دکتر معصومه ابراهیمی، نویسنده و پژوهشگر و مدیرمسئول انتشارات فرهامه به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: انتشارات فرهامه با 81 عنوان کتاب در بخش مجازی سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت می‌کند که از بین اینها چهار عنوان چاپ نخست است. کتاب «ربی‌ها، ساحران، پادشاهان و موبدان»، «این یک گوشی پزشکی نیست»، «انسان‌شناسی افسردگی» و «مردم در گفتمان‌های تاریخ معاصر ایران» عناوین کتاب‌های چاپ نخست است.

وی در شرح کتاب‌های چاپ نخست افزود: کتاب «ربی‌ها، ساحران، پادشاهان و موبدان» فرهنگ تلمود در ایران باستان نوشته جیسون مختاریان با ترجمه وحید سلیمانی یکی از کتاب‌هایی است که از سوی نشر فرهامه در سی‌و‌چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه می‌شود. این کتاب تاریخ شفاهی تورات را بررسی کرده است. به مدت بیش از چهار سده در اواخر دوره باستان ربی‌ها مجموعه وسیعی از قوانین و روایات یهودیان را تنظیم کردند و بر آن نام تلمود بابلی قرار دادند. این ربی‌ها در دوره حیات شاهنشاهی ساسانیان (650-224) پس از میلاد می‌زیستند. تلمود تا به امروز اساس شئونات و رفتارهای هنجارمند یهودیان را شکل داده است و به دست ربی‌هایی نگاشته شده که یکی از بی‌شمار گروه‌های دینی بودند که در بابل سکونت داشتند؛ بابل در آن دوره قلب و مرکز فرهنگی و اداری شاهنشاهی زرتشتی ایران محسوب می‌شد.

ابراهیمی بیان کرد: این منطقه جغرافیایی به همراه نواحی اطرافش آکنده از مذاهب جنبش‌های سیاسی زبان‌ها و قومیت‌های متنوع بود که همگی دوشادوش یکدیگر رشد می‌کردند. در این کتاب تلمود در سایه درونمایه گسترده‌تر ساسانی‌اش بررسی شد و رابطه‌اش را با جامعه و فرهنگ ایرانی مورد مطالعه قرار گرفت. در این کتاب به این پرسش پاسخ داده شده است که امپراتوری ایران به عنوان یک نیروی تاریخی واقعی و یک مخاطب خیالی چه تأثیری بر هویت ربی‌ها و اعتبارشان به آن صورت که در تلمود آمده گذاشته است؟ کتاب خواندنی و جالبی که هم به تاریخ و هم به ایران‌شناسی توجه دارد و خواندن آن را به علاقه‌مندان این حوزه پیشنهاد می‌کنم.

وی افزود: «مردم در گفتمان‌های تاریخ معاصر ایران» نوشته عیسی عبدی کتاب دیگری است که از سوی انتشارات فرهامه به چاپ رسیده است. «مردم» به صورت یک دال محوری در گفتارهای سیاسی تاریخ معاصر حضور داشته‌اند. حضور سیال این نشانه چنان است که در همه مکاتب و ایدئولوژی‌های سیاسی در محوریت قرار دارد. دولت به عنوان مهم‌ترین تجلی نهاد تاریخی و جلوه‌گاه عقلانیت سیاسی نیز بدون مردم از معنا تهی می‌شود لذا مردم موقعی معنا می‌یابد که دولتی وجود داشته و به تبع آن ملتی شکل گرفته باشد. تاریخ صدساله اخیر ایران اسلامی نیز شاهد حضور این دال محوری در گفتارهای نیروهای اجتماعی در جریان تحول‌خواهی از مشروطه تا انقلاب اسلامی بوده است.

مدیرمسئول انتشارات فرهامه گفت: مفاهیم و انگاره‌هایی که از سپهر فرهنگی غرب وارد ایران شد، از مشروطیت به این سو در تحول معنایی مردم نقش زیادی داشته و در همان حال، در تحرک سنت برای خودیابی و بازتعریف مردم بی‌تأثیر نبوده است. این تکاپوها با شکل‌گیری و تکوین دولت و نهاد مجلس و تحقق نسبی برخی اصول مشروطیت همراه بوده است. بر همین اساس، مردم در گفتارها و متون متعدد و حتی متضادی، نمایان شده که نمایانگر چالش‌های نظری و عملی برای راهیابی به ضرورت‌ها و امکان‌های دوران جدید بوده است. زبان مهم‌ترین بستر بازنمایی، خلق و بازتولید آرمان‌های سیاسی، شاهد دگرگونی‌ها و تنوع نسبی در ایدئولوژی و بیان قدرت بوده است. اما زبان پویای سیاسی با وجود تعدد و تنوع، یک بستر کلی را شکل می‌دهد؛ منظومه‌ای متکثر و در حال تحول با عنوان «زبان سیاسی ایرانی» که در گذر زمان، جریان داشته است. «مردم» در قالب این زبان، به صور مختلف بازنمایی و پدیدار شده است.

