خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- احمد ابوالفتحی: احمد اقتداری رئیس دفتر مطالعات خلیج فارس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی که با عنوان «پدر مطالعات خلیج فارس» شناخته می‌شدند و عمری را در زمینه مطالعه و پژوهش در زمینه خلیج فارس و مناطق جنوبی ایران گذاشته بودند، صبح امروز سه‌شنبه 27 فروردین ماه 1398 در بیمارستان آسیا در سن 94 سالگی درگذشتند.

به بهانه درگذشت ایشان با دکتر کیانوش کیانی هفت‌لنگ که مدت‌های مدید از همکاران مطالعاتی ایشان بوده است گفت‌وگویی انجام دادیم که متن کامل آن را می‌توانید در ادامه بخوانید:

احمد اقتداری در میان اهل تحقیق با لقب «پدر مطالعات خلیج فارس» شناخته می‌شدند. دلیل اینکه این عنوان برای ایشان به کار برده می‌شود چه بوده است؟
در ابتدا درگذشت این استاد گرامی را به عموم پژوهشگران و علاقه‌مندان به مطالعات تاریخ، جغرافیای تاریخی و ایران‌شناسی تسلیت عرض می‌کنم.
در پاسخ به سوال شما باید بگویم آقای دکتر اقتداری بیش از شصت سال از عمر خود را صرف مطالعه و پژوهش در زمینه مناطق جنوبی ایران و خلیج فارس و دفاع از نام تاریخی خلیج فارس و حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی کردند و از این رو بود که به چنین لقبی نائل شدند. از دیگر فعالیت‌های علمی شاخص ایشان احیای آثار سدیدالسلطنه کبابی بندرعباسی بود. ایشان آثار سدیدالسلطنه را گردآوری و در قالب کتاب‌هایی نظیر سفرنامه سدیدالسلطنه و یادداشت‌های سدیدالسلطنه منتشر کردند.

کتاب‌های بسیاری از ایشان به جا مانده است که از میان آن‌ها می‌شود به آثار «شهرهای باستانی سواحل خلیج فارس و دریای عمان»، یا کتاب دو جلدی «دیار شهریاران»، یا کتاب‌هایی نظیر «خوزستان و کهگیلویه و ممسنی»، «بندرعباس و خلیج فارس»، «خلیج فارس از دیرباز تا کنون»، «صید مروارید»، «سرزمین‌های شمالی پیرامون خلیج فارس و دریای عمان در صد سال پیش»، «تاریخ مسقط، عمان، بحرین و قطر و روابط آن‌ها با ایران» و «از دریای پارس تا دریای چین» اشاره کرد.

ایشان همچنین در حوزه تاریخ محلی و به ویژه تاریخ لارستان هم فعال بودند و در این زمینه کتاب‌هایی نظیر «فرهنگ لارستان»، «لارستان کهن» و «زبان لارستانی» اشاره کرد.

آثار ایشان به طور عمده در زمینه خلیج فارس و فرهنگ جنوب ایران بوده است و به همین خاطر این لقب به ایشان اعطا شده است.


 ^{مرحوم احمد اقتداری}

ایشان در سال 1345 کتابی درباره خلیج فارس به رشته تحریر درآوردند و در سال 1342 نیز در برگزاری کنگره خلیج فارس فعالیت بسیاری داشتند. آیا بر این مبنا می‌شود گفت ایشان در زمینه مطالعات خلیج فارس فضل تقدم داشته‌اند و لقب پدر مطالعات خلیج فارس از این فضل تقدم ناشی می‌شود؟
من به طور کلی عرض می‌کنم که ایشان حوزه اصلی مطالعاتشان در همین عرصه بوده است و در بسیاری از همایش‌های مرتبط با خلیج فارس به خصوص در سال‌های اخیر که روز دهم اردیبهشت به نام «روز خلیج فارس» نام‌گذاری شده است، ایشان در جزیره کیش، در بوشهر و در دیگر نقاط کشور سخنرانی‌هایی پرشوری در زمینه خلیج فارس ارائه می‌دادند و با اقتدار تمام از نام تاریخی خلیج فارس و حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه دفاع می‌کردند و در این زمینه اطلاعات بسیار مفصل و مبسوطی داشتند.
 
