"ديگر اسمت را عوض نكن"، عصاره وضعيت بشر در جنگ

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) نشست نقد و بررسي رمان "ديگر اسمت را عوض نكن" نوشته مجيد قيصري، عصر امروز (نوزدهم خرداد‌) با حضور مجيد قيصري، نويسنده اثر و منتقدان؛ محمد جواد جزيني و عباس كريمي در سراي اهل قلم برگزار شد.

محمد جواد جزيني، نويسنده و منتقد ادبيات داستاني با اشاره به سبك نگارش كتاب "ديگر اسمت را عوض نكن" گفت: فرم نگارش و روايت داستان به شيوه نامه‌نگاري است كه از سبكي قديمي پيروي مي‌كند و در كارنامه اغلب نويسندگان چنين تجربه‌اي وجود دارد. با اين تفاوت كه قيصري برخي از قالب‌هاي كهنه را تازه كرده است. در اين نوع نامه‌نگاري دو طرف نبرد كه از قضا در موقعيتي مشابه قرار دارند، به هم نامه مي‌دهند.

وي درباره ويژگي‌هاي نويسندگي مجيد قيصري اظهار داشت: قيصري دير به جمع نويسندگان داستان‌هاي جنگ پيوسته است و در نوجواني ادبيات جنگ به سر مي‌برد. با سرعتي چشمگير پيش رفته و در 9 كتاب منتشر شده‌اش رشد خوبي داشته است. البته يكي از ويژگي‌هاي او اين است كه در آثار، خود را تكرار نمي‌كند و ميل به تجربه‌گرايي دارد. بر خلاف اغلب نويسندگان جنگ كه با محوريت موضوعي واحد، آثاري تكراري ارايه مي‌دهند.

جزيني افزود: در واقع، پرهيز قيصري از به كارگيري اصطلاحات خاصي كه در آثار و فيلم‌هاي جنگي به صورت كليشه‌اي بسيار ديده مي‌شود، جالب توجه است. در كتاب‌هاي وي نوعي تمايل به نشانه‌نگاري وجود دارد و به دنبال بيان موقعيت‌هاي ناگفته جنگ است؛ مانند نگاهش در كتاب "باغ تلو" كه به موقعيت تازه‌اي پرداخته است.

وي با اشاره به متن و محتواي كتاب "ديگر اسمت را عوض نكن" تصريح كرد: داستان "ديگر اسمت را عوض نكن" روايت سرهنگ عراقي و سرباز ايراني است كه براي هم نامه مي‌نويسند و به اين واسطه رابطه‌اي عاطفي بين آن‌ها ايجاد مي‌شود. بر اساس اين رابطه، داستان بافتي معمايي پيدا مي‌كند و سرانجام به پايان مي‌رسد. اين داستان بلند، عصاره وضعيت بشر و مكافات‌هايش در جنگ و قصه بار سنگيني است كه انسان‌ها در جنگ تجربه كرده‌اند.

جزيني درباره چالش‌هاي موجود در داستان بلند "ديگر اسمت را عوض نكن" تاكيد كرد: از چالش‌هاي اين داستان مي‌توان به داشتن دو رواي اشاره كرد كه روايتگر دوم به نوعي دروغگوست و به قول روايت‌شناسان، راوي نامطمئن است. شايد حرف‌هاي سرهنگ عراقي درست نباشد. اين تركيب به ساختار داستان كمك كرده است.

وي ادامه داد: دومين چالش اين داستان ساخت نوعي شبه زبان است كه نامه‌هاي سرهنگ عراقي به فارسي نوشته مي‌شود. قيصري به واقع‌نمايي كمك كرده، به طوري كه در گوشه‌هايي از داستان به كرد و فارس زبان بودن مادر سرهنگ عراقي براي توجيه فارسي نوشتن نامه‌ها اشاره دارد. در واقع ايجازي را انتخاب كرده كه خيلي هم فارسي نيست و به نقش زبان سرهنگ عراقي فكر كرده است.

عباس كريمي ديگر منتقد نشست بررسي كتاب "ديگر اسمت را عوض نكن" با اشاره‌اي به سبك نگارش اين اثر، گفت: اين داستان بلند از ويژگي خاصي برخوردار است؛ نه به دليل سبك نامه‌نگاري در آن، بلكه به اين دليل كه اين نوع نامه‌نگاري در موقعيت جنگ ـ كه انسان‌ها هنوز در آن قرار دارند ـ اتفاق افتاده است. همچنين اين كتاب مقطعي از جنگ يعني تاريخ خرمشهر را هم با زاويه ديدي واقعي به تصوير كشيده است.

وي درباره تفاوت ديدگاه قيصري با ديگر نويسندگان جنگ اظهار داشت: قيصري، روايت موقعيت دشوار انسان‌ها در جنگ را متحول كرده و جنگ را خيلي تقديس نمي‌كند. در واقع اين كتاب را براي نسل جواني نوشته كه از تقديس‌گرايي خسته شده‌اند.

مجيد قيصري، نويسنده "ديگر اسمت را عوض نكن" در پايان نشست بررسي و نقد اثرش، درباره علت استفاده از شبه زبان تصريح كرد: نويسنده جنگ هرچه مي‌نويسد ريسك است. اين كه در اين ريسك، ريسك بالاتري هم وجود داشته باشد و شبه زبان جديدي را ايجاد كند از همه مهم‌تر است. از آنجا كه استفاده بيش از حد زبان عربي در روند داستان اختلال ايجاد مي‌كرد، سعي كردم با تركيبي از هر دو زبان به تعادل برسم.

نشست نقد و بررسي رمان "ديگر اسمت را عوض نكن" نوشته مجيد قيصري، عصر امروز (نوزدهم خرداد‌) در سراي اهل قلم برگزار شد.