به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سالی که گذشت، برای جامعه علوم انسانی کشور آبستن اخبار و حوادث متعددی بود. برگزاری مراسم بزرگداشت‌ برای اصحاب برجسته در این عرصه و نیز نشست‌ها و همایش‌های پرچالش و پرحاشیه هر چه بیشتر تنور اخبار سال 96 را گرم‌تر کرد. خبرگزاری کتاب ایران در این گزارش مهمترین حوادثی که پیش روی جامعه علوم انسانی کشور در این سال قرار گرفته مرور کرده است. پس از تعطیلات عید نوروز، برگزاری هم‌اندیشی در باب اندیشه‌های دکتر سید جواد طباطبایی با محوریت کتاب «خواجه نظام‌الملک طوسی و تدوام فرهنگی ایران»، می‌توانست آغازگر خوبی برای اخبار سال 96 باشد. نشست‌هایی که طی سال هم ادامه یافت و بعدها موجب شد تا انتقادهای تندی نسبت به برگزارکنندگان در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی صورت گیرد.

در ادامه این ماه، نشست تودیع و معارفه سیدمهدی محقق، رئیس پیشین انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و حسن بلخاری، رئیس جدید انجمن با حضور دکتر سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی یکشنبه 27 فروردین‌ماه برگزار شد.

اما از اتفاقات مهم دیگر این ماه و پایان‌بخش آن، برگزاری نشست «بررسی زندگی و آثار پاتریشیا کرون» از سلسله نشست‌های «ایران‌شناسی و ایران‌شناسان» در «سرای کتاب» موسسه خانه کتاب در تاریخ یکشنبه (27 فروردین‌ماه) با حضور دکتر مصطفی ملکیان، صاحب‌نظر حوزه فلسفه و دکتر مسعود جعفری، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و عضو وابسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود. همایش «نقد آراء و نظریه‌های صاحب‌نظران پیرامون مناسبات دولت و مردم در تاریخ ایران» در ابتدای این ماه با سخنرانی حاتم قادری، استاد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، مقصود فراستخواه، استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، دکتر سیدحسین رضوی خراسانی، پژوهشگر تاریخ، دکتر نیره دلیر، دبیر اجرایی همایش، دکتر فریدون الهیاری، پژوهشگر تاریخ و دکتر رضا بیگدلو، پژوهشگر تاریخ یکشنبه سوم اردیبهشت ماه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد که حاوی سخنانی جالبی از سوی صاحب‌نظران این حوزه بود.

پس از آن، آیین رونمایی از جدیدترین مکتوبات زنده‌یاد آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با حضور آیت‌الله سیدحسن خمینی، محمد هاشمی، بانو عفت مرعشی، فاطمه هاشمی، محسن هاشمی، سیدغلامحسین کرباسچی، عبدالحسین مختاباد، بهزاد نبوی یکشنبه (10 اردیبهشت‌ماه) در سالن همایش‌های کتابخانه ملی برگزار شد و به نوعی توانست یاد و خاطر این چهره انقلابی را زنده نگه دارد.
  
اما با آغاز نمایشگاه کتاب رخدادهای این ماه هم تحت تاثیر ماه بهار کتاب قرار گرفت. حضور چهره‌های مختلف علوم انسانی کشور گرمابخش نمایشگاه کتاب بود. گفت‌وگوهای تفصیلی با ناصر تکمیل‌همایون، محمدامین قانعی‌راد و حمید احمدی از جمله برنامه‌هایی بود که توسط موسسه خانه کتاب صورت گرفت. همچنین در نمایشگاه پروفسور ایلبر اورتایلی برای سخنرانی در نشست «جایگاه استانبول در تاریخ جهان» به سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آمد که در نوع خود قابل توجه بود. مراسم بزرگداشت روز میراث مکتوب و اسناد ملی نیز امسال در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
 