درگذشت استاد اقتداری در سن 94 سالگی رخ داد و ایشان به عنوان یکی از پیران عرصه مطالعات خلیج فارس شناخته می‌شوند. این حضور طولانی مدت چه تجربیات عملی‌ای در این زمینه برای ایشان پدید آورده بود و آیا این تجربیات در قالب خاطرات به آیندگان منتقل شده است؟
بله. ایشان در خیلی از حوادث تاریخی حضور داشته‌اند و شرح این حضور را در کتابی به نام «کاروان عمر» مکتوب کرده‌اند. دکتر اقتداری در کتاب کاروان عمر از خاطراتی می‌گویند که در کویت یا در مصر یا دیگر کشورهای عربی رخ داده‌اند و در همه آن‌ها ایشان در این کشورها به دفاع از نام خلیج فارس پرداخته‌اند. کتاب کاروان عمر ایشان بسیار خواندنی است و می‌شود از این کتاب استفاده‌های خوبی کرد.
 
علاقه دکتر اقتداری به نام خلیج فارس و تلاش مستمر ایشان در زمینه مطالعات خلیج فارس در کجا ریشه داشته است؟
ایشان شخصی اصیل و میهن‌دوست بودند. ریشه اقدامات و مطالعات ایشان در همین علاقه‌شان به مملکت بود. او حتی در این زمینه اشعاری دارند و در تمامی کتاب‌های ایشان نام ایران از محوریتی بنیادین بهره می‌برد و بنابراین می‌شود گفت علاقه‌اش به ایران مهمترین عنصر انگیزه‌بخش در فعالیت علمی و پژوهشی‌شان بوده است.
 
شما مدت‌های مدید با ایشان از نزدیک همکاری داشته‌اید و این همکاری طولانی شناختی از خصوصیات شخصیتی ایشان برایتان فراهم ساخته است. شخصیت و نوع مشی اجتماعی ایشان چگونه در خاطر شما نقش بسته است؟
من خاطرات فراوانی از اقتداری دارم. به ویژه اینکه در کنفرانس‌های بسیاری با ایشان و دیگر اساتید مرحوم نظیر دکتر گنجی همراه بودم. من ایشان را انسانی بسیار صریح‌اللهجه یافتم که محبوبیت فراوانی به خصوص در میان جوانان داشت. در هر جلسه‌ای که حضور پیدا می‌کرد و به دفاع از نام خلیج فارس و تمامیت ارضی ایران می‌پرداخت، بسیار مورد تشویق و استقبال قرار می‌گرفت. از دیگر خصوصیات ایشان علاقه‌مندی به کار علمی و امید برای تداوم فعالیت علمی بود. به طوری که تا پایان عمر از فعالیت علمی کناره نگرفت و در نهایت نیز در وصیت‌نامه‌ای آثار منتشر نشده خود را برای انتشار به مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی سپرد که امیدواریم در آینده بتوانیم این آثار را منتشر کنیم.


^{کیانوش کیانی هفت‌لنگ}
 
در مورد آثار منتشر نشده ایشان کمی بیشتر توضیح دهید.
نزدیک به پانزده جلد کتاب منتشر نشده از دکتر اقتداری باقی مانده که فهرست این آثار را در وصیت‌نامه‌ای که برای مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی نوشته‌اند مکتوب کرده‌اند. آثاری نظیر «انقلاب مشروطیت در سواحل خلیج فارس» یا «تصوف در سواحل خلیج فارس» که امیدواریم در آینده بتوانیم این آثار را منتشر کنیم.
 
گویا ایشان وصیت کرده‌اند که در شهر گراش به خاک سپرده شوند. درباره چند و چون خاکسپاری و مراسم یادبود ایشان هم اگر اطلاعاتی دارید ممنون می‌شوم در اختیار ما قرار بدهید.
بله. مراسم بزرگداشتی برای ایشان در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار خواهد شد و بعد طبق وصیت‌نامه و به دلیل اشتیاقی که مردم گراش نشان دادند و علاقه‌مندی شدیدشان برای تدفین دکتر در این شهر، به آنجا منتقل خواهد شد و به خاک سپرده می‌شود.
 
تاریخ برگزاری مراسم بزرگداشت ایشان در مرکز دائرة‌المعارف مشخص است؟
به گمانم این مراسم صبح روز دوشنبه 2 اردیبهشت برگزار خواهد شد.
 
از حضور شما در این گفت‌وگو ممنونم و درگذشت ایشان را به شما و دیگر دوستان و دوستداران ایشان تسلیت عرض می‌کنم.
سپاسگزارم.