وی با اشاره به اینکه، این مراسم به مناسبت فرا رسیدن ۲۴ آوریل ۱۹۱۵، مصادف با یکصدمین سالگرد نسلکشی ارامنه در ترکیه عثمانی، برگزار می‌شود اظهار کرد: باعث خرسندی است که در ایران نیز در کنار سی کشور دیگر، همزمان این مراسم برگزار می شود .
قدمت طولانی ادبیات ارمنی در زبان فارسی
دهباشی افزود: ادبیات زبان ارمنی دامنهای گسترده دارد و امروز در جهان ادبیات، جایگاهی شایسته یافته است. حضور ادبیات ارمنی در زبان فارسی به قدمت طولانی حضور و زندگی ارمنیان در ایران می‌رسد. اگر بخواهیم فقط فهرستی از نویسندگان ارمنی که آثارشان به فارسی ترجمه شده است و یا نویسندگان و شاعران ارمنی که به فارسی نیز مینوشتند و میسرودند، بگوییم، ساعتی را باید فقط به ذکر اسامی آنها بپردازیم.
سردبیر «بخارا» در ادامه مراسم «شب نویسندگان ارمنی» با اشاره به اینکه حضور ادبیات، نویسندگان و شاعران ارمنی در زبان فارسی به ما این امکان را داده است تا از راه ادبیات بیشتر و بیشتر با فرهنگ، تمدن و زبان ارمنی آشنا شویم عنوان کرد: خوشحالم که امشب نیز یک‌بار دیگر به تحلیل آثار نویسندگان ارمنی به ویژه آخرین اثر نویسنده معاصر ارمنی، واروژان وسکانیان خواهیم پرداخت.
کشتار نویسندگان ارمنی به دست ترکیه
در ادامه این مراسم آرداشس تومانیان، سفیر جمهوری ارمنستان در ایران به ایراد سخنان خود پرداخت و درباره ادبیات زبان ارمنی و ظلمهای تاریخی بر ملتش گفت: من امشب نمیخواهم در اینجا در مورد کتاب و محتوایش صحبت کنم بلکه میخواهم یادآور شوم که این روزها در ارمنستان صدمین سالگرد قتل عام ارامنه درحال برگزاری است. چند روز دیگر در روز ۲۴ آوریل مراسم تقدیس قربانیان قتل عام ارامنه در کلیسای ارامنه برگزار می‌شود . شاید اینجا این پرسش مطرح شود که در سی سالی که قتل عام انجام شده است چرا روز ۲۴ آوریل را به عنوان روز یادبود و بزرگداشت قربانیان قتل عام ارامنه انتخاب کردهاند؟! پاسخ این است که در تمام مدتی که کشتار انجام می‌شد در شب ۲۴ آوریل بود که تعداد زیادی از متفکران، دانشمندان و نویسندگان ارمنی کشته شدند و این بدون هدف نبود چون پیش از اینکه قتل عام مردم عادی را شروع کنند هدف این بود که دانشمندان و متفکران ارمنی را از بین ببرند؛ در میان این نویسندگان میتوانیم به دانیل واروژان، روبن سواک، گریکور ظهراب و یکی از بزرگان موسیقی ارمنی کومیتاس اشاره کنیم. باید بگویم که ترکیه به اهداف خودش نرسید و امروز ما شاهد جمهوری ارمنستان و دیاسپورا هستیم.
سفیر جمهوری ارمنستان در ایران ادامه داد: در دهه اول قرن بیستم بیشتر فرهیختگان ارمنی در این دو مرکز فرهنگی، یعنی تفلیس و استانبول، متمرکز شده بودند. آن گروه از ارمنیان ساکن روسیه که طالب یادگیری فرهنگ ارمنی و علوم بودند از مدارس سطح بالایی همچون لازاریان (در مسکو) نرسسیان (در تفلیس) و گوورکیان (در اچمیاذین) بهره‌مند می‌شدند و در ضمن از طریق تفلیس با جریان روشنفکری روسیه ارتباط داشتند، در حالی که ارمنیان غربی نیز به خاطر تماس مداومشان با اروپا و محفل های ادبی-هنری بی نظیری که توسط روشنفکران ارمنی تحصیل کرده در اروپایی تشکیل می‌شد، یکی از بالنده‌ترین دوران ادبیات ارمنی غربی را به وجود آوردند.
تومانیان خطاب به حاضران در این مراسم اظهارکرد: در سال‌های ۱۹۳۰ محفل ادبی به همت شاعران و نویسندگان جوان اقدام به انتشار نشریه «نوراج» (برگ تازه) کرد که نسبت به زمان خود بسیار پیشرو بود و سعی می‌کرد مسائل روز ادبیات جهان را برای خوانندگان خود مطرح نماید. در سال‌های بعد هم نشریه «هور» برای مدتی در اختیار ادب دوستان قرار گرفت. هدف این نشریه بیشتر آشنایی فارسی زبانان به ادبیات ارمنی و بالعکس بود.
