انتشار اشعار برگزیده در قالب کتاب
مهدی قزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی در این مراسم طی سخنانی اظهار کرد: وقتی ماجرای مِنا اتفاق افتاد، چند بار دست به قلم بردم تا چیزی بنویسم، اما دیدم هرچه سعی می‌کنم، این داغ و این سوز خالی نمی‌شود و آنجا بود که برای چندمین بار به حال شاعران غبطه خوردم. همان‌جا بود که گفتم اگر نویسندگان ما نمی‌توانند در مدت زمان کوتاه با ارائه آثار خود بروز و ظهوری در این زمینه داشته باشند، شاعران می‌توانند. بنابراین با شعر «حجه‌الوداع» دستمان را به سوی شاعران دراز کردیم تا رسالت حرفه‌ای خودمان را در این ماجرا به جا بیاوریم.
وی با ارائه گزارشی از روند برگزاری این سوگواره گفت: در مدت کوتاه تعیین شده، بیش از 300 شعر به دبیرخانه جشنواره رسید که از این تعداد حدود 40 اثر که قابلیت ادبی بهتری داشتند به مرحله نهایی رسیدند و توسط داوران ارزیابی شدند. یکی از ملاحظاتی که برای انتخاب داوران در نظر داشتیم این بود که این عزیزان خود از شاعران برجسته‌ای هستند که در این زمینه اشعاری سروده‌اند.
مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی از انتشار آثار برگزیده در قالب کتاب خبر داد و گفت: اشعار راه یافته به مرحله نهایی را با مشارکت موسسه شهرستان ادب تبدیل به کتاب خواهیم کرد. دوستان ما در موسسه شهرستان ادب، کار انتشار کتابی با این موضوع را شروع کرده بودند و ما هم اشعار برگزیده این سوگواره را نیز در اختیار ایشان قرار خواهیم داد تا این آثار ارزشمند ثبت و ماندگار شود.
مراقب جریان‌های انحرافی در حاشیه واقعه مِنا باشیم
حجت‌الاسلام و المسلین سید طه مرقاتی، معاون توسعه و مدیریت منابع حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، از دیگر سخنرانان این مراسم، درباره اشعار سروده شده درباره واقعه مِنا گفت: زبان شعر و هنر زبانی است که می‌تواند یک واقعه را ماندگار کند و به نسل‌های آینده منتقل کند. به طوری که بخش عمده‌ای از ماندگاری عاشورا از گذشته تا کنون نیز به دست شاعران صورت گرفته است.
وی افزود: زمانی که بعد از این جریان خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم، ایشان تأکید داشتند که نگذارید این جریان خاموش شود. در کنار مسائلی که ایشان به دستگاه دیپلماسی متذکر شدند، ادبا، شعرا و هنرمندان باید به طریقی این صدا را در سطح جهانی بلند کنند و نگذارند که این چراغ رو به خاموشی برود.
مرقاتی با دعوت از شاعران برای دیدن اسناد و مدارک موجود درباره واقعه مِنا گفت: بسیاری از این مستندات از طریق رسانه‌ها ارائه نشد، ولی ممکن است استعداد و قریحه ذاتی شما بعد از دیدن این اسناد تحریک شود و پیش از آنکه این اتفاق از ذهن‌ها دور شود، در قالب اشعار ماندگار شود؛ چرا که شعر می‌ماند ولی بسیاری از اخبار در طول زمان دگرگون خواهند شد.
معاون توسعه و مدیریت منابع حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت به دو جریانی که در حاشیه این اتفاق روی داد اشاره کرد و گفت: برخی افراد که تعداد آنها زیاد نیست، در حال اشاعه یک بدبینی بین مسلمانان درباره موضوع حج هستند و با انتشار آن در فضای مجازی اذهان عمومی را تحریک می‌کنند. این یک راه انحرافی است. چرا که این جریان در اثر بی کفایتی یک رژیم سفاک پیش آمده و این موضوع باید باعث شود که ما محکم‌تر از گذشته از حج دفاع کنیم و اصل حج نباید زیر سؤال برود.
مرقاتی درباره جریان دوم نیز گفت: ما شاهد بودیم در برخی مجامع دانشگاهی که این موضوع را به لحاظ حقوقی بررسی می‌کردند، ایرانی‌ها را متهم روی دادن این اتفاق می‌دانند و مسائل بی اساسی درباره گرفتن نذری از سوی کاروان ایرانیان مطرح می‌کنند در صورتی که ماجرا اصلاً این گونه نبود و به هیچ گروهی از حجاج مربوط نمی‌شد.
مانع نقد جامعه شناسی و رفتارشناسی این واقعه نشویم
عبدالجبار کاکایی نیز در این مراسم با اشاره به آنچه در ادبیات ما درباره سفر حج آمده، گفت: این سفر همیشه تلخ و سنگین و دردآور بوده؛ در سفرنامه ناصرخسرو، خراسانیانی که سوار بر اشتر جمازه می‌شدند - به تعبیر ناصر خسرو - از پنج تن تنها سه تن جان سالم به در می‌بردند و «خار مغیلان» نیز تعبیر خاقانی بود که کعبه را به گنجی تشبیه می‌کند که گرداگرد آن را مار، دزدان، راهزنان و طوایف شریری که در مسیر حاجیان از دیرباز وجود داشته‌اند، گرفته است.
