کتاب در ۱۲ بخش به شرح زیر تنظیم شده و تقریبا تمام موضوعاتی که باید از یک عالم دینیِ آگاه به مسائل اجتماعی پرسیده شود، در آن گنجانده شده است.
- پرسش‌های اخلاقی: آثار واجبات و محرمات، کیفیت مستحبات و مسائل متفرقه اخلاقی
- پرسش‌های عبادی: نماز، نماز شب، زیارت عاشورا (دستور خاصی که از آقای حق‌شناس برای زیارت عاشورا رسیده است)، ذکر و مسائل مربوط به زیارت ائمه و امامزادگان
- مشاوره‌های تحصیلی برای طلاب و دانشجویان
- مشاوره‌های مطالعاتی در حوزه دین، تاریخ معاصر و مطالعات متفرقه
- پرسش‌های اعتقادی نظیر توحید، نبوت، اهل بیت، ولایت فقیه و قیامت
- پرسش‌های قرآنی و پاسخ به برخی شبهات قرآنی
- پرسش‌های تاریخی خصوصا پیرامون صدر اسلام
- مشاوره‌های ازدواج: ارتباط‌های قبل از ازدواج، مشاوره‌های مربوط به خواهران، مشاوره‌های مربوط به برادران، ازدواج موقت و مسائل متفرقه پیرامون ازدواج
- مسائل خانواده از جمله ارتباط بین زوجین و ارتباط بین اعضای خانواده
- پرسش‌های روایی
- مسائل فرهنگی
- توصیه‌های استاد در امور مادی و معنوی
شاید بتوان گفت کتاب «رهنمای طریق» آینه‌ای تمام‌نما از اندیشه‌ها و اعتقادات آیت‌الله جاودان بوده و به همین دلیل است که در آغاز کتاب، قبل از پرسش‌ها و پاسخ‌ها، زندگی‌نامه وی به قلم خودش آمده است. امام سجاد (ع) علیه‌السلام در حدیثی شریف فرمودند: «هر کس عالم و حکیمی نداشته باشد که او را ارشاد کند، هلاک می‌شود.» اگر شخصی محمدعلی جاودان را واقعا مرشدی خبیر و باتقوا بداند، با خواندن این کتاب، می‌تواند بفهمد که راه پیشنهادی استاد برای داشتن یک زندگی خوب و همچنین سلوک معنوی چیست.
وی به تَبَع استادش مرحوم حق‌شناس و سایر استادان اخلاق، به نماز اهمیت زیادی می‌دهد و تأکید می‌کند که نماز باید صحیح و اول وقت خوانده شود. در مورد مسائل و مشکلاتی هم که از وی سوال می‌شود، یک جواب مشترک در میان پاسخ‌ها یافت می‌شود: نماز صحیح و اول وقت، توسل به امام زمان (عج) و استغفار و توبه. همچنین ایشان به تقوا و پاکی از هر گناه، اهتمام ویژه‌ای دارد و در پاسخ‌هایش این مسئله به‌خوبی دیده می‌شود. راه‌حلی که استاد برای مسائل مختلف ارائه می‌دهد، باید از جوانب مختلف سنجیده شود که مبادا با کار خلاف شرعی همراه شود.
اگر کسی از آیت‌الله جاودان برای حاجت مهمی راهنمایی بخواهد، استاد، فرد حاجتمند را توصیه به چله زیارت عاشورا با دستور آیت‌الله حق‌شناس می‌کند. در مسائل مربوط به تاریخ اسلام و معارف اسلامی، شیوه وی مشابه علامه عسکری است؛ تحلیل موشکافانه تاریخ و احتجاج به کتاب‌های معتبر اهل سنت، برای اثبات مدعاهای شیعه، در نهایت انصاف و احترام به مقدسات اهل سنت. در همین زمینه استاد در زندگی‌نامه خود که در ابتدای کتاب هم آمده، می‌نویسند: «اسلام و تشیعی را که ایشان (علامه عسکری) می‌شناخت و درس می‌داد، اسلام و تشیعی کاملاً معقول بود و همه چیزش بر پایه دلیلِ استوار قرار داشت و قابل عرضه در عالم بود و در آن، نه جشن نُهم ربیع بود، و نه قمه‌زنی جزء اصول دین قرار داشت و من همیشه از این نعمت شکرگزار هستم. تا آخر عمر مبارک علامه همیشه با ایشان همراه بودم.»
در مسائل مربوط به روانشناسی، محمدعلی جاودان به دکتر گلزاری ارجاع می‌دهد و در مسائل مربوط به تاریخ مشروطه، وی کتاب‌های مرحوم ابوالحسنی منذر را معرفی می‌کند. در سیاست و فلسفه، معظم‌له ارادت زیادی به علامه مصباح یزدی دارد و همواره از ایشان تجلیل می‌کند. آیت‌الله جاودان یک عالم انقلابی است و ضمن دفاع از اصل ولایت فقیه، دیگران را سفارش به تبعیت از رهبری و همچنین دعا برای سلامتشان می‌کند.
