خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)-آثار متعدد و متنوعی در بخش‌های متعدد حوزه‌ دین تدوین و منتشر شده است. درصد اندکی از این آثار از زبان‌های  دیگر ترجمه و عرضه شده است و بخش عمده‌ای از محتوای دینی در فضای نشر ایران مبتنی بر تالیف است. بر  این اساس ضرورت نظارت جدی‌تر بر این حوزه و آثار دینی بشیار بیش‌تر از دیگر حوزه‌هاست. ایبنا در سالی که رفت در  گفت‌وگو‌هایی با پژوهش‌گران و صاحب‌نظران آثار و ادبیات دینی  سطح کمی و کیفی آثار حوزه دینی را ارزیابی کرد. عمده پژوهش‌گران به اتفاق  خواستار  مقابله با کتاب‌سازی در حوزه دین و اندیشه دینی شدند. یکی از آن صاحب‌نظران مجید معارف مجید معارف، نویسنده، پژوهشگر و مدیرگروه قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه تهران بود که معتقد است:«اگر پیش از چاپ و نشر آثار به‌ویژه در حوزه دین، عرفان و پژوهش‌های قرآنی، داوری‌های علمی از سوی متخصصان هر حوزه صورت گیرد، هر اثری با هر سطح کیفی راهی بازار نشر نخواهد شد، ولی اگر این فیلتر وجود نداشته باشد،‌ ممکن است بسیاری اطلاعات غلط و خرافات نیز در قالب کتاب‌های مذهبی و دینی وارد جامعه شوند.»
 

در این گزارش به آمار و عدد‌ها توجه شده است، تا از وضعیت کمی حوزه نشر آثار دینی،  اطلاعی به دست داده شود.  براساس اطلاعات مندرج در پایگاه اطلاع‌رسانی خانه کتاب، در حوزه دین، از ابتدای سال 95 تا هشتم اسفندماه، در مجموع 9 هزار و 601 عنوان کتاب در کشور منتشر شد که از این تعداد، پنج هزار و 747 عنوان برای نخستین‌بار راهی بازار نشر شدند.  سال 95 در حوزه نشر، با فراز و نشیب‌های بسیار همراه بود که یکی از نمودهای آن در تعداد کتاب‌های منتشر شده در حوزه دین دیده می‌شود. در فروردین‌ماه با انتشار 352 عنوان کتاب شاهد ضعیف‌ترین عملکرد نشر این حوزه در سال 95 بودیم و نقطه اوج نمودار سینوسی نشر حوزه دین نیز به دی‌ماه با انتشار یک‌هزار و 126 کتاب اختصاص دارد.
 
در این گزارش به تفکیک هر ماه، تعداد کل عناوین کتاب‌های حوزه دین، چاپ‌های نخست و مجدد، تعداد تالیف و ترجمه و محل نشر (تهران و شهرستان) برای علاقه‌مندان ارائه شده است.

 

نمودار تعداد کل کتاب‌های حوزه دین در سال 95 به تفکیک هرماه


فروردین
فرودین‌ماه 1395 تعداد 352 عنوان کتاب در حوزه دین در کشور منتشر شده که از این تعداد 205 عنوان چاپ نخست بوده و 147 عنوان نیز به چاپ مجدد رسیده است. تعداد آثار تالیفی حوزه دین در نخستین ماه سال، 317 عنوان بوده و 35 کتاب ترجمه‌ای نیز راهی بازار کتاب شده است. از این تعداد کتاب؛ 183 عنوان را ناشران تهرانی و تعداد 169 عنوان را نیز ناشران شهرستانی به بازار نشر عرضه کرده‌اند.
 
اردیبهشت
تعداد عناوین کتاب‌های حوزه دین در دومین ماه سال 1395 با جهشی نزدیک سه برابری به 909 عنوان رسید که البته این امر تا حدودی به جنب‌وجوش ناشران برای حضور پررنگ‌تر در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برمی‌گردد. از این تعداد کتاب 608 عنوان چاپ نخست و 301 عنوان تجدیدچاپی است. تعداد آثاری تالیفی و ترجمه‌ای این حوزه، اردیبهشت‌ماه به ترتیب 835 و 74 عنوان بود که سهم ناشران تهرانی از انتشار این آثار 403 عنوان و سهم ناشران شهرستانی 506 عنوان بوده است.
 
خرداد
ارمغان نشر حوزه دین برای خردادماه سال 95، تعداد 799 کتاب شامل 487 عنوان چاپ نخست و 312 عنوان تجدیدچاپی بود. در این ماه در حوزه دین 691 عنوان کتاب تالیفی و 108 عنوان ترجمه راهی بازار نشر شد که 346 عنوان از این کتاب‌ها را ناشران تهرانی و 453 عنوان را ناشران شهرستانی به چاپ رساندند.
 
تیر
برای حوزه دین در چهارمین ماه سال 95، تعداد 704 عنوان کتاب شامل 469 چاپ نخست و 235 عنوان تجدید چاپی روانه بازار نشر شد. از این تعداد کتاب، 591 عنوان تالیف و 113 عنوان ترجمه بوده است. ناشران تهرانی 354 و ناشران شهرستانی 350 عنوان از کتاب‌‌های این حوزه را در تیرماه منتشر کرده‌اند.
 
مرداد
در مردادماه سال 95، شاهد رونق چشمگیر بازار نشر در حوزه دین بودیم. در این ماه یک‌هزار و 64 عنوان کتاب شامل 608 عنوان چاپ نخست و 456 عنوان تجدیدچاپی منتشر شد که 887 عنوان از این آثار تالیفی و تنها 177 عنوان تجدیدچاپی بوده است. در این ماه ناشران شهرستانی با چاپ 611 عنوان کتاب از ناشران تهرانی با 453 عنوان کتاب پیشی گرفتند.

شهریور
ناشران حوزه دین در ماه پایانی تابستان 95، تعداد 780 عنوان کتاب راهی بازار نشر کردند که 486 عنوان از این آثار نخستین حضورشان را در بازار نشر تجربه کردند و 294 کتاب نیز به چاپ مجدد رسیدند. تعداد کتاب‌های تالیفی و ترجمه‌ای حوزه دین در این ماه به ترتیب 676 و 104 عنوان بوده که 433 عنوان از این کتاب‌ها را ناشران تهرانی و 347 کتاب را ناشران شهرستانی منتشر کرده‌اند.

مهر
در نخستین ماه پاییز 95، رکودی نسبی در بازار نشر حوزه دین مشاهده شد. در مهرماه، 694 عنوان کتاب شامل 409 عنوان چاپ نخست و 285 کتاب تجدیدچاپی منتشر شد. 626 عنوان از این کتاب‌ها تالیفی و 68 عنوان ترجمه شده بود. در این ماه نیز ناشران شهرستانی با چاپ و انتشار 396 عنوان کتاب از ناشران تهرانی حوزه دین با 298 عنوان کتاب پیشی گرفتند.

 

نمودار تعداد چاپ‌های نخست حوزه دین در سال 95 به تفکیک هر ماه


آبان
تعداد کتاب‌های منتشر شده در حوزه دین از آبان‌ماه 95 روندی صعودی داشته، به‌‌طوری که در این ماه 928 عنوان کتاب شامل 512 عنوان چاپ نخست و 416 عنوان تجدیدچاپی راهی بازار نشر شده است. 769 کتاب تالیفی و 159 کتاب ترجمه شده، در این ماه منتشر شد که سهم ناشران تهرانی از انتشار این آثار 405 عنوان و سهم ناشران شهرستانی 523 عنوان بوده است.
 
آذر
در ماه پایانی فصل پاییز نیز در ادامه روند صعودی تعداد عناوین کتاب‌های منتشر شده در حوزه دین، شاهد انتشار 932 عنوان کتاب شامل 551 عنوان چاپ نخست و 381 عنوان تجدید چاپی بودیم. تعداد قابل توجهی از کتاب‌های حوزه دین که بالغ بر 801 عنوان است، تالیفی بوده و تنها 131 عنوان کتاب در قالب ترجمه در این ماه به بازار نشر عرضه شده است. ناشران تهرانی 384 عنوان و ناشران شهرستانی 548 عنوان از این آثار را منتشر کردند.
 
دی
دی‌ماه، نقطه اوج نشر حوزه دین در سال 95 بود. در این ماه، برخلاف سرمای هوا، تنور نشر، داغ بوده و یک‌هزار و 126 عنوان کتاب دینی شامل 569 عنوان چاپ نخست و 557 عنوان تجدیدچاپی روانه بازار شده است. تعداد کتاب‌های تالیفی این حوزه در آغاز زمستان، یک‌هزار و دو عنوان و تعداد کتاب‌های ترجمه نیز 124 عنوان بوده است. ناشران تهرانی 551 کتاب و ناشران شهرستانی نیز در این ماه 575 کتاب به چاپ رساندند.
 
بهمن
برای حوزه دین در بهمن‌ماه، یک‌هزار و 71 عنوان کتاب شامل 676 عنوان چاپ نخست و 395 عنوان تجدیدچاپی راهی بازار نشر شد که از این تعداد 977 کتاب تالیفی و تنها 94 کتاب ترجمه بود. سهم ناشران تهرانی از انتشار کتاب‌های حوزه دین در بهمن‌ماه 344 عنوان بوده و ناشران شهرستانی نیز 727 عنوان از این کتاب‌ها را روانه بازار نشر کردند.
 
اسفند
در هفته نخست ماه پایانی سال 95، در حوزه دین 242 عنوان کتاب منتشر شده است که 167 عنوان از آن‌ها چاپ نخست و 75 عنوان نیز تجدیدچاپی بودند. تعداد آثار تالیفی و ترجمه شده حوزه دین در این مدت به ترتیب 215 و 27 عنوان بوده است. ناشران تهرانی 124 و ناشران شهرستانی 118 عنوان از کتاب‌های این حوزه را در هفته نخست اسفندماه به بازار نشر عرضه کرده‌اند.