صافات: آیات ۱۱۶- ۱۲۲، سوره زخرف: آیات 46 - 55، سوره دخان: آیات ۱۷ - 36، سوره قمر: آیات 41-46، سوره نازعات: آیات ۱۵ - ۲۹ و بسیاری آیات دیگر.

موسی (ع) با مفاهیم کلیدی «مبدأ و معاد»، «نبوت»، «عبادت»، «نماز»، «ذكر»، «دعوت الى الخير»، «امر به معروف و نهی از منکر»، «هجرت»، «صبر»، «ایمان»، «لقاء‌الله» همبستگی معنایی و گفت وگو دارد. زندگی و شخصیت حضرت موسی (ع) باید در بستر نهضت انبیای الهی «علیه ظلم»، «دعوت به آزادی»، «یکتای شریعت، طریقت و حقیقت» درک و تحلیل شود.

شماری از فضایل برشمرده برای موسی (ع) در قرآن کریم عبارتند از: «احسان»، «اخلاص»، «ادب»، «اسوه‌بودن»، «اصلاح‌طلبی»، «اعتدال»، «امانت‌داری»، امیدواری»، «ایمان»، «برکت»، «برگزیدگی»، «تحیت به موسی (ع)»، «تقرب»، «توحید»، «توکل»، «حکمت»، «خشوع»، «خوشنامی»، «خوف از خدای تعالی»، راست‌گویی»، «رشد»، «سبقت در خیر»، «سخن خدای تعالی با موسی (ع)»، «شجاعت»، «عبادت»، «عصمت»، «عفت»، «علم» و «کرامت». علامه مجلسی در «بحارالانوار» مفصل‌ترین مباحث قرآنی و روایی درباره شخصیت موسی (کلیم‌الله) را بیان کرده است.



انگیزه مؤلف برای‌ این تحقیق، پس از سال‌ها پژوهش در معارف قرآنی و انتشار ده جلد کتاب و بیش از صد مقاله در باب تفسیر قرآن کریم و مفاهیم کلیدی قرآنی، بازشناسی چهره موسی (کلیم‌الله)، از جنبه عبرت‌آموزی از نهضت آن حضرت بوده است.

بر مبنای حدیث نبوی، پیامبر اسلام (ص) فرمودند: «يكون في هذه الأمة كل ما كان في بنی اسرائیل حذو النعل بالنعل و القزه بالقزه.»: «هر اتفاقی که در بنی اسرائیل رخ داده، بدون ذره‌ای کم‌وزیاد در‌ این امت نیز رخ می‌دهد.»

به گفته مولف ‌این کتاب بر اساس حدیث نبوی فوق و برخی رخدادها در تاریخ اسلام، موضوع سرنوشت موسی (ع) و بنی اسرائیل برای مسلمانان و به ویژه اهل فکر از جنبه پژوهش‌های تطبیقی و پندآموزی همواره حائز اهمیت بوده است. ضرورت تحقیق مجدد نیز علاوه بر عبرت آموزی، پاسخ‌گویی علمی‌ به «افسانه یهودی‌ستیزی اسلام» است.

صفوی تأکید می‌کند با حدود ۲۵ سال زندگی در لندن؛ غالبا از دو منبع متعارض«افسانه یهودی‌ستیزی اسلام» را شنیده است: رسانه‌های تندروی اسلام‌هراس غربی و برخی مسلمانان افراطی؛ او در‌ این تحقیق علمی‌ با تکیه بر مهم‌ترین منبع اسلام‌شناسی یعنی قرآن کریم اثبات کرده است که قرآن نه‌تنها یهودستیز نیست؛ بلکه موسی (ع) چهره‌ای عزیز و جذاب و معنوی در قرآن کریم است که بیش از هر پیامبری با نگرش مثبت و تحسین‌آمیز به زندگی و افعال‌ ایشان پرداخته شده است.

انتقاد از برخی بنی‌اسرائیل نیز به خاطر تخطی آنها از تعاليم موسی (ع) است؛ چنان‌که قرآن کریم از برخی مسلمانان نیز به سبب برخی کارهای ناصوابشان انتقاد کرده است. نظیر آیات ۵-۷ سوره ماعون: «ويل للمصلين» (آیه 4): «پس وای بر نمازگزاران.» «الذين هم عن صلاتهم ساهون» (آیه 5): «کسانی که از نمازشان غافل‌اند.» «الذين هم يرائون» (آیه 6) « آنان که ریا می‌کنند.» «و یمنعون الماعون» (آیه ۷): «و از [دادن] زکات  و مایحتاج خانه خودداری می‌ورزند.» و یا تحریفاتی که برخی مسلمانان به قرآن و سنت نبوی نمودند و حق الهی اهل بیت پیامبر اسلام (عليهم السلام) را پایمال کردند.

به اعتقاد مولف اثر تحقیقات‌ این کتاب مبین آن است که بر اساس قرآن کریم؛ موسی (کلیم‌الله) پیامبری عظیم‌الشأن برای مسلمانان است. نویسنده تأکید می‌کند که  این کتاب علاوه بر گشودن طریق گفت‌وگوهای مذهبی و فرهنگی بین یهودیان و مسلمانان، مبانی نظری همزیستی مسالمت‌آمیز بین پیروان حضرت موسی (ع) و حضرت محمد (ص) را بر اساس وحدت و همدلی با شخصیت محوری در دین یعنی حضرت موسی (ع) تبیین می‌کند.

چنان که مولانا عارف بزرگ مسلمان در مثنوی معنوی، جنگ مذهبی بین پیروان حضرت موسی و خاتم الانبیا محمد (ص) را جنگ بین پیروان «احول» (دوبین/ کثرت‌بین) می‌خواند که قادر به دیدن وحدت انبیای الهی که همگی مبعوث پروردگار واحدند، نیستند:

شاه احول کرد در راه خدا
آن دو دمساز خدایی را جدا

مؤلف‌ این اثر، در یکی دیگر از آثار خود با عنوان «دانشنامه معاصر قرآن کریم» نظریه وحدت استعلایی ادیان را در مقاله «وحدت متعالی ادیان و خاتمیت رسول رحمت (ص)»، تبیین کرده که خوانندگان را بدان ارجاع  می‌دهد.  

کتاب «موسی کلیم‌الله در قرآن کریم» اثر سیدسلمان صفوی در شمارگان 500 نسخه و با قیمت 110000 تومان به علاقه‌مندان علوم قرآنی و اسلامی‌ عرضه شده است.