فارغ از مسائل محتوایی، کتاب «رهنمای طریق» از لحاظ شکل و ساختار هم کتابی بسیار خوب است. بجز ارجاعات خوبی که پیشتر به آنها اشاره شد، کتاب، نمایه‌های مفیدی هم دارد. نمایه آیات، نمایه اعلام و نمایه کتاب‌ها، نمایه‌هایی هستند که در انتهای کتاب آمده و کار پژوهشگر را آسان می‌کند. شنیده‌های موثق حاکی از آن است که این کتاب به‌دست مقام معظم رهبری هم رسیده و ایشان ضمن مطالعه این کتاب، آن‌را مورد تحسین جدی قرار داده‌اند.
نمونه‌ای از پرسش‌های کتاب
«خواستم بدانم که اعتقاد داشتن به لیبرال دموکراسی و سکولاریسم سیاسی و عدم التزام به ولایت مطلقه فقیه اشکال دارد؟
اعتقاد داشتن به لیبرال دموکراسی و سکولاریسم، مخالف مسلمانی است، نه مخالف ولایت فقیه و مسلمان نمی‌تواند به لیبرال دموکراسی معتقد بشود.
لیبرالیسم یعنی اصالت آزادی و دموکراسی یعنی اصالت مردم و این دو اصطلاح به معنای دقیق کلمه با مبانی اسلامی مطابقت ندارد. در لیبرالیسم شخص آزاد است در حدی که به حقوق دیگران تجاوز نکند. در اسلام این مقدار آزادی وجود ندارد. شخص در سرنوشت شخصی خودش اختیاردار کامل نیست و همه جا قانون برای او حد و مرزهایی مشخص کرده و این مقدار تبعیت از قانون در لیبرالیسم وجود ندارد. بنابراین مسلمان نمی تواند به لیبرالیسم معتقد باشد.
سکولاریسم به معنای حکومت عرفی در مقابل حکومت شرعی است. آیا دین در حکومت دخیل باشد یا دین در یکسو و حکومت در سوی دیگر است و به یکدیگر مطلقاً کار ندارند؟ این، با اسلام منافات دارد پس مسلمان نمی‌تواند به حکومت سکولار معتقد بشود.»
نگاهی کوتاه به زندگی و زمانه آیت‌الله جاودان
در کوچه پس‌کوچه‌های خیابان شهید مصطفی خمینی تهران، در نزدیکی چهارراه سیروس، عالمی زندگی می‌کند که در سال‌های اخیر، پس از درگذشت علمایی همچون آیت‌الله حق‌شناس، علامه عسکری و آیت‌الله مجتبی تهرانی، نامش بیش از پیش شهرت یافته و محل رجوع مؤمنین تهران است. آیت‌الله جاودان، متولد ۱۳۲۴ هجری شمسی، نو مرحوم شیخ مرتضی زاهد از علمای سابق شهر تهران است که عمری با زهد و تقوا زندگی کرد. محل سکونت ایشان، اکنون طبقه فوقانی حسینیه‌ای است که پیش از این خانه مرحوم شیخ مرتضی بوده و اکنون آن حسینیه به نام همان مرحوم است.
محمدعلی جاودان در فقه از محضر استادانی همچون آقا مجتبی تهرانی و محمدتقی شریعتمدار و در فلسفه از محضر آیت‌الله مصطفوی و شیخ مهدی حائری یزدی بهره برده و به گفته خودش، تمام عمر به‌جز سالی که به بیماری سپری شد، مشغول درس و مباحثه بوده است. استادان اصلی آیت‌الله جاودان که به شاگردی آنها مشهور است، مرحوم آیت‌الله حق‌شناس که علاوه بر درس اصول فقه، از ایشان اخلاق و معنویت آموخت و مرحوم علامه سید مرتضی عسکری بودند که در مباحث اعتقادی و تاریخ اسلام از محضر آنها بهره فراوان برد.
سال ۱۳۸۷ سایت آیت‌الله جاودان به نشانی javedan.ir از سوی دوستان و ارادتمندان راه‌اندازی شد. بخشی از سایت به پرسش اختصاص داده شد و از همان زمان سوالات متعددی درباره مسائل مختلف مطرح شده و ایشان هم با حوصله و دقت پاسخ سؤالات را می‌دادند و در سایت منتشر می‌شد. موسسه ایمان ماندگار که یکی از وظایفش نشر آثار استاد محمدعلی جاودان است، این سوالات را گلچین و در قالب یک کتاب تدوین کرد.
چاپ دوم کتاب «رهنمای طریق؛ پرسش‌هایی برای زندگی بهتر از محضر استاد محمدعلی جاودان» در 560 صفحه به بهای 22 هزار و 500 تومان در سال 1396 از سوی انتشارات مطیع راهی بازار نشر شده است.
نظر شما