اما پس از برگزاری نمایشگاه کتاب، اولریش مارزلف، پژوهشگر ادبیات فولکلور ایران و شرق‌شناس سرشناس آلمانی به ایران آمد و در نشست «نگاهی به شاهنامه چاپ سنگی میرزا علیقلی خویی» در کتابخانه و موزه ملی ملک، سخنرانی کرد.
  ماه خرداد در حوزه علوم انسانی کشور رویداد مهمی اتفاق نیفتاد و بیشتر اخبار این حوزه مرتبط به خبرهای روزمره حوزه نشر بود. سمپوزیوم «اکنون، ما و شریعتی» که به مناسبت چهلمین یادمان دکتر علی شریعتی برگزار شد، در ابتدای تیرماه فراخوان مقاله داد اما در ادامه این ماه، دو چهره خارجی و صاحب نظر در عرصه ارتباطات و جامعه‌شناسی دارفانی را وداع گفتند. دنیس مک کویيل، استاد برجسته ارتباطات دانشگاه آمستردام هلند و مولف کتاب‌های اثرگزار نظریات ارتباطی 8 تیرماه درگذشت. پیتر لودویگ برگر، جامعه‌شناس اتریشی‌الاصل آمریکایی که برای کارهای خود درباره جامعه‌شناسی شناخت، جامعه‌شناسی دین، مطالعات نوسازی، و کمک‌های نظری به نظریه جامعه‌شناختی، شناخته شده است، نیز 10 تیر در سن 88 سالگی در منزل خود درگذشت.

در پایان این ماه مراسم اهدای سومین دوره جایزه دکتر رضا داوری‌ اردکانی سه‌شنبه 27 تیرماه در شهر کتاب برگزار شد. این جایزه هرساله به پایان‌نامه‌های برگزیده در دوره دکتری رشته فلسفه اهدا می‌شود که پایان‌نامه‌های دکتر احمد رجبی و صبورا حاجی‌علی اورک‌پور به عنوان پایان‌نامه برگزیده، جوایز این دوره از مراسم را از آن خود کردند. در ادامه نشست اهدا جایزه دکتر داوری به احمد رجبی و صبورا حاجی‌علی اورک‌پور توسط دکتر داوری و استادان راهنما انجام شد. برگزاری همایش بزرگداشت حکیم سهروردی در تاریخ (9 مردادماه) با حضور غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، آیت‌الله مصطفی محقق‌داماد، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه و غلامرضا اعوانی در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، مهمترین رویداد مردادماه در حوزه علوم انسانی شمار می‌آمد.

شهریور بی‌خبر
ماه شهریور برای حوزه علوم انسانی کم خبر بود و تنها شاهد اخبار روتین در حوزه نشر کتاب بودیم. آیین اختتامیه و مراسم تقدیر از برگزیدگان طرح ملی مطالعاتی «سفر شهادت» دوشنبه 17 مهر، با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی مهریزی، دکتر سعید پورعلی، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی، عادل تقوی، رئیس سازمان انتشارات جهاددانشگاهی تهران و با حضور سیده حورا صدر، مدیرعامل موسسه فرهنگی و تحقیقاتی امام موسی صدر در تالار کمال دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد. در پایان این مراسم نیز از برگزیدگان این طرح با اهدای جوایزی تقدیر شد.

اما در ادامه این ماه آیین نکوداشت دکتر هما زنجانی‌زاده، استاد پیشکسوت گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی به همت مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه و با همکاری بنیاد ملی نخبگان استان خراسان رضوی، جهاد دانشگاهی خراسان رضوی، انجمن جامعه‌شناسی ایران شاخه خراسان و... برگزار شد. ماه آبان نیز همچون اردیبهشت به دلیل برگزاری هفته کتاب، برای اهالی علوم انسانی پرخبر بود. یازدهمین برنامه از سلسله نشست‌های عصر کتاب ویژه بزرگداشت دکتر منصوره اتحادیه، (یکم آبان) برگزار شد که گام مهمی در تجلیل از چهره‌های برجسته تاریخی کشور به شمار می‌آمد.

نشست بررسی و نقد آثار و افکار و کوشش‌های علمی و اجتماعی سید احمد شریف و احسان نراقی نیز که به صورت سلسله نشست برگزار شد، از مهمترین رویدادهای ماه آبان بود و چهره‌های مختلفی طی این نشست‌ها آثار نراقی را نقد کردند.