این شاعر و زبان‌شناس ادامه داد: این موضوعات بسیاری از حکما و اندیشمندان ما را بر آن داشت تا نسبت به رفتار حاجیان و سیاست گذاری حج نکات آموزنده‌ای را بیان کنند. به طوری که در کتاب ارزشمند قابوسنامه، کیکاووس بن وشمگیر به فرزند خود گیلان‌شاه هشت شرط را شرط رفتن به حج می‌داند که صاحب قابوسنامه جدای از موضوع استطاعت، دو مسئله «حرمت» و «امنیت» را مطرح می‌کند.
کاکایی ضمن تأیید نظرات سخنرانان این مراسم درباره جلوگیری از پیش آمدن جریان‌های انحرافی، عنوان کرد: احساسات ما نباید بر رفتار سازمان حج و زیارت در خصوص حج عمره و منابع مالی که در این زمینه هزینه می‌کند سایه بیندازد. جا دارد نظراتی که در قالب پیامک در فضای مجازی مطرح می‌شود، جدی‌تر دیده و تحلیل شود.
وی در ادامه سخنان خود با اشاره به صحبت‌های مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی، گفت: آقای قزلی فرمودند ما رسالت حرفه‌ای داریم. رسالت حرفه در شعرخوانی و اعجاز احساسات خلاصه نمی‌شود و بخشی از آن هم تحلیل واقع‌بینانه ماجرا و نسبتی است که ما با دولت عربستان داریم.
کاکایی رفتارهای عقلانی را مستلزم تحلیل درست این ماجرا دانست و گفت: در حالی که هیچ کدام از ما در جفاکار بودن دولت عربستان هیچ تردیدی نداریم، قدر مسلم اگر به یک دلیل واقع‌بینانه برسیم که هم مردم ما و هم نهادهای حقوقی جهانی بر آن معترض باشند، آن بی‌کفایتی در مدیریت حج امسال بود که باعث این اتفاقات شد. اما حوادثی از این دست پیشینه داشته و این موضوع نباید مانع نقد رفتارشناسی و جامعه شناسی در جامعه ما بشود.
وی همچنین با اشاره به وجود روحیه عرب ستیزی افراطی در برخی رفتارها، تأکید کرد: این موضوع نباید به رفتارهای افراطی و غلطیدن در بستر اختلاف اندازی بین شیعه و سنی دامن بزند.
انتخاب سفیر مِنا برای پیگیری خون‌های ریخته
افشین علا، شاعر و نویسنده نیز طی سخنانی اظهار داشت: به نظر من این گونه بزنگاه‌ها جای ورود هنرمندان و اهالی فرهنگ است که بدون شائبه سیاسی منادی مظلومیت آن عزیزان باشند. حقیقتاً داغی بزرگ بود، به خصوص روزهای ابتدایی که هیچ خبری از شناسایی و بازگشت اجساد نبود و حتی می‌شنیدیم که ممکن است دولت عربستان اجازه ندهد که جسدی به کشور آورده شود.
وی افزود: آنجا بود که من به عنوان یک ایرانی علاوه بر اینکه دوستانی را از دست داده و اندوهگین بودم، احساس کردم که به حیثیت، غیرت، شرف، مذهب و ملیت ما توهین شده، آن هم توسط یک خاندان بی هویت و مزدور. حقیقتاً اگر مواضع رهبر انقلاب با همان جملات کوبنده و کوتاه در نوشهر اعلام نمی‌شد، این آب سرد بر آتش دل‌های داغدار ریخته نمی‌شد.
علا درباره ضرورت ورود شاعران و هنرمندان به این عرصه گفت: آن‌قدر این حادثه برای من اثرگذار و ناراحت کننده بود که شخصاً از برخی مسئولان این موضوع را پیگیر شدم؛ آنها گفتند که به خاطر سیاسی شدن موضوع و اینکه حامیان دولت عربستان که می‌گویند ایران به دلایل مشکلات سیاسی با عربستان سر و صدا می‌کند، این موضوع را به اهل هنر بسپاریم.
وی در ادامه سخنان خود، پیشنهاد انتخاب سفیر مِنا را ارائه کرد و گفت: معمولاً از بین اهالی سینما، برخی از خانم‌ها و آقایان خوش چهره را انتخاب و به صورت سمبولی و تشریفاتی ایشان را به عنوان سفیران صلح معرفی می‌کنند. من پیشنهاد می‌کنم که از بین هنرمندان سفیر مِنا انتخاب شود؛ کسی که بتواند پیگیر خون‌های ریخته شده در این سرزمین باشد.
در این مراسم افرادی چون افشین علا، عبدالجبار کاکایی، علیرضا قزوه، ناصر فیض، غلامرضا طریقی، اسماعیل امینی و همچنین تنی چند از برگزیدگان این سوگواره، به شعر خوانی درباره حادثه مِنا پرداختند. همچنین پس از قرائت بیانیه هیئت داوران این سوگواره برگزیدگان آن به شرح زیر معرفی و تقدیر شدند.
1. محمد میرزایی بازرگانی
2. طیبه عباسی
3. علی اصغر شیری
4. آرزو خمسه کجوری
5. دادیار حامدی
6. محمد حسین مهدویان
7. مریم اسلامی
نظر شما