مدیر مسئول نشر فرهامه در ادامه گفت: کتاب دیگری که نشر فرهامه به عنوان چاپ نخست در نمایشگاه کتاب 1402 می‌آورد، کتاب «این یک گوشی پزشکی نیست» نوشته هایدا لوک با ترجمه مهدیه محمودی است. این کتاب از فرهنگ بیمار و پزشک سخن می‌گوید که چرا یک زبان مشترک و رسا بین پزشک و بیمار وجود ندارد و این کج‌فهمی‌ها چقدر به روند درمان آسیب می‌رساند. پژوهش‌ها اطلاعاتی را که در مورد دانشجویان پزشکی به دست آمده است به ادعاهایی در مورد زندگی حرفه‌ای آنها تعمیم داده‌اند. در این کتاب همچنین مطالعاتی نیز در مورد نگرش پزشکان، عقاید و عملکرد آنها در زمان پختگی حرف‌ها وجود دارد. این کتاب به ارتباط بین آموزش‌های اولیه و زندگی شغلی می‌پردازد و بر مطالعه عمیق تجارب پزشکان مبتنی است.

ابراهیمی بیان کرد: نویسنده بر آن است تا بسیاری از افسانه‌های مرتبط با فرهنگ پزشکی و نیز نیروهای مؤثر در اجتماعی‌سازی را - به عنوان جزء جدانشدنی آموزش‌های اولیه - به چالش بکشد که به این منظور تئوری عادت‌واره بوردیو را بازتعریف کرده و در حوزه تحقیق دیگری به جز محدوده متعارف جامعه‌شناسی خانواده طبقه اجتماعی یا آموزش به کار برده است. در مجموع این اثر کاوشی نظری و کیفی بر مفهوم عادت‌واره در ارتباط با فرآیند تکامل حرفه‌ای پزشکان تازه کار است. پژوهش‌های قدیمی‌تر در مورد نخستین تحولات حرفه‌ای در پزشکی بر دانشجویان متمرکز بوده و معمولاً هم از این سطح فراتر نرفته است.

وی افزود: اما این کتاب در چارچوبی جامعه‌شناختی بر کار طبابت تمرکز کرده و ارتباط بین سال‌های ابتدایی آن را با زندگی حرفه‌ای آینده فرد به عنوان یک پزشک مورد بررسی قرار می‌دهد. از آن جا که روند اجتماعی شدن حرف‌های تحولات اولیه برای پزشک فرهنگ پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی فرآیندی بنیادی محسوب می‌شود، این کتاب بر تحلیلی از گستره نیروهای فرهنگی مؤثر بر این روند متمرکز است؛ عواملی که چگونگی «پزشک» بودن و دوام آوردن در این سیستم را به آنها می‌آموزد. هسته مرکزی این تحلیل چارچوب جامعه‌شناختی پییر بوردیو و به ویژه مفهوم «عادت‌واره» اوست. هدف کتاب روشن‌سازی و تشریح فرآیند پیچیده و درهم تنیده درونی‌شدن عادت‌واره‌های مشخص پزشکی و مستندسازی ساختارها و گفتمان‌هایی است که پزشکان تازه کار پس از فارغ‌التحصیلی با آنها درگیرند و این نخستین مرحله در تحول حرفه‌ای آنهاست.

مدیر مسئول انتشارات فرهامه در ادامه گفت: «انسان‌شناسی افسردگی» کتاب دیگری است که از سوی انتشارات فرهامه در نمایشگاه کتاب 1402 در معرض دید عموم قرار خواهد گرفت. این کتاب بحث افسردگی را در یک جامعه مدرن مورد بررسی قرار می‌دهد. نویسنده این کتاب نوشته جونکو کیتاناکا از ژاپن و ترجمه مهساء علاء است. این کتاب بررسی می‌کند که چطور در آستانه‌ قرن بیست‌و‌یکم، افسردگی تبدیل به یک «بیماری ملی» در ژاپن شد و اینکه روان‌پزشکی چگونه به‌عنوان ابزاری برای اصلاح نظم اجتماعی نابهنجار به وجود آمد. این تغییرات اول ‌از همه به این دلیل که ژاپنی‌ها تا همین اواخر به مدت طولانی در برابر دخالت روان‌پزشکی در زندگی عادی‌شان مقاومت کرده‌اند، قابل توجه هستند. بااینکه علم روان‌پزشکی از آلمان اقتباس شده و بنیاد آن در ژاپن از دهه‌ی 1880 گذاشته شده است، کاربردش مختص بیماری‌های وخیم بوده است. به‌خاطر نقش برچسب‌گذارانه‌ آن در محدود کردن (بستری کردن) «افراد نابهنجار»، اشاعه‌ روان‌پزشکی به حوزه‌ پریشانی روزمره تا حد زیادی محدود شده است.

ابراهیمی افزود: تأثیر روزافزون آن در ژاپن در دهه‌ 1960 خیلی زود توسط آنچه به جنبش ضدروان‌پزشکی شهرت یافت مختل شد، یعنی درست زمانی که روان‌پزشکی به-عنوان ابزاری حیله‌گرانه برای کنترل اجتماع مورد انتقاد قرار گرفت. روان‌درمانی هم بااینکه در سال