اما دوازدهمین عصرانه کتاب با گرامیداشت ضیاء موحد، فیلسوف و شاعر 22 آبان‌ماه در سرای کتاب موسسه خانه‌کتاب برگزار شد. در پایان این ماه نیز سومین دوره جشنواره نشان دهخدا از سوی انتشارات علمی و فرهنگی برگزار شد و  برگزیدگانش را شناخت.

پس از آن نیز مراسم افتتاحیه «کنفرانس بین‌المللی در جستجوی خانه دوم» به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد مهاجرت لهستانی‌ها در جنگ جهانی دوم به ایران سه‌شنبه 30 آبان‌ماه در دانشکده ادبیات و علوم انسانی برگزار شد که از بانیان اصلی آن موسسه خانه کتاب بود. اما در ماه آذر، مراسم بزرگداشت‌های مختلفی برگزار شد که نخستین آن، با برگزاری مراسم نکوداشت سیروس پرهام مترجم، ویراستار، منتقد ادبی، هنرشناس، فرش‌شناس ایرانی و از بنیانگذاران سازمان اسناد ملی ایران همراه بود. 

پس از آن نیز چهارمین همایش ملی روز علوم اجتماعی به همراه بزرگداشت غلامحسین صدیقی، پدر جامعه‌شناسی و بزرگداشت یکی از استادان جامعه‌شناسی مسعود چلپی شنبه 11 آذرماه  با حضور چهره‌های مختلف جامعه‌شناسی در دانشگاه یزد برگزار شد.

مراسم نکوداشت محمدی گرگانی از استادان برجسته حقوق عمومی و حقوق شهروندی (12 آذرماه) به همت خانه اندیشمندان علوم انسانی با حضور چهره‌هایی همچون ضیایی بیگدلی، سید فاطمی، محمد هاشمی، سید قاسم زمانی، سید محمود دعایی، سید منصور میرسعیدی و محمدرضا ویژه برگزار شد.

در میانه ماه آذر نیز مراسم بزرگداشت مرحوم علامه سیدمحمدحسین طباطبایی(ره) با حضور علما، استادان، فرهیختگان و دوستداران علم و دانش 13 آذرماه 1396 در تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن برگزار شد.
 
در ادامه این ماه، پروفسور کریستف ورنر، ایرانشناس و پژوهشگر تاریخ مدرن ایران،‌ همراه مجید غلامی‌جلیسه، مدیرعامل وقت موسسه خانه کتاب و گودرز رشتیانی، تاریخ پژوه و ایران‌شناس شنبه(18 آذر‌ماه) از مرکز کتاب‌پژوهی ایران بازدید کردند.

گرامیداشت «کمال اجتماعی جندقی» نیز یکی دیگر از مراسم‌های بزرگداشتی بود که در تاریخ چهارشنبه 29 آذر در سرای اهل قلم برگزار شد. در پایان این ماه نیز، نخستين جشنواره ملي نقد متون و كتب علوم انساني 30 آذرماه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد و از قاسم انصاري، محمد واعظ برزاني، حجت‌الله جودكي، سيمين حسينيان، علي بيات، حسين كياني، پروين صمدي، علي‌اشرف نظري، محمدعلي ديباجي، عبدالمجيدشريف زاده و عليرضا نيكويي به عنوان عضو ممتاز ناقد برتر تقدیر شد. در ابتدای ماه دی، مراسم بزرگداشت غلامحسین ابراهیمی دینانی شامگاه سه‌شنبه (5 دی‌ماه) همزمان با زادروز وی، در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد. به گفته سخنران حاضر در این مراسم ابراهیمی دینانی از استادانی است که کوشیده فلسفه را در میان مردم همگانی کند. وی را همچنین می‌توان فیلسوف عقل، معنایابی و معناشکاری نامید.

اما در ادامه این ماه، نیز حسن روحانی، رئیس جمهوری در پیامی برای آیین تجلیل و رونمایی از «ارج‌نامه» سید مصطفی محقق داماد که 10 دی در فرهنگستان علوم برگزار شد، بر این موضوع تاکید کرد که خدمات گسترده علمی، آموزشی و پژوهشی، از محقق داماد چهره‌ای برجسته و به یادماندنی ساخته که می‌تواند نمونه روشنی از خردورزی و اعتدال و آرمان بلند همکاری حوزه و دانشگاه شمرده شود.

