خبرگزاري كتاب ايران-به گزارش ستاد خبري سراهاي اهل قلم نمايشگاه كتاب، دبيرمقدم كه سخنانش را با يادي از مرحوم علي‌محمد حق‌شناس، مترجم كتاب «مكاتب زبانشناسي در غرب» آغاز كرد، صحبت‌هايش را بر دو محور «مروري بر تحولات زبانشناسي در غرب» و «سهم فراموش شده زبانشناسي شرقي» استوار دانست و گفت: در مقدمه اين كتاب آمده است زبانشناسي كه با گذشته بيگانه است، در انبوه مفاهيم سرگردان خواهد بود و طبعا سهمي در ساختن آينده نخواهد داشت. اين در حالي است كه ما در جامعه جهاني زبانشناسي، آثاري را مي‌بينم كه بدون اتكا به زبانشناسي در گذشته، نمي‌توان آن‌ها را درك كرد و همچنين دريافت كه چرا چنين آموزه‌هايي در سطح زبان بشري مطرحند. 

وي افزود: واضح است كه بدون اتكا به آراي پيشينيان، عمق انديشه‌هاي زبانشناسي براي محققان اين حوزه نامانوس است. بيگانگي زبانشناسي امروز با گذشته سبب مي‌شود كه بسياري از آراء تكرار شوند و ممكن است دوباره كاري تاريخي اتفاق بيفتد. البته سوالي كه مطرح مي‌شود، اين است، آيا مواردي كه امروزه در زبانشناسي غربي مطرح اند، ممكن است قبلا در شرق مطرح شده باشند؟ 

اين استاد دانشگاه سخنانش را با ارايه تاريخچه مفصلي درباره انقلاب زبانشناسي در غرب ادامه داد و آغاز اين انقلاب را در غرب، از زمان قرن هجده و خطابه ويليام جونز بيان كرد. 

وي در ادامه با اشاره به نظريه «فردينان دو سوسور» در زبانشناسي نيز توضيح داد: سوسور تا سال 1904 در زمينه زبانشناسي «تاريخي، تطبيقي» به پژوهش پرداخت. همچنين زبانشناسي را به دو گروه «تاريخي، تطبيقي» و «همزماني» تقسيم و در نتيجه اين تحقيقات، مطالعه تاريخي، تطبيقي را طرد كرد. او در واقع نقطه التقاي اين دو گونه زبانشناسي است.  آراي سوسور بعدها به ساخت‌گرا معروف شد. 

دبير مقدم در توضيح زبانشناسي سوسور اضافه كرد: زبانشناسي سوسوري درونگراست و به مطالعه في نفسه زبان نظر دارد و به چيستي دروني زبان مانند نظام آواها، صرف، واژه‌سازي و... مي‌پردازد و معتقد است كه زبان گفتار نيست و ذهنيت فكر است. در دوره بعد از سوسور به مكتب «پراگ» مي‌رسيم. 

اين پژوهشگر با توضيح درباره زبانشناسي مكتب «پراگ» خاطر نشان كرد: در دوره بعد از سوسور به مكتب پراگ مي‌رسيم. پراگ مكتب جامع‌الاطرافي بود و به نقش اجتماعي زبان اهميت مي‌داد و استعاره، مجاز و نقش‌هاي زبان را ببان كرد. 

دبيرمقدم با اشاره به انقلاب سوم تاريخ زبانشناسي در غرب  توضيح داد: «چامسكي» پديدآورنده انقلاب سوم در تاريخ زبانشناسي است. او ‌اكنون استاد ممتاز دانشگاه زبانشناسي دانشكده زبان ماساچوست است. چامسكي، تجربه گراست و اين يكي از تفاوت‌هاي او با ديگر ساخت‌گراهاي اروپايي و آمريكايي است. او معتقد است كه ذهن انسان ظرفيت شناختن زبان را دارد و از ابتدا يك لوح خالي نيست و اينكه، نيمي از ساز و كار زبان‌آموزي كودك را ژنتيك رقم مي‌زند. 

عباسلو نيز در ادامه سخنان دبير مقدم با بيان دلايل سورن مبني بر سه دليل وي، در نپرداختن به زبانشناسي شرق، از دبير مقدم خواست تا توضيحات مفصلي را در تحليل دلايل اين پژوهشگر بيان كند. 

دبيرمقدم نيز در ابتدا با اشاره به ديدگاه سورن مبني بر همراه بودن زبانشناسي در شرق با متون ديني گفت: يكي از استدلال‌هاي سورن مبني بر بي توجهي به زبانشناسي شرق، اين است كه زبانشناسي غرب، با متون مقدس همراه بوده و علم، در حاشيه قرار گرفته است. از سويي مطالعات شرقي در اين زمينه اهداف تجاري داشته است و سوم آنكه نشانه‌اي از آراء زبانشناسان شرقي، در شكل‌گيري آثار زبانشناسان غربي وجود ندارد. 

دبيرمقدم در ادامه سخنانش با اشاره به مقاله‌اش در تازه‌ترين نشريه دستور فرهنگستان، درباره سيبويه، ‌دانشمند ايراني و نيز مطالبي در برخي كتاب‌هايش درباره اين زبانشناس، گفت: يك محقق در سال 2004 مي‌گويد سيبويه پايه‌گذار زبانشناسي غربي نيست، بلكه پايه‌گذار زبانشناسي عربي نيز هست. اين در حالي است كه نخستين كتاب شرقي با نام «اشتادهيايي» از مولفي با نام «پانيني» كه هندي‌الاصل است، 2 قرن قبل از ميلاد مسيح، جامع‌ترين كتاب در زمينه قواعد زبانشناسي شناخته شده است. براي فهم اين كتاب 15 سال زمان لازم است. وقتي اروپايي‌ها با اين كتاب آشنا شدند، نخستين انقلاب علمي در تاريخ زبانشناسي به وجود آمد. 

دبيرمقدم در ادامه اين جلسه نقد نيز به بيان توضيحاتي درباره آراي زبانشناسي سيبويه، وي را صاحب زبانشناسي پايه در جهان دانست كه صاحب اساسي‌ترين دستور زبان عربي است.
 
«مكاتب زبانشناسي در غرب»، نوشته «پيتر آ. ام.سورن» و با ترجمه محمدعلي حق‌شناس در سال 88 از سوي انتشارات «سمت» منتشر شد. 

بيست‌و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران تا 24 ارديبهشت در مصلاي امام خميني(ره) به كار خود ادامه مي‌دهد.