بهمن پازوکی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره ترجمه کتاب «فرهنگ‌­نامه تاريخي مفاهيم فلسفه(فلسفه اخلاق)» سرويراستاران یوآخیم ریتر، کارلفرید گروندر و گتفرید گابریل توضیحاتی را ارایه کرد و گفت: این کتاب سومین جلد از فرهنگنامه تاریخی مفاهیم فلسفه است که به موضوع اخلاق اختصاص دارد که با همکاری محمدرضا حسيني ترجمه شده است.

وی با بیان اینکه «فرهنگنامه تاریخی مفاهیم فلسفه» در سه جلد با موضوعات هنر، الهیات و اخلاق منتشر شده و ترجمه‌ای از لغت‌نامه آلمانی با عنوان لغت‌نامه تاریخی فلسفه است که در 13 جلد به صورت الفبایی به چاپ رسیده افزود: به طور مثال مفهوم ایده از زمانی که وضع شده تاکنون و سیر تطور معنایی آن در مدخلی شرح داده شده است. در لغت‌نامه آلمانی برای شرح مداخل از منابع مختلفی چون متون لاتین، انگلیسی، فرانسه، ایتالیایی و... استفاده شده است، همچنین جلد 13 این لغت‌نامه به فهارس اختصاص دارد.
 
وی ادامه داد: کار تدوین این لغت‌نامه آلمانی از سال 1971 آغاز شد و در سال 2004 به پایان رسید و مشتمل بر 3 هزار و 712 مدخل در رشته‌هایی چون زیبایی‌شناسی، نظریه هنر، زبان‌شناسی ادبیات و ... است. هزار و 500 استاد فلسفه برای تدوین این لغت‌نامه همکاری داشته‌اند و گاهی یک مدخل توسط چندین پژوهشگر و استاد نگارش شده است.
 
به گفته پازوکی، براساس طرح تحقیقاتی که موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و موسسه فرهنگی نوارغنون انجام داده‌اند سه موضوع هنر، الهیات و اخلاق از لغت‌نامه تاریخی فلسفه به زبان آلمانی گرفته شد و هر یک از این موضوعات در مجلدات جداگانه به چاپ رسید.
 


عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به دشواری‌های پیش رو در تدوین این فرهنگنامه گفت: کار ترجمه فرهنگنامه تاریخی فلسفه بسیار دشوار بود چرا که گاهی یکسان‌سازی ترجمه‌ها و معادل‌سازی کلمات زمان زیادی را به خود اختصاص می‌داد با این وجود طی سال‌های 89 تا 94 این سه جلد در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت.
 
وی ادامه داد: یکی از دشواری‌های ترجمه این فرهنگنامه پیدا کردن لغات جایگزین بود؛ در این حوزه تلاش کردیم که کلمات مشابه در سنت فلسفه اسلامی را در معادل‌سازی اصطلاحات استفاده کنیم اما از آنجا که فلسفه معاصر در فلسفه اسلامی معادلی ندارد کار ترجمه طاقت‌فرسا و زمان‌بر می‌شد. از سوی دیگر عدم وجود منابع لاتین مانع دیگری بر سر ترجمه این کار بود به طور مثال وقتی به متن لاتین ارجاع می‌دادیم پیدا کردن متن اصلی و توضیحات بیشتر برای آن نیازمند صرف زمان بیشتری بود.
 
این استاد فلسفه با بیان اینکه ترجمه این اثر نزدیک به چهار مرتبه ویراستاری شده یادآور شد: مخاطبان این فرهنگنامه دانشجویان فلسفه هستند، البته این فرهنگنامه نمی‌تواند جایگزینی برای منابع کلاسیک فلسفه باشد اما با توجه به منابع غنی که در این فرهنگنامه وجود دارد می‌تواند سرنخ‌های خوبی را در حوزه فلسفه به مخاطب ارایه دهد هرچند که تلگرافی بودن ویژگی‌ فرهنگنامه‌هاست و توضیحات زیادی درباره مداخل در فرهنگنامه وجود ندارد.