به مناسبت این روز فرخنده، محمدعلی مهدوی‌راد؛ نویسنده و قرآن‌پژوه در گفتوگو با خبرنگار ایبنا، ضمن مروری بر تاریخچه تالیف کتاب با موضوع مهدویت، به معرفی ویژگی‌های انسان و جامعه منتظر در عصر غیبت براساس روایات و کلام معصومین (ع) پرداخت.
وی گفت: آینده‌پژوهی در تمام مکاتب دینی و حتی کمی عام‌تر در تمام مکاتب بشری، دغدغه و دل‌مشغولی متفکران و اندیشمندان مکتب‌هاست. جریان غیبت امام زمان (عج) و ظهور آن حضرت، موضوعی است که حقاً و انصافاً در اعماق اندیشه قرآنی، نبوی، ولوی و اهل‌بیت (ع) وجود دارد و حقیقتاً روایات منقول از رسول‌الله (ص) در این زمینه کم نیست. از این جهت در میراث مکتوب تمدن اسلامی آثاری که عالمان بزرگ اهل سنت در قرن‌های گذشته رقم زده‌اند، اگر بیشتر از عالمان شیعه نباشد، کمتر نیست. البته عالمان و بزرگان آن مکاتب گاهی به مهدی نوعی و گاهی به مهدی شخصی و ... معتقد بودند.
سردبیر فصلنامه نقد کتاب «قرآن و حدیث» ادامه داد: در حدود 70 تا 80 سال اخیر، پژوهش درباره مهدویت و توجه به این موضوع بسیار جدی شد، مخصوصا قبل از انقلاب از دو زاویه به‌طور جدی مورد پژوهش قرار گرفت. زاویه اول، در جهت پاسخ به این پرسش بود که فرجام تاریخ به کجا می‌رسد؟ عالمان، آثار کوتاه و بلند بسیاری درباره این دغدغه در قالب دیالوگ مانند کتاب «دادگستر جهان» اثر آیت‌الله امینی و به‌صورت مستقیم مانند اثر بسیار زیبا، دقیق و خواندنی «خورشید مغرب» اثر استاد محمدرضا حکیمی خلق کردند. زاویه دوم، به دلیل حرکت و امیدی بود که در جامعه می‌آفرید. استاد محمدرضا حکیمی در چاپ اول «خورشید مغرب» در گوشه‌ای از کتاب نوشته بود: «جامعه‌ای که در انتظار مصلح به‌سر می‌برد، نمی‌تواند مصلح نباشد.»
مهدوی‌راد تصریح کرد: یا در جایی دیگر، نوع نگاه بسیار تکان‌دهنده و بیدارگر دکتر شریعتی به این مضمون که «انتظار مذهب اعتراض» به چشم می‌خورد. این نظریه شریعتی در یکی از مقالات کتاب «حسین، وارث آدم» تبیین شده است. نمونه دیگری از این نوع نگاه در کتاب «در فجر ساحل» نوشته استاد محمد حکیمی وجود دارد. کارهایی که در این چند دهه در حوزه مهدویت انجام شده، قابل‌توجه و مهم است.
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به چند نمونه دیگر از کارهای شاخصی که در این زمینه انجام شده، گفت: «موسوعة الامام المهدی» نیز مجموعه‌ای چهارجلدی ارزشمندی در موضوع مهدویت بوده که به قلم سید محمد صدر از عالمان شیعه اهل عراق تألیف شده و در ایران نیز ترجمه شده است. کتاب «عصر غیبت» نیز کار مهم و قابل‌توجهی در این زمینه است. همچنین مجموعه‌ای از روایات با موضوع مهدویت نیز در مجموعه‌ای هشت جلدی با عنوان «معجم احادیث الامام مهدی (ع)» به زبان عربی گردآوری شده که برای پژوهشگران درخور توجه است.
وی افزود: در سال‌های اخیر همایشی در زمینه مطالعات حوزه مهدویت با عنوان «دکترین مهدویت» برگزار می‌شود که بعضی از مقالات آن قابل‌توجه و مهم است. اما در کنار همه کارهای صورت گرفته و نگاه تمدنی و علمی و فلسفی و اجتماعی، آنچه باید به آن توجه کرد، نوعی نگاه مربیانه، تربیت‌پذیرانه، هدایت‌گرانه و هدایت‌آفرینانه است.
مهدوی‌راد در این زمینه توضیح داد: در روایات زیادی از معصومین (ع)، توجه به منتظر بودن آمده، اما باید توجه داشت منتظری که در انتظار چنین منجی و موعودی است، باید به تناسب همان فضای انتظار، منتظر باشد. اگر منتظر امامی برای برپا داشتن عدل و داد و ریشه‌کن شدن ظلم و برپایی عدالت و انسانیت و آزادگی هستیم، باید رفتارمان نیز متناسب با چنین انتظاری باشد.
سردبیر فصلنامه نقد کتاب «قرآن و حدیث» اظهار کرد: در روایتی آمده که در روزگار ظهور هیچ‌کس دغدغه و دلهره محاکمه اجتماعی نخواهد داشت. آن جامعه، جامعه رشد، عقلانیت و خردمندی خواهد بود. اگر جامعه‌ای منتظر هستند باید خودشان هم راه پاکی و عدالت را در پیش گیرند.
این نویسنده و قرآن‌پژوه در پایان گفت: استاد محمدرضا حکیمی، سال‌ها پیش نوشت که در روایتی از امام صادق (ع) آمده که آن جامعه‌ای که می‌خواهد با حضرت مهدی (عج) ایجاد شود، جامعه پویا و باتقوا و پیروزمند است. جامعه شیعی باید در جهت استقلال فکری، آزادی و انسانیت حرکت کند.
نظر شما