حجت‌الاسلام دکتر سید محمدعلی احمدی ابهری، سردبیر فصلنامه نقد کتاب «فقه و حقوق» در بخش «سخن سردبیر» این نشریه، یادداشت خود را با عنوان «نقد؛ چرا و چگونه؟» چنین آغاز کرده است: «بسیار نا‌امید کننده بود؛ جز تعدادی بسیار اندک، باقی چنگی به دل نمی‌زدند. کارهای بسیار دم‌دستی؛ نه ابداعی، نه خلاقیتی، نه مسأله جدیدی، نه نگاه جدیدی، نه کار جدی و راضی‌کننده‌ای. بعضی را حتی رغبت نمی‌کردی باز کنی. چه باید کرد؟ گفتم: آقا چه باید کرد؟ باز هم تلاش می‌کنیم با هزار تساهل و تسامح یکی را انتخاب کنیم؟ این هم شد کار؟!
استاد دکتر محقق‌داماد که از نگاهشان می‌شد فهمید تا چه میزان از سطح علمی کارهای منتشرشده ناراضی و نگران‌اند، گفتند (نقل به مضمون): نخیر آقا! این کارها را نباید تشویق کرد. کارها بسیار تکراری‌اند؛ کارهای ضعیف، مطالب نامربوط ...» (ص 3)
سردبیر فصلنامه نقد کتاب «فقه و حقوق» در ادامه یادداشت آغازین خود به دشواری‌های تصمیم و سیاستگذاری در این نشریه این پرسش را مطرح ساخته است که: «چه آثاری را نقد کنیم؟» و خود پاسخ داده است: «این سؤال مهم و تعیین‌کننده‌ای است. در موارد متعددی با این دیدگاه رو‌به‌رو شدیم که: «این کتاب در حدی نیست که نقد شود». آیا تنها باید برخی کتب را نقد کرد؟ آیا فقط باید کتب اساتید صاحب‌نام را به بوته نقد سپرد؟ یا برعکس، باید کارهای افراد نوقلم و تازه از گرد راه رسیده را بررسی کنیم تا اگر محاسنی دارند، تشویق شوند و نقایص کارهایشان هم تذکر داده شود تا هم برای خودشان در کارهای بعدی مفید باشد و هم برای دیگران؟ یا اصولاً نباید چنین تقسیمی قایل شد و باید در هر فصل به نقد تمامی کارهای منتشرشده فصل قبل پرداخت؟» (ص 5)
از ایستایی عقیده تا پویایی نقد
«نقد علمی، عامل پویایی پژوهش» نخستین مقاله‌ای است که در نخستین شماره این فصلنامه منتشر شده است. این مقاله به قلم آیت‌الله دکتر سید مصطفی محقق‌داماد، استاد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی تألیف شده است. در بخشی از این مقاله می‌خوانیم: «نقد برای عقیده پذیرفتنی نیست. عقیده ایستاست و با هرگونه پویایی در تضاد، تناقض و ناسازگاری است. عقیده موجب جدایی‌ها و چه‌بسا منتهی به برخوردهای فیزیکی میان انسان‌ها می‌گردد. عقیده‌مند بر عقیده خویش چنان پای می‌فشارد که آرزو دارد در راه آن جان بدهد. برای شخص معتقد، اعتقادش چنان روشن و مبین است که مایل است آن را بر همگان تحمیل کند و چه‌بسا برای این تحمیل نیز به جنگ و ستیز بپردازد.» (ص 7)
خوانندگان در ادامه مطالعه این فصلنامه مقاله «ادب نقد‌پذیری (1) (تعریف و مبانی)» اثر دکتر احد فرامرز قراملکی را از نظر می‌گذرانند. وی در بخشی از مقاله خود نوشته است: «نقد نسبتی ایستاده بر سه پایه است: یک، کسی که نقد می‌کند (ناقد، منتقد، مناقش). دو، اثری علمی، هنری و... که نقد می‌شود. سه، پدیدآورنده اثر مورد نقد. در فرآیند نقد کسی اثر کسی را نقد می‌کند. در روزگار ما، پای عامل چهارم نیز در میان است: ناشر نقد. براین اساس، مباحث اخلاق نقد را می‌توان به چهارگونه تقسیم کرد: اخلاق نقادان، اخلاق ناشران نقد، اخلاق نقد‌پذیری و اخلاق در فرآیند نقد. اگر فرآیند نقد را از سوی ناقد، یا ناشر نقد بنگریم، بحث بایسته‌ها و ادب نقد به میان می‌آید.» (صص 13 ــ 14)
«تألیف فلسفه فقه، ضرورتی که همچنان باقی است»، «بیع فرانسوی پشت صورتک ایرانی» و «نیم‌نگاهی به کتاب «نگرشی جدید بر حقوق بانوان در اسلام»» از دیگر مقالاتی است که در بخش «نقد» این شماره منتشر شده است.
خوانندگان در ادامه مطالعه این فصلنامه می‌توانند نقدهایی دیگر با عناوین «در جست‌و‌جوی بنیادهایی برای صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز مسلمانان در جامعه جهانی»، «راهکارهای مبارزه با پولشویی یا گزارش‌های ژورنالیستی»، «نقد کتاب «مالکیت معنوی در حقوق ایران»»، «نگاهی به کتاب «اصول و مفاهیم بنیادین حقوق عمومی»» و «مباحث فقهی و غیرفقهی استاد در «فقه پویا»» را از میان 23 نقد علمی که در این بخش منتشر شده است را از نظر بگذرانند.
«نقد شفاهی» دیگر بخش این فصلنامه است که در آن با عناوین «ترمینولوژی فقه، در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین مجید محمدی» و «از توسعه پایدار تا توسعه «پای دار»» نقدهایی شفاهی بر دو کتاب مطرح شده‌اند.
در بخش «نقد ویرایش» به ساختار ویرایشی و محتوایی دو کتاب آموزشی در حوزه حقوق نگاهی شده است. بخش «پیشنهاد» نیز سه کتاب جدید فرانسوی در حوزه حقوق را به خوانندگان معرفی کرده است.
بخش پایانی شماره نخست این فصلنامه، «گوناگون» نام دارد. در این بخش مقالات و معرفی‌هایی با عناوین «منظومه در اصول و فروع دین»، «زینة اللباس قاضی اختیار‌الدین حسینی تربتی»، «سال‌های پربرکت» و «گلبرگی از باغ اندیشه» به چاپ رسیده است.
نخستین شماره فصلنامه نقد کتاب «فقه و حقوق» (بهار 1394) به سردبیری دکتر سید محمدعلی احمدی ابهری، در 319 صفحه، به بهای 6 هزار تومان از سوی مؤسسه خانه کتاب منتشر شده است.
علاقه‌مندان می‌توانند گزارش رونمایی این فصلنامه را اینــــــــــــجا بخوانند.
نظر شما