حسن ذوالفقاری، معتقد است شاعرانی که سبک ناتورالیستی داشتهاند، بیشترین توجه را به بهار نشان دادهاند، ولی شورانگیزتر از همه بهاریههای مولاناست که روح آدمی را تازه میکند. خرم بود همیشه بدین فصل آدمی/ با بانگ زیر و بم بود و قهف در غمی» بیتی بود که این پژوهشگر در توصیف بهار از منوچهری اشاره کرد.
این پژوهشگر افزود: منوچهری درباره پاییز هم شعرهای زیبایی دارد مثل شعری که میگوید: «خیزید و خز آرید که هنگام خزان است/ باد خنک از جانب خوارزم وزان است» منوچهری گرچه متولد دامغان بود اما در خطه شمال زیست و به همین دلیل است که این شاعر کویرینشین توانسته زیباترین سرودهها را در وصف بهار و باران بگوید.
ذوالفقاری ادامه داد: شاعران فارسی زبان به بهار توجه ویژه داشتند. مولانا غزلهایی دارد که در آنها بهار را به زیبایی توصیف کرده است. او میسراید: «بهار آمد بهار آمد بهار مشک بار آمد/ نگار آمد نگار آمد نگار بردبار آمد». غزلیات شمس سرشار از شعرهای بهاری است. او در یکی دیگر از غزلهایش میسراید: «آمد بهار خرم و آمد رسول یار/ مستیم و عاشقیم و خماریم و بی قرار».
این استاد دانشگاه توضیح داد: شورانگیزتر از همه بهاریهها غزلهای بهاری مولاناست. او در غزلی دیگر میآورد: «بهار آمد بهار آمد سلام آورد مستان را/ از آن پیغامبر خوبان پیام آورد مستان را». هنگامی که مخاطب این شعرها را میخواند نوعی سرزندگی که در بهار است در این شعرها هم حس میشود. بعضی از این شعرها را خوانندهها نیز خواندهاند و تصنیف شده. در یک کلام باید گفت که مولانا شعرهای بهاری خود را با سرزندگی سروده است؛ به گونهای که این غزلهای بهاری روح آدمی را تازه میکند.
صاحب کتاب «فرهنگ بزرگ ضربالمثلهای فارسی» یادآور شد: حافظ مفاهیم زیبای بهاری را در قالبهای تغزلی بیان میکند و میگوید: «ز کوی یار میآید نسیم باد نوروزی/ از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی». اما مولانا ما را از این بهار به بهاری دیگر رهنمون میسازد و آن بهار دلهاست. حافظ میگوید: «ساقیا آمدن عید مبارک بادت/ وان مواعید که کردی مرواد از یادت». در این غزلها حافظ مفاهیم بهاری را با سنتهای تغزلی خودش درمیآمیزد. او در شعرهای بهاری خود با ساقی و معشوق سخن میگوید و مولانا نیز مفاهیم عرفانی را با آنها درمیآمیزد؛ به گونهای که شگردهای هر کدام از آنها با دیگری فرق دارد.
وی به اشعار سعدی اشاره کرد و گفت: سعدی میگوید: «برخیز که میرود زمستان/ بگشای در سرای بستان/ نارنج و بنفشه بر طبق نه/ منقل بگذار در شبستان». سعدی با کلام نرم و زیبای خودش ما را به گونهای دیگر برای بهار آماده میکند. او میسراید: «برآمد باد صبح و بوی نوروز/ به کام دوستان و بخت پیروز». عطار نیز میگوید: «ای بلبل خوش نوا فغان کن/ عید است نوای عاشقان کن». او نیز مانند حافظ ما را به بهاری دیگر میبرد: «چون سبزه ز خاک سربرآورد/ ترک دل و برگ بوستان کن».
این پژوهشگر در پایان افزود: اگر این بهاریهها را جمع کنیم میتوانیم دیوانی از آنها استخراج کنیم. دیوانی که سرشار از سرزندگی و نشان دادن تغییر فصل و جوان شدن طبیعت است.
حسن ذوالفقاری (متولد 1345 دامغان) داری مدرک دكترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، مدرس و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس است. اجرای طرح «دایرةالمعارف داستانهای فارسی» با همكاری محمد غلام و با سرپرستی تقی پورنامداریان و نگارش «فرهنگ بزرگ ضربالمثلهای فارسی» در سه جلد از فعالیتها و تالیفات ذوالفقاری است. وی همچنین تالیف 25 عنوان كتاب درسی و 20 عنوان اثر پژوهشی را در كارنامه ادبی خود ثبت کرده است.
نظر شما