فکوهی در این کتاب تلاش کرده که نوشته‌ها، یادداشت‌ها و گفتگوهایی که هر یک درباره یکی از موضوعات اجتماعی است، با دیدی واحد، یعنی نگاه انسان‌شناسی اجتماعی و فرهنگی در چارچوبی منطقی گردآوری کند.
فصل نخست به زندگی و آثار روشنفکران و نظریه‌پردازانی پرداخته شده که تاثیر عمیقی بر نظریه انسان‌شناختی معاصر داشته‌اند: افرادی همچون سعید، هابزباوم، ایلیچ، لوفبور و .... در فصل دوم مولف بر نظریه‌ها و اندیشه‌ها حول محور چندبُعدی بودن و میراث و تحول گفتمان انسان‌شناختی در آکادمی و بیرون از آن از جمله در رابطه با فرویدیسم، پسامدرنیسم و شرق‌شناسی تمرکز داشته است.
اسطوره‌شناسی، نماد، نشانه، تابو، سحر و جادو و بدن با رویکرد انسان‌شناختی نیز از جمله موضوعات مطرحه در فصل چهارم هستند. و نهایتا، فصل پایانی شامل نگاه کاربردی انسان‌شناسی به مسائل و جنبش‌های معاصر، بیش از ۷۰ قاب درباره رویکردهای نظری انسان‌شناسی و مفاهیم آن می‌شود که هر کدام به نوعی مکمل بحث‌های دیگر محسوب می‌شوند.
در بخشی از مقاله «ادوارد سعید: فلسطینی سرگردان» در فصل اول کتاب آمده است: «نفوذ قدرتمند سعید در انسان‌شناسی بیش از هر چیز به کتاب کم‌نظیر او «شرق‌شناسی» برمی‌گردد. انسان‌شناسی همواره از نوعی گذشته استعماری در رنج بوده است زیرا هرگز نتوانسته است از یاد ببرد که در نیمه قرن نوزده دولت‌های اروپایی عمدتاً برای اهداف سودجویانه خود در مستعمرات بود که این رشته علمی را تقویت کرده و میدان‌های تحقیق گسترده‌ای را در اختیار پژوهشگران آن قرار دادند. با وصف این خوشبختانه اکثریت قریب به‌اتفاق انسان‌شناسان توانستند بسیار زود با قدرت‌های استعماری فاصله بگیرند و در همه‌جا در حد توان خود تلاش کنند بیش از هر چیز به حفظ میراث‌های فرهنگی بومیان و کمک به آنها برای زندگی در شرایط مورد خواست خود آنها دست یازند. این امر بدون شک یکی از مهم‌ترین نقاط انسان‌شناسان از شرق‌شناسان است که عموماً نگاهی «شیئی‌گرا» به پدیده‌ای خود آن را «شرق» نامیده‌اند می‌انداختند. سعید در کتاب خود بیش از هر چیز بر آن است که نشان دهد شرق‌شناسی شیوه‌ای از اندیشه است که در آن اصل بر یک «تفاوت‌گذاری و تمایز هستی‌شناختی و شناخت‌شناختی میان شرق و غرب بناشده است و به گروه بزرگی از نویسندگان، از جمله شاعران، رمان‌نویسان، فیلسوفان و نظریه‌پردازان سیاسی و دیوان‌سالاران امپراتوری» سرایت کرده است».
همچنین در مقاله «انسان‌شناسی و گفت‌وگوی تمدن‌ها» که اولین مقاله فصل دوم این کتاب است می‌خوانیم: «پروژه گفتگوی تمدن‌ها در زمینه مناسبی از لحاظ بین‌المللی، توانست به سرعت به بحثی مطرح در میان اندیشمندان و روشنفکران بدل شود. در این میان، شدت تنش‌ها در طول سال‌های گذشته و به ویژه واقعه یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱، بحرانی گسترده را در سطح جهانی به وجود آورده‌اند که در چارچوب خود بار دیگر موضوع حساسا و پیچیده روابط بین فرهنگ‌ها و پیوستگی‌های پر تناقض آنها با حوزه‌های سیاسی را در نخستین رده از موضوعات مورد پژوهش علوم اجتماعی قرار داد. هر چند این علوم در آغاز شکل‌گیری خود تا اندازه زیادی مورد سوء‌استفاده حوزه سیاسی قرار گفتند تا نظم اجتماعی مورد نیاز این حوزه را در جوامع صنعتی و همچنین در جوامع زیر استعمار خویش به وجود آورند، اما دیری نپایید که گروهی از متفکران در شاخه‌هایی چون جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی، رویکردی کاملاً انتقادی را پیش گرفتند و تا جایی پیش رفتند که قدرت‌های سیاسی گاه به مقابله و رودرویی مستقیم با آنها پرداختند. از این زمان نوسان و دودلی در این علوم میان موضوعی کاملاً انتقادی و موضوعی کارکردی و کاربردی، سبب پیدا شدن زمینه‌های بحران و ابهام در موقعیت این علوم بوده است. در این میان، پروژه گفتگوی تمدن‌ها بار دیگر زمینه را برای دامن زدن به این بحث در میان متفکران علوم اجتماعی فراهم آورده است».
کتاب «انسان‌شناسی؛ اندیشمندان، نظریه و کُنش؛ مجموعه مقالات و گفتگوها» با گردآوری ناصر فکوهی با شمارگان ۵۰۰ نسخه، در ۵۴۷ صفحه و به قیمت ۸۲۰۰۰ تومان از سوی انتشارات اندیشه احسان منتشر شده است.
نظر شما