وی با اشاره به گذشت نزدیک به ربع قرن از استقلال جمهوری ارمنستان اظهار کرد: نمی توان گفت که اختلاف‌های موجود در نحوه تفکر، سبک و نوشتاری بین نویسندگان ارمنی شرقی و غربی کاملأ از بین رفته است. هنوز رسم الخط مورد استفاده آن ها متفاوت است، هنوز ادبیات غرب، که تأثیر چشمگیری بر ارمنی‌نویسان دیاسپورا داشته، در ارمنستان گسترش نیافته است، همان‌طور که گفته شد شرایط ناشناخته بازار آزاد که پس از استقلال بر جامعه ارمنستان حاکم شد و همچنین وضع غیرمطلوب اقتصادی، چاپ کتاب در کشور را مقرون به صرفه نمی کند. لذا با این که نویسندگانی مانند گورگن خانجیان، واهاگن گریگوریان، ویولت گریگوریان، واهان ایشخانیان در حال حاضر فعالیت ادبی دارند، ولی اکثرآ مجبورند آثارشان را در سایت‌های اینترنتی منتشر کنند.
روایت «پچپچه‌نامه» از زبان مترجم
گارون سرکسیان، مترجم کتاب «پچپچه نامه» سخنران بعدی این مراسم بود. وی در بیان شرحی از زندگی وسکانیان، نویسنده این کتاب گفت: واروژان وسکانیان در ۲۵ اوت سال ۱۹۵۸ میلادی در شهر کرایوا رومانی زاده شد. دوران کودکی و نوجوانی وی در فوکشان سپری شد. تحصیلات متوسطه را در دبیرستان آلکساندرو یون کوزای شهر فوکشان گذراند، سپس در دانشگاه اقتصاد شهر بخارست و دانشکده ریاضی دانشگاه بخارست تحصیل کرد. از سال‌های ۱۹۹۶-۲۰۰۰، از سال ۲۰۰۴ تاکنون نیز نماینده مجلس سنای رومانی و رئیس کمیسیون اقتصاد، صنعت و خدمات است. در سال‌های ۲۰۰۶-۲۰۰۷ وزیر اقتصاد و بازرگانی و ۲۰۰۷-۲۰۰۸ وزیر اقتصاد و دارایی بوده است. در سال ۲۰۱۲ باری دیگر به وزارت اقتصاد منصوب شد، اما در اکتبر ۲۰۱۳ از این مقام استعفا کرد.
وی ادامه داد: واروژان وسکانیان نایب رئیس انجمن نویسندگان رومانی و رئیس انجمن ارمنیان رومانی است. دارای آثاری چون سه جلد شعر به نام‌های «شمن آبی»، «چشم سپید شهبانو»، «عیسای هزار بال» و همچنین مجموعه داستان «مجسمه فرمانده» که برای این اثر به دریافت جایزه انجمن نویسندگان بخارست نایل شده است.
سرکسیان درباره کتاب « پچپچه‌نامه» به حاضران گفت: نویسنده کتاب «پچپچه‌نامه» را در سال ۲۰۰۹ به زبان رومانیایی منتشر کرد و در همان سال عنوان بهترین اثر ادبی سال رومانی، همچنین جایزه بزرگ ادبی آکادمی رومانی را برای نوشتن این کتاب دریافت کرد. این کتاب تا کنون به ۱۵ زبان مختلف ترجمه شده است.
سرکسیان در ادامه نگاهی به زندگی سه شخصیت اصلی داستان (کاراپت وسکانیان، ستراک ملیکیان و ساهاک شیطانیان) که نمونه‌ای از سرگذشت ارامنه فراری از ترکیه بود داشت. وی اظهارکرد: رمان بر پایه خاطرات نویسنده از این سه نفر و خاطرات و سرگذشت خود این سه نفر شکل گرفته است. در این اثنا با نگاهی به تاریخ یکصد سال اخیر ارمنیان عثمانی از آغاز استبداد سلطان عبدالحمید و کشتارهای ۱۸۹۵ و ۱۹۱۵، به تبعید سراسری ارامنه عثمانی به سوی بیابان‌های بین النهرین و گذر آنان از هفت حلقه مرگ تا رسیدن به دیرالزور، فرار بقیه ارامنه امپراتوری عثمانی و پناهنده شدن آنان به کشورهای جهان (در این مورد خاص: رومانی) نیز اشاره خواهد شد. تشکیل دادگاههای نظامی ترکیه برای مجازات عاملان قتل عام، تشکیل گروه «نمیسیس» از سوی ارامنه و به مجازات رساندن عاملان قتل عام از دیگر موضوعاتی است که از آن سخن خواهد رفت.
در پایان مراسم« شب نویسندگان ارمنی» تالین بندری بخشی از رمان «پچپچه نامه » اثر واروژان وسکانیان را خواند.
«شب نویسندگان ارمنی» از سوی مجله بخارا و با همکاری گنجینه پژوهشی ایرج افشار و بنیاد ملت شامگاه یکم اردیبهشت ماه در محل بنیاد موقوفات دکترمحمود افشار برگزار شد.
نظر شما