کتاب‌های کوهنوردی به سختی از پیچ‌وخم‌های نشر صعود می‌کنند

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کوه در زندگی ایرانیان پدیده‌ای است بسیار تاثیرگذار به‌طوری‌که در ادبیات، اسطوره، فولکلور و دیگر عرصه‌ها، مثال‌های زیادی داریم؛ مثل «از کاه، کوه ساختن»، «قله قاف»، «پشت هفت کوه» یا «در بند کردن ضحاک در دماوند». در واقع کوه نمادی از رسیدن به چیزهای دست‌نیافتنی و دوردست است و با گذر از سختی‌ها به آرزویی محال رسیدن.

کوهنوردی پدیده‌ای آشنا در زندگی مردم سراسر دنیاست. کوهنوردان از سختی سنگ‌ها و صخره‌ها می‌گذرند تا لذت بر اوج قله‌ای ایستادن را تجربه کنند و هر بار بالاتر، دوردست‌تر و غیرقابل عبورتر می‌شوند.

سازمان ملل متحد، به‌دلیل نقش و اهمیت بالای کوهستان به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های مهم انسان و مهم‌ترین پناهگاه تنوع زیستی گیاهی و جانوری، همچنین یکی از مهم‌ترین منابع تامین‌کننده آب شیرین در جهان، سال 2002 را سال جهانی کوه‌ها اعلام کرده بود اما از سال 2003، روز 11 دسامبر را که برابر با 21 آذرماه است روز جهانی کوهستان نامگذاری کرد تا مردم به این پدیده طبیعی با نگاه ویژه‌ای بنگرند.

«کتاب‌هایی که درباره کوه و کوهستان منتشر می‌شوند بسیار اندک‌اند و بیشتر درباره تاریخچه کوهنوردی در ایران و جهان، خاطرات کوهنوردان، آموزش کوهنوردی و شناخت تجهیزات آن نوشته می‌شوند.» این سخنان را حسین زندی، کوهنورد و فعال فرهنگی می‌گوید. وی می‌افزاید: در ایران برخی کوهنوردان به انتشار خاطراتشان از صعودهای مختلف می‌پردازند که برای نمونه می‌توان علی مقیم، هوشنگ جمشیدآبادی و فریدون اسماعیل‌زاده را نام برد.

این کوهنورد افزود: محمود اجل، پیشکسوت کوهنوردی ایران از افرادی بود که به تشکیل گروه‌های کوهنوردی در همدان دست زد و در میان کوهنوردان به نخستین کوه‌نویس شهرت دارد اما یادداشت‌هایش به‌دلیل هزینه‌های زیاد انتشار، از چاپ بازماند. از دیگر کوهنوردان قدیم ایران می‌توان به کاظم گیلان‌پور (پدر کوهنوردی فنی و نوین ایران، نخستین مربی کوهنوردی ایران و مولف نخستین کتاب کوهنوردی کشور)، جلیل کتیبه‌ای و کیغام میناسیان اشاره کرد.

زندی اظهار کرد: پیشنهاد راه‌اندازی کتابخانه کوهستان نخستین بار در برنامه سالانه کوهنوردان وبلاگ‌نویس (گروه صعود قلم) مطرح شد که با استقبال بسیاری همراه بود. این کتابخانه تخصصی در حوزه کتاب‌های محیط زیست و کوهنوردی به‌همت انجمن ایران‌شناسی کهن‌دژ و هیات کوهنوردی استان همدان در آذرماه 1390 راه‌اندازی شد.

وی افزود: کوهنوردان در ارتفاع سه‌هزار متری برای استراحت یک‌روزه توقف می‌کنند که این زمان مناسبی برای کتاب خواندن به‌شمار می‌رود. در ایمیل درخواست که برای 130 نفر از شرکت‌کنندگان در برنامه کوهنوردی فرستاده شد، خواستیم تا کتاب‌های تخصصی این حوزه را برایمان بفرستند و خوشبختانه از شهرهای مختلف کتاب‌هایی ارسال و اهدا شد. کتاب‌ها با نشان «کتابخانه کوهستان قله یخچال» مهر شدند و در قفسه‌های پناهگاه جای گرفتند.

این فعال فرهنگی گفت: کتابخانه کوهستان قله یخچال در حال حاضر دارای 600 جلد کتاب است که متاسفانه به‌دلیل کم بودن کتاب درباره کوهستان و کوهنوردی تنها بخش اندکی از آن‌ها به این حوزه و حوزه‌های مرتبط مانند محیط زیست اختصاص دارد. دیگر کتاب‌های این کتابخانه را کتاب‌های ادبیات و تاریخ‌ تشکیل می‌دهند.

زندی بیان کرد: متاسفانه عده‌ای با این برنامه مخالفت و دلایلی مانند سرقت کتاب‌ها یا آتش‌سوزی عنوان کردند که خوشبختانه این مسایل رخ نداد و پس از گذشت یک‌سال از این برنامه کتاب‌های دیگری نیز به این کتابخانه افزوده شده است. این طرح را با دیگر کوهنوردان درمیان گذاشتیم تا در دیگر پناهگاه‌ها یا نزدیکترین روستاها به مناطق صعب‌العبور در سراسر کشور، کتابخانه‌هایی را راه‌اندازی کنیم و این مساله به امکاناتی وابسته است که در اختیار کوهنوردان قرار داده می‌شود.

این روزنامه‌نگار توضیح داد: در آغاز راه‌اندازی این کتابخانه نهادهای مختلفی قول همکاری و تجهیز دادند اما به‌دلیل این‌که کتابخانه کوهستان ثبت نشده است، کمکی صورت نگرفت و تنها برپایه همیاری‌های مردمی این برنامه ادامه دارد.

روز جهانی کوهستان بهانه‌ای شد برای تلنگر زدن به حوزه کتاب‌های کوه، کوهنوردی، محیط زیست و کتابخانه‌های مردم‌نهاد. ترویج فرهنگ کتابخوانی تنها با طرح‌هایی از طرف مسوولان و نهادهای دولتی پیشرفت نمی‌کند، جایی‌هایی که خلاقیت‌های مردمی بیشتر از طرح‌های پرهزینه بازخورد دارد، گاه پشتیبانی‌های ساده، دلگرمی برای ادامه کار خواهد بود.