خوشنام کتاب حاضر را در 9 فصل تالیف کرده است و در آن به مباحثی مانند موسیقی سنتی و نوآورانه ایرانی، موسیقی پاپ، موسیقی بومی ایران، ترانه‌های مطربی و رو حوضی، کاباره، موسیقی بندری، موسیقی در سینمای ایران، خوانندگان، ترانه‌سرایان و شاعران می‌پردازد. این فصل‌ها به ترتیب «موسیقی سنتی ایران»، «موسیقی نوآورانه سنتی»، «موسیقی پیشرو در ایران»، «موسیقی پاپ در ایران»، «طنین روستا: گشت‌وگذاری در موسیقی بومی ایران»، «موسیقی عامیانه شهری»، «موسیقی در سینمای ایران»، «نقد و نشر در موسیقی» و «موسیقی ایران در بوته نقد نخبگان» نام دارد.
در بخشی از این کتاب و در تعریف موسیقی سنتی ایران می‌خوانیم: «موسیقی سنتی ایران، به‌شکلی که در حال حاضر در اختیار ماست، صدوپنجاه سالی بیشتر عمر ندارد. البته گفته می‌شود که این موسیقی ریشه در موسیقی درخشان دوره ساسانی دارد. نشانه‌ای هم که برای این خویشاوندی عرضه می‌کنند، همنامی برخی از گوشه‌های موسیقی امروز با برخی از الحان باربدی است...
موسیقی سنتی ایران مجموعه‌ای است از نغمه‌هایی که در دوره ناصرالدین‌شاه از سوی تارنواز برجسته دربار علی‌اکبر فراهانی گردآوری شده و به یاری فرزندانش به‌صورت مدون و به اصطلاح «ردیف» درآمده است.»
همچنین در فصل پنجم این کتاب در تعریف موسیقی پیشرو آمده است: «بخشی دیگر از مجموعه موسیقی ایران، یعنی موسیقی پرورده و پیشرو، که دست کم صد سالی از عمر مفید آن می‌گذرد، بسیار کم مورد اعتنا قرار گرفته و بسیار کمتر از آن به اجرا درآمده است. همین جا بگویم که صفت پیشرو، معنای برتری نمی‌دهد. این موسیقی پیشرو است چون فراتر از سنت گام برمی‌دارد. موسیقی پیشرو دیگر موسیقی تکرار نیست، موسیقی الهام است. تقلید از آنچه موجود است، نیست. چیز تازه‌ای است. سنت را عینا تکرار نمی‌کند، از آن مایه می‌گیرد.»
همان‌طور که در بالا توضیح دادیم، فصل چهارم این کتاب درباره «موسیقی پاپ» که در بخشی از این فصل درباره موسیقی پاپ آمده است: «در سرآغاز دهه 1960، موسیقی تازه‌ای در امریکا به وجود آمد با عنوان پاپ، یعنی موسیقی مصرفی روز، موسیقی پیام‌آور که در جهان غوغایی به راه انداخت. گرایش نسل نو به این موسیقی غوغایی، شگفت‌آور نبود. نسل تازه‌ای، سرخورده از سیاست‌های نامردمی، جنگ‌های خانمان‌سوز، بیکاری و بحران‌های پیاپی پس از آن، پناهگاهی تازه و شاید «آوردگاهی» تازه می‌جست. عرصه‌ای تازه تا در آن خشم خود را فریاد کند. موسیقی پاپ برآیند عصیان این نسل است. نسلی که «شورش‌هایش» چندان هم بی‌دلیل نیست.»
این کتاب همچنین شامل گفت‌وگوهایی با علینقی وزیری، اسفندیار منفردزاده و سوسن است و به افرادی چون محمدرضا شجریان، هوشنگ ابتهاج، حسین علیزاده، مرتضی حنانه، محسن نامجو، صادق هدایت، نیما یوشیج، احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث می‌پردازد.
در پشت جلد این کتاب آمده است:
«موسیقی در جامعه ایران بیش از هر نهاد فرهنگی دیگر شکننده بود است. اختناق هزار و چهارصد ساله و نگاه سنتی جامعه، موسیقی ما را بیش از هر هنر دیگری آسیب پذیر کرده است. مضافا آنکه رفتار و سلوک موسیقی دانان و گرایش بسیاری از آنان به ابتذال و صحنه آرایی مجالس عیش و عشرت بزرگان، به مرور اعتبار و منزلت اجتماعی شان را از میان برده و پیرهن عثمانی شده در دست سنت گرایان برای تحقیر و سرکوب ایشان.
با این همه، در یکصد سال اخیر، موسیقی دانانی درایران سربرآورده‌اند که نهایت کوشش خود را در بازگرداندن اعتبار فرهنگی و اجتماعی موسیقی به خرج داده‌اند و قدم‌های موثری برای نوسازی آن برداشته‌اند. از این رو، موسیقی نوآورانه ی سنتی امروز ایران پس از دگردیسی های چشمگیری که در فرم و محتوا داشته، افق درخشانی پیش روی ما گشوده است.
کتاب از نجوای سنت تا غوغای پاپ تحلیلی است جامعه‌شناسانه از حیات اجتماعی و آثار موسیقی‌دانان ایران در یکصد سال اخیر. در واقع بازتاب ارزش‌های تازه‌ای است که به همت آنان در آفرینش و اجرا، و در شاخه‌های مختلف موسیقی از سنتی گرفته تا پاپ، پدیدار گشته است.»
محمود خوشنام، پژوهشگر و کارشناس موسیقی ایرانی، پیش از انقلاب سردبیر ماهنامه «رودکی»، از نشریات تأثیرگذار در زمینه موسیقی و هنر و ادبیات بود. او که پیش از آن نیز سردبیر مجله «موسیقی» بود، صدها مقاله تحقیقی در زمینه‌های مختلف موسیقی ایرانی به چاپ رسانده است.
کتاب «از نجوای سنت تا غوغای پاپ» اثر محمود خوشنام در 629 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و به بهای69 هزار و 500تومان از سوی انتشارات فرهنگ جاوید راهی بازار نشر شده است.
نظر شما