به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، ابوالفضل خطيبي، شاهنامه‌پژوه، با بيان اين مطلب گفت: بسياري از داستان‌هاي شاهنامه جنبه تاريخي دارند و از روزگار باستان تا امروز را روايت مي‌كند. داستان بيژن و منيژه جزو ادبيات پارتي است و هسته اوليه آن مانند بسياري از داستان‌هاي ديگر شاهنامه، بن‌مايه تاريخي دارد.
وي كه عصر چهارشنبه در هفتمين مجموعه از درس گفتارهاي‌فردوسي سخن مي‌گفت، به ويژگي ادبيات پارتي اشاره كرد و افزود: يك ويژگي ادبيات پارتي رواج داستان‌هاي غنايي و عاشقانه است كه داستان بيژن و منيژه و ويس و رامين اين ادبيات را دربردارند.
مولف «برگزيده مقالات درباره شاهنامه» خاطرنشان كرد: بيژن شخصيتي تاريخي دارد كه در مرو حكومت مي‌كرده و ماجراهاي عشقي فراواني مانند بهرام گور داشته است.
معاون گروه فرهنگ‌نويسي فرهنگستان زبان و ادب فارسي افزود: بهرام گور علاقه بسياري به شكار داشته و پادشاه و پهلواني است كه مانند بيژن، پادشاه و پهلوان نامدار پارتي، ماجراهاي عشقي فراواني را در شاهنامه مطرح مي‌كند.
مولف «تقديرباوري در شاهنامه و ويس و رامين» خاطرنشان كرد: در اين داستان‌هاي حماسي ـ عاشقانه، واقعه تاريخي وارد حوزه اساطير مي‌شود و زمان تاريخي به زمان اساطيري گره مي‌خورد، همچنين مكان تاريخي نيز به مكان اساطري تبديل مي‌شود.
وي افزود: بيژن نيز كسوت پهلواني مي‌پوشد و با ورود به حوزه اساطيري ايران در زمان پادشاهي كيخسرو، به دربار كيخسرو راه مي‌يابد. در اين داستان، زمان نيز تغيير ماهيت مي‌دهد و به زمان اساطيري تبديل مي‌شود.
معاون سردبير «نامه ايران باستان» در بخش مطالعات بين‌المللي ايران يادآور شد: در داستان بيژن و منيژه، هنگامي كه هسته تاريخي به واقعه تاريخي تبديل مي‌شود با يك تلفيق شگفت‌انگيزي روبه‌رو هستيم.
وي در ادامه گفت: تلفيق روايت و داستان‌هاي مختلفي كه در شاهنامه وجود دارد، روايت پادشاهان مرو و گرگان است كه بيژن جزو آن‌ها به‌شمار مي‌آيد و در حوزه پهلوانان سيستان يا سكاها با نماينده آن‌ها رستم، زال و سام روبه‌رو مي‌شويم، بعد از آن نيز پادشاهان اساطير كياني مطرح مي‌شوند.
مولف دفتر هفتم شاهنامه خالقي مطلق افزود: ما در اين داستان، تلفيق سه دسته را مي‌بينيم، از يك سو رستم در نقش نجات دهنده بيژن ظاهر مي‌شود و از سوي ديگر، داستان‌هاي سكايي با داستان‌هاي حوزه مرو مطرح و داستان‌هاي ملي نيز از اوستا آمده و با كيخسرو بيان مي‌شود.
وي افزود: تلفيق اين سه دسته چنين شاهكارهايي را ارائه مي‌دهد و داستان‌هايي نظير بيژن و منيژه، رستم و اسفنديار، رستم و سهراب و ساير داستان‌هاي شاهنامه را خلق مي‌كند.
اين شاهنامه‌پژوه با اشاره به حماسه ملي، گفت: از ويژگي‌هاي بسيار مهم حماسه ملي، تلفيق روايات متعدد مربوط به ايران است كه در داستان بيژن و منيژه به صورت اپيزود و يا ميان‌پيوست مطرح مي‌شود.
وي افزود: ما كتاب ديگري نداريم كه داستان بيژن و منيژه را نقل كرده باشد اما نكته‌اي كه بسيار اهميت دارد، نقش فردوسي به عنوان راوي، شاعر و داستان‌پرداز است.
پژوهشگر مدخل «بيژن و منيژه در دانشنامه ايران» گفت: درباره داستان‌هاي فردوسي ملاك‌هاي محكم و مهمي در دست داريم كه داستان‌هاي شاهنامه بر اساس متن مكتوب شاهنامه ابومنصوري مبتني بر خداي‌نامه‌ها سروده شده است.
وي افزود: دميدن روح ملي‌گرايي و وطن‌دوستي در متن روايت‌هاي شاهنامه فردوسي آشكار و در شاهنامه ابومنصوري نيز به روشني وجود دارد و اين متن به دست شاعر فرزانه رسيده و پردازش نهايي يافت.
مولف دفتر هفتم شاهنامه خالقي مطلق تأكيد كرد: شاهنامه پرداخته‌ترين شكل ملي‌گرايي است كه توسط حكيم توس پردازش نهايي شد و به دست ما رسيد.
وي به جنبه تاريخي داستان بيژن و منيژه اشاره كرد و افزود: داستان بيژن و منيژه اپيزود و ميان‌پيوست است و در دوره كياني و اوسط پادشاهاي كيخسرو مطرح مي‌شود و با داستان پس و پيش خود پيوندي تنگاتنگ دارد و در دوره‌هايي به صورت سينه به سينه و شفاهي نقل شده و در هر انتقال يك آفرينش نويي رخ داده است.
اين فردوسي‌شناس تأكيد كرد: داستان‌پردازان در انتقال‌هاي شفاهي و سينه به سينه بخش‌هايي را كم و يا زياد مي‌كردند تا شكل دلخواه خود را ارائه دهند؛ اما فردوسي امانت‌دار واقعي است و اين داستان‌ها هسته اوليه تاريخ واقعي را دربردارد كه بعد از آن شبه داستاني به خود مي‌گيرد.
وي همچنين يادآور شد: شاعران بزرگ ما توصيه كرده‌اند كساني كه مي‌خواهند شعر بسرايند در گام نخست شاهنامه را بخوانند؛ زيرا شاهنامه در تك تك شاعران بزرگ ما نفوذ عميقي داشته و تلميحات فراواني نيز در اشعار آن‌ها مشاهده مي‌شود.
هفتمین مجموعه از درس‌گفتارهایي درباره فردوسی به «ساختار و درون‌مايه داستان بيژن و منيژه» اختصاص داشت كه عصر چهارشنبه 2 مردادماه در شهر كتاب مركزي برگزار شد.
پنجشنبه ۳ مرداد ۱۳۸۷ - ۱۲:۴۷
نظر شما