مجيد قيصري: مسوليتم بيشتر شده است

مجيد قيصري برنده بخش رمان جايزه ادبي مهرگان در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) درباره شكل‌گيري رمان «باغ تلو» گفت: سال‌ها پيش كه در مجله «كمان» كار مي‌كردم، دوستي درباره يكي از وقايع جنگ تحميلي ايران و ظلم‌هايي كه بر زنان ايراني رفته بود، سخن مي‌گفت. از كنار اين موضوع به سادگي نتوانستم بگذرم و سال‌ها ذهنم درگير آن بود.

وي ادامه داد: پس از آن پنج سال، درباره ظلم‌هايي كه در طول دوران جنگ تحمیلی بر زنان ايراني رفته بود، تحقيق كردم. دو سال نیز نوشتن رمان «باغ تلو» طول كشيد تا در نهايت پس از چندين بار ویرایش، اين رمان در سال 1385 از سوي نشر علم منتشر شد.

قيصري با اشاره به ساختار قبلي رمان «باغ تلو» گفت: «باغ تلو» همانند ديگر آثارم ساختار شبه پليسي داشت و ابتداي داستان با صحنه زنداني شدن جلال به خاطر قتل خواهرش مرضيه آغاز مي‌شد و بخش پاياني كتاب نيز اشاره به مرگ مرضيه داشت. اما هيچ يك از ناشران حاضر به چاپ اين رمان نشدند. در نتیجه ناچار به ايجاد تغيير در ساختار این رمان شدم.

وي افزود: مي‌خواستم در اين رمان مظلوميت زن ايراني و كج فهمي‌هاي مردم را نسبت به قهرمانان و كساني كه از جنگ آمده‌اند، به تصوير بكشم.

قصيري در ادامه تاکید کرد: سرنوشت مرضيه يا هر كس ديگري كه براي حفظ و حراست از جان و مال مردم سرزمينش به جبهه رفته باشد، نبايد چنين تراژيك و دردناك باشد.

وي با اشاره به جسارت شخصيت زن اين رمان كه بسياري از مردان، توان برابري با او را ندارند، گفت: در جریان تاريخ و فرهنگ، ما همواره با چنين زناني روبه‌رو مي‌شويم كه به خاطر كج‌فهمي پدر و برادرهاي خود، مورد ظلم و آزار و اذيت قرار گرفته‌اند.

وي در پاسخ به اين پرسش كه چرا شخصيت مرضيه نسبت به حوادثي كه پس از بازگشتش اتفاق مي‌افتد، ايستا عمل مي‌كند، گفت: اين اتفاق بسيار طبيعي است؛ جواني كه پس از 2 سال اسارت به كشور بازگشته است، خيلي زود در زندان ديگري كه جامعه و خانواده‌اش برايش ساخته‌اند اسير مي‌شود، چگونه مي‌توان انتظار داشت كه از اين شخصيت عمل درخشاني سر بزند.

قيصري با انتقاد از جامعه ما كه برخورد مناسبي با قهرمانان خود ندارد، گفت: همواره گفته‌اند كه بهترين قهرمان، قهرمان مرده است؛ چرا كه كوچك‌ترين اتفاق مي‌تواند چهره يك قهرمان را در برابر ما تخريب كند. اما در كشورهاي ديگر چنين نيست. وقتي تيم ملي آلمان در جام جهاني مي‌بازد، مردم آلمان در حال گريستن، تيم خود را به خاطر فداكاري‌ مورد تشويق قرار مي‌دهند.

وي رمان «باغ تلو» را يك اثر تراژدي مدرن خواند و افزود: اگر نگاهي به تاريخ سرزمين‌مان بكنيم، می‌بینیم بارها و بارها شاهد وقوع چنين حوادثي بوده‌ايم. حتي اگر به جاي مرضيه يك مرد شخصيت اصلي اين رمان بود، باز هم شاهد چنين تراژدي‌ای می‌بوديم؛ البته پيش از اين در رمان «ضيافت به شرط گلوله» به اين موضوع به گونه‌اي ديگر پرداخته‌ام.

قيصري با تاکید بر اين كه "تعهدي برای نوشتن اثر تراژيك نداشتم"، گفت: جريان داستان خودش را به سمتي سوق داد كه كج فهمي مردم ما به مخاطبان اين اثر نشان داده شود، حتي اگر تنها 2000 نفر اين كتاب را بخوانند، بي‌شك تاثيرگذار بوده‌ام.

وي درباره دليل انتخاب «جلال» برادر مرضيه كه هيچ سنخيتي با شخصيت مرضيه ندارد، یادآور شد: وقتي شخصيت اصلي يك اثر به هر دليلي از بين مي‌رود، يك نفر ديگر جايگزين او مي‌شود. شخصيت جلال به گونه‌اي بود كه نويسنده از پس پشت او به خوبي مي‌توانست به زواياي ديگري بپردازد.

اين برگزيده بخش رمان جايزه ادبي مهرگان ادامه داد: وظيفه جشنواره‌هاي ادبي، جلب نظر مخاطبان به سمت اثر خاصي است. البته برخي از آثاري كه در جشنواره‌ها به عنوان برگزيده معرفي مي‌شوند، خيلي زود فراموش مي‌شوند که اين امر، ناشي از پاسخ جامعه به برخي از انتخاب‌ها است.

وي درباره احساسش نسبت به دريافت اين جايزه گفت: من تاكنون جوايز بسياري را از آن خود كرده‌ام، شايد اگر اين اتفاق 7 یا 8 سال پيش مي‌افتاد، خيلي خوشحال مي‌شدم؛ اما امروز معتقدم كه انتخاب اثرم به عنوان برگزيده يك جشنواره مسوليتم را بيشتر و سخت‌تر مي‌كند.

اين نويسنده با انتقاد از وضعيت انتشار آثار ادبي در كشور گفت: آمار آثاري كه در حوزه ادبيات داستاني در سال‌هاي اخير در كشور منتشر شده‌اند بسيار پايين است، از اين رو تعداد آثاري كه در جوايز ادبي هم با هم رقابت مي‌كنند نیز بسيار كم است. در چنين شرايطي است كه رمان «باغ تلو» ديده مي‌شود.

قيصري خاطرنشان كرد: امیدوارم شرايطي به وجود بيايد كه وضعيت خلق و انتشار آثار ادبي در کشور متحول شود، تا از اين طريق يك اثر در مقابل آثار قدرتمند ديگري قرار بگيرد. در چنين شرايطي اگر از چند حريف قدر قدرت شكست بخوري، شكستت از پيروزي هم ارزشمندتر خواهد بود.