برگزاری اختتامیه چهارمین جایزه تهران و تجلیل از تهران‌پژوهان چهارشنبه 13 دی‌ماه در خانه اندیشمندان علوم انسانی از دیگر اخبار مهمی بود که دراین ماه مخابره شد.

اما نهمین جشنواره بین‌المللی فارابی 24 دی برگزیدگانش را شناخت. اعطای جوایز به برگزیدگان ویژه این دوره حاشیه‌های زیادی داشت. سیدجواد طباطبایی رتبه نخست را در گروه علوم سیاسی به‌دست آورد و امیرهوشنگ ابتهاج (سایه) و حسین معصومی‌همدانی جایزه پیشکسوت علوم انسانی ایران را گرفتند. سخنرانی رییس جمهوری در این مراسم درباره علوم انسانی سفارشی در کشور نیز تا مدت‌ها محلی برای گفت‌وگوی اصحاب علوم انسانی کشور بود.

اما پایان دی‌ماه نیز به مراسم اهدای جوایز برگزیدگان هفتمین دوره از جایزه دکتر فتح‌الله مجتبایی با حضور ضیاء موحد، حسین معصومی‌همدانی، فتح‌الله مجتبایی، شهرام پازوکی و علی‌اصغر محمدخانی، هیات داوران این جایزه، استادان راهنمای رساله‌های برگزیده اختصاص داشت که سه‌شنبه، 26 دی‌ماه در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.
  بهمن‌ برای اصحاب علوم انسانی کشور کم خبر بود و از مهمترین اخبار آن می‌توان به چهاردهمين برنامه از سلسله برنامه‌هاي «عصر كتاب» که در تاریخ ۱۰ بهمن ماه به گراميداشت جواد صفي‌نژاد، پژوهشگر جغرافيا و علوم اجتماعي اختصاص داشت، اشاره کرد.   اما ماه پایانی سال 96 نیز، اخبار داغی در حوزه علوم انسانی مخابره شد. آیین رونمایی از مجموعه 12 جلدی «گام به گام با امام موسی صدر» یکشنبه ششم اسفند با حضور و سخنرانی دکتر سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر اشرف‌السادات بروجردی، رئیس کتابخانه ملی، دکتر علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، مهدی فیروزان، مدیرعامل موسسه شهرکتاب، حورا صدر، رئیس موسسه فرهنگی و پژوهشی امام موسی صدر، موسی اسوار، عضو فرهنگستان زبان و سرپرست تیم ترجمه و تدوین مجموعه «گام به گام با امام موسی صدر»، آیت‌الله احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری در تالار قلم کتابخانه ملی برگزار شد.
 
پس از آن نخستین روز همایش «بازخوانی آرا و اندیشه‌های دکتر شریعتی» یکشنبه (6 اسفندماه) در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد که سخنان یحیی یثربی حاشیه‌های زیادی را به همراه داشت. او در نخستین روز همایش «بازخوانی آرا و اندیشه‌های دکتر شریعتی» انتقادهای تندی را نسبت به این متفکر معاصر مطرح و بیان کرد که او لیبرالیسم و دموکراسی را بد می‌دانسته است. 

در ادامه روزهای ابتدایی اسفندماه مطابق سال‌های گذشته آئین اختتامیه چهاردهمین دوره جشنواره پژوهش فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 8 اسفندماه در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد و این جشنواره برگزیدگانش را شناخت.

در روزهای 16 و 17 اسفندماه نیز همایش «خوانش انتقادی جامعه‌شناسی دورکیم و مسائل جامعه ایران» برگزار شد که به محلی برای گفت‌وگویی چالشی بین سارا شریعتی و حسن محدثی تبدیل شد. محدثی در این همایش بیان کرد که آثار دورکیم اصلاح‌طلبانه است تا بحث علمی! در آراء او مباحث فراجامعه‌شناسی بر جامعه‌شناسی سیطره پیدا کرده است. به اعتقاد او جامعه‌شناسی 170 سال است از بنیانگذارانش فاصله نگرفته و درجا زده است. اما شریعتی معتقد بود ما زود از خواندن آثار کلاسیک در جامعه‌شناسی خسته شدیم و اساسا پرستش بنیانگذاران جامعه‌شناسی در ایران اعتبار ندارد.