به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، موسسه كتابخانه و موزه ملی ملک یک نام آشنا برای ایرانیان است. در گنجینه این موسسه آثار غنی هنری متعلق به ادوار مختلف ایران اسلامی وجود دارد. موزه ملی ملک از چندین مجموعه تشكيل شده است: مجموعه سكه، مجموعه آثار هنری شامل تابلوهای نفیس نقاشی، مجموعه تمبر، مجموعه فرش، مجموعه آثار خوشنویسی و مجموعه اهدایی بانو عزت الملک ملک (سودآور).

مجموعه سکه، شامل 3 هزار قطعه سكه و مدال ايرانی از سده ششم پيش از ميلاد تا دوران پهلوی و نيز سكه‌هایی از يونان، جانشينان اسكندر، امپراتوری بيزانس، خلفای اسلامی و امپراتوری عثمانی است.

مجموعه آثار هنری نیز شامل تابلوهای نقاشی هنرمندان به نام ايرانی مانند كمال‌الملک غفاری، لطفعلی صورتگر، هادی خان تجويدی و برخی نقاشان اروپایی به همراه لوستر و مبلمان است. مجموعه هنر لاكی نیز شامل 86 قطعه قلمدان، قاب آيينه و سرچسبدان است كه با نقاشی لاكی آراسته شده و برخی از این آثار در حدود 300 سال قدمت دارند.

مجموعه تمبر این موزه هم دربرگیرنده هزاران قطعه تمبر از نخستين تمبرهای منتشر شده در ايران و جهان تا زمان حاضر است. مجموعه فرش هم 34 تخته قالی و قاليچه از نقاط مختلف ايران را كه توسط زبده‌ترين بافندگان دو سده اخير بافته شده‌اند، در خود جای داده است.

مجموعه آثار خوشنویسی موزه ملک نیز به آثاری از نامدارترين خوشنويسان ايران و اسلامی مانند ياقوت مستعصمی، عليرضا عباسی، ميرعماد، احمد نيريزی، درويش عبدالمجيد طالقانی، ميرزا غلامرضا اصفهانی و چند هنرممدن دیگر این عرصه اختصاص یافته است.

اما مجموعه بانو ملک شامل تابلوهای نقاشی قاجاری، نسخه‌های خطی، قلمدان، سرقليان و آثار لاكی است كه تعدادشان به 47 اثر می‌رسد. نخستین آثار اين مجموعه در سال 1385 توسط بانو عزت الملک ملک، فرزند مرحوم حاج حسين ملک و ناظر استصوابی موقوفات ملک به موزه اهدا شده است.

این در حالی است که تاکنون چندین جلد کتاب حاوی معرفی و تصویر آثار موجود در موزه ملی ملک همراه با بررسی‌های تخصصی این آثار، منتشر شده که «درآمدی بر هنر اسلامی – ايرانی، قالی: با نگاه به آثار موسسه كتابخانه و موزه ملی ملک»، «درآمدی بر هنر اسلامی – ايرانی: نگارگری، با نگاه به آثار موسسه كتابخانه و موزه ملی ملک» هر دو با تحقیق و پژوهش کریم میرزایی ««درآمدی بر هنر اسلامی – ايرانی: خوشنویسی، با نگاه به آثار موسسه كتابخانه و موزه ملی ملک» تحقیق و پژوهش سید محمدمجتبی حسینی و بهروز امینی، «درآمدی بر هنر اسلامی – ايرانی: هنرهای تزیینی، با نگاه به آثار موسسه كتابخانه و موزه ملی ملک» تحقیق و پژوهش مهران هوشیار، «درآمدی بر هنر اسلامی – ايرانی: کاشیسازی، با نگاه به آثار آستان قدس رضوی» عباس اکبری و «سکه‌های ایران، موجود در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک» به کوشش سیدعلی اصغر شریعت‌زاده»، نام برخی از این کتاب‌هاست.

اما بانو عزت‌الملک ملک (سودآور) دختر بزرگ مرحوم حاج حسين ملک، واقف و بنيانگذار كتابخانه و موزه ملی ملک، یکی از کسانی است که در سال‌های اخیر بیشترین آثار را به موزه اهدا کرده است. م. عبدلی، یکی از راهنماهای موزه ملی ملک درباره این آثار اهدایی به ایبنا گفت: آثار دو سالن از موزه ملی ملک به نمایش آثار اهدایی بانو عزت ملک، دختر بزرگ مرحوم حاج حسین آقای ملک، اختصاص دارد. تعدادی از این آثار 6 سال پیش توسط ایشان وقف آستان قدس رضوی و موزه شد و تعدادی دیگر نیز در حدود دو سال پیش.

وی افزود: بانو عزت ملک در تهران ساکن هستند و در حال حاضر در قید حیات هستند و در حدود 100 سال سن دارند. من امیدوارم که خداوند این بانوی فرهنگ دوست و خیر را برای تمام ما ایرانیان حفظ کند.

عبدلی در ادامه با اشاره به بازدید بسیار مخاطبان در تعطیلات نوروز از موزه و به ویژه آثار اهدایی بانو ملک، گفت: آثار اهدایی بانو ملک، در کتابی با عنوان «یاد باد آن روزگاران» چاپ شده است. این کتاب با همکاری انتشارات یساولی به دو زبان و با مقدمه استاد آیدین آغداشلو و سید مجتبی حسینی به چاپ رسیده است.

عبدلی در پاسخ به این سوال که «چگونه آثار را به مخاطبان معرفی می‌کند و آیا در راستای این معرفی از منابع مکتوب هم نام می‌برد؟» گفت: رشته تحصیلی آکادمیک من موزه‌داری بوده است. به نظر من یک موزه‌دار باید با مخاطبان تعامل داشته باشد. به نظر من بهترین کلاس درس برای ما، تعامل و تبادل اطلاعات با مخاطبانمان است.

عبدلی گفت: در پاسخ به سوالات مخاطبان، تا جایی که دانش ما اقتضا کند، کتاب‌ها و منابعی چون سایت‌های اینترنتی را به آن‌ها معرفی می‌کنیم. البته خود من بیشتر کتاب‌هایی را معرفی می‌کنم که در قبل آن‌ها را مطالعه کرده و از محتوای آن‌ها اطلاع دارم؛ به عنوان مثال در تعطیلات عید نوروز امسال بازدید کننده‌ای از من درباره آقا لطفعلی صورتگر که آثاری از او در موزه موجود است، پرسید و من هم ضمن ارایه توضیحاتی درباره او، کتاب استاد آیدین آغداشلو را به ایشان معرفی کردم. این کتاب در سال 1376 از سوی انتشارات سازمان میراث فرهنگی منتشر شده است.

وی در ادامه با اشاره به شیوه صحیح راهنمایی مخاطبان در موزه‌ها گفت: بسیار مهم است که راهنما منفعل نباشد. او برای ارتباط با مخاطبان باید خود پیش‌قدم شود، چرا که به هر حال وظیفه ما خدمات‌رسانی است و این با نشستن در جایی و یا منتظر بودن به شروع این ارتباط از سوی مخاطب محقق نمی‌شود.

عبدلی در پایان با اشاره به این نکته که ارتباط درست بین راهنمای موزه و مخاطب در ایران هنوز شفاف نیست، گفت: راهنمای موزه حتما قرار نیست درباره تمام آثار هنری موزه اطلاعاتی به مخاطب ارایه کند. ارایه مختصری اطلاعات کافی است و باید به مخاطب و بازدید کننده بیشتر کتاب و منابع معرفی کرد. یعنی راهنما باید به مانند یک کتابدار، مخاطب را به منابع مختلف ارجاع دهد. 

به نظر می‌رسد که آثار موجود در موزه ملی ملک به دلیل اهمیت آن‌ها، هنوز آن‌چنان که لازم است مورد تحقیق و بررسی قرار نگرفته‌اند. کتاب‌های موجود از مجموعه آثار هرچند مکتوبات مهمی هستند، اما تمام زوایای آثار را به مخاطب معرفی نمی‌کند. همچنین لازم به ذکر است که تاکنون کتابی نیز درباره تمبرهای موجود در موزه ملی ملک منتشر نشده است. 

این در حالی است که آثار اهدایی بانو عزت‌الملک نیز در نوع خود بی‌نظیر بوده و جان تازه‌ای به این موزه داده‌اند. این مساله نشان از طبع بلند این بانوی واقف دارد، ضمن آن‌که توجه حفظ و نگهداری این آثار در مدت زمان طولانی خود مساله قابل تاملی است که از نگاه بازدید کننده فکور از قلم نمی‌افتد.