حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل‌زاده درباره دلیل پرداختن به مقاله‌ای با عنوان «مبانی و مولفه‌های بیداری اسلامی از دیدگاه شهید مطهری در راستای تبیین مولفه‌ها و فلسفه تاریخی آن در ادبیات پایداری» به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، گفت: بیداری اسلامی یکی از موضوع‌‌هایی است که تاکنون در کنگره ادبیات پایداری به آن پرداخته نشده بود. علاوه براین، عنوان «بیداری اسلامی» به مثابه مصداقی از پایداری و به عنوان موضوع روز جهان اسلام مطرح است.

وی درباره نحوه پرداختش به این موضوع گفت: در این مقاله بیشتر دیدگاه‌های شهید آیت‌الله مرتضی مطهری را مورد بررسی قرار داده‌ام. خلاف آن‌‌‌که عده‌ای گمان می‌کنند که موضوع بیداری اسلامی به‌تازگی مطرح شده است، معتقدم که ریشه بیداری اسلامی را می‌توان در آثار سید جمال‌الدین اسدآبادی، رشید رضا و اقبال لاهوری و حتی گروه سربداران هم مشاهده کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل‌زاده با بیان این که در مطالعه بیداری اسلامی در آثار متفکران اسلامی، آثار شهید مطهری را مورد مطالعه قرار داده‌، از نرم‌افزار نور که حاوی مجموعه آثار شهید مطهری است، به عنوان یکی از منابع این مقاله خود نام برد و افزود: کتاب‌های مقدمه ابن خلدون، پویایی فرهنگ و تمدن اسلامی ایران، تاریخ تمدن ویل‌دورانت، اصول و شاخصه‌های تمدن نبوی هم از مهم‌ترین منابعی بود که از آن‌ها در تهیه این مقاله بهره بردم.

این پژوهشگر حوزوی در پاسخ به سوالی درباره این‌که «چه ویژگی مشترکی میان منابع مورد بررسی از نظر پرداختن به پایداری و بیداری اسلامی وجود داشت؟» گفت: ویژگی بیداری اسلامی و ادبیات پایداری در اسلام، بازگشت به خصلت اصیل اسلامی است که تمامی آثار اندیشمندان و متفکرانی که آثارشان مورد بررسی قرار گرفت، بر این موضوع اذعان داشتند. 

اسماعیل‌زاده افزود: در مطالعه آثار شهید مطهری متوجه شدم با آن‌که او به صورت مستقیم به مقوله بیداری اسلامی اشاره نکرده است اما شاخصه‌های آن را در بحث‌هایی مانند بازگشت به فطرت الهی و فطرت اسلامی مورد توجه قرار داده است.

وی درباره مسایلی که در تدوین مقاله «نقش بیداری اسلامی» در ادبیات پایداری» با آن مواجه بوده است توضیح داد: از نظر تامین منابع در این زمینه با مشکلی مواجه نبودم اما از نظر حمایت معنوی، پژوهشگران حوزوی با مشکلاتی مواجهند؛ برای مثال وقتی یک عضو هیات علمی دانشگاه مقاله‌ای را به کنگره‌ای مانند ادبیات پایداری ارسال می‌کند، رتبه علمی برای او در نظر گرفته می‌شود اما متولیان امر توجه چندانی به رتبه علمی پژوهشگران حوزوی ندارند.

حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل‌زاده در پاسخ به این سوال که نتایج این کنگره چگونه می‌تواند به جامعه هدف منتقل شود، از کتاب «نامه پایداری» به‌عنوان اثری یاد کرد که مرجع بسیاری از دانشجویان در این زمینه است و گفت: انتشار این مقالات فقط در قالب کتاب کفایت نمی‌کند بلکه باید سایت جامعی این مقالات را منتشر کند. همچنین محققان، نویسندگان و ناشران در زمینه ادب پایداری نیازمند بانک جامع اطلاعاتی‌ هستند.

چهارمین کنگره ادبیات پایداری با قدردانی از 30 مقاله برتر و 34 داور که 248 مقاله را بررسی کردند، دهم اسفند به کار خود پایان داد. این کنگره از نهم اسفند‌ماه 1391 در شهر کرمان با همکاری مشترک دانشگاه شهید باهنر و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس برگزار شد. مقالات ارایه شده به این کنگره در مجلد تازه کتابی با عنوان «نامه پایداری» ارایه خواهد شد.