كريم مجتهدي، استاد فلسفه غرب، گفت: تاريخنويسي در سنت فلسفي ما سابقه ندارد و تاريخ فلسفههاي ايراني ـ اسلامي توسط غربيان و به شيوه غربي نوشته شدند اما اين آثار لزوما درست و متقن نيستند. به عنوان مثال، بسياري از آنها ابنرشد را آخرين فيلسوف اسلامي تاثيرگذار دانستهاند.-
عضو هيات علمي دانشگاه تهران ادامه داد: تاريخ فلسفههاي ايراني ـ اسلامي توسط غربيان و به شيوه غربي نوشته شدهاند. اين آثار لزوما درست و متقن نيستند، همانگونه كه تا شصت سال پيش تاريخ فلسفههاي اسلامي در غرب منتشر ميشدند كه فلسفه اسلامي را با ابنرشد خاتمهيافته ميديدند. آنان ابنرشد را آخرين فيلسوف مسلمان ميپنداشتند كه در غرب تاثيرگذار بود. طبق اعتقاد آنان، پرونده فلسفه اسلامي پس از ابنرشد بسته شد.
مجتهدي افزود: اين در حالي است كه فلسفه اسلامي پس از ابنرشد در دوران صفوي و پس از آن، بسيار عميق شد. فلاسفه بزرگ و تاثيرگذاري مانند سهروردي، خواجه نصير طوسي، ميرفندرسكي، ميرداماد و ملاصدرا پس از ابنرشد ظهور كردند كه اين طيف فلاسفه مسلمان تا زمان علامه طباطبايي ادامه يافت. غربيان در تاريخ فلسفههايي كه در حوزه اسلامي نوشتند، هيچ اشارهاي به اين فلاسفه نكردند.
وي «هانري كربن» را جزو نخستين غربياني دانست كه نگاهي متفاوت به تاريخ فلسفه اسلامي داشتند و گفت: تاريخ فلسفهاي كه كربن نوشت، از ابتداي تفكر اسلامي تا روزگار معاصر ادامه مييابد. او حتي در پايان كتابش از علامه طباطبايي و مرحوم آشتياني سخن گفت و سعي كرد نشان دهد كه سنت فلسفه هنوز در ايران زنده و حاضر است.
رييس گروه غربشناسي پژوهشگاه علوم انساني، به افزايش توجهات براي نوشتن تاريخ فلسفههاي جامع پس از انقلاب اسلامي اشاره كرد و گفت: اين گرايش در غرب و ايران مشهود است اما هنوز كار مشخصي در اين حوزه انجام نشده و كتابي منتشر نشده است. در واقع، مسايل ارزيابي نشده تاريخ فلسفه اسلامي بيش از آن چيزي است كه تصور ميكنيم.
وي افزود: به عقيده من، ما هنوز از ريشههاي فكري فيلسوفي مانند سهروردي اطلاعات كافي نداريم. علاوه بر تاثيرپذيري سهروردي از فهلويون (فلاسفه ايراني پيش از اسلام) و سنت ابنسينا و برخي سنتهاي عرفاني شرقي، بايد شباهتهاي انديشه او را با فلسفههاي بيزانسي نيز مورد توجه قرار دهيم، در حالي كه تاكنون سخني از اين موضوع به ميان نيامده است. پژوهشهايي كه تاكنون در اين حوزه انجام شدهاند، قابل توجه و مفيدند اما در هر صورت ناكافياند.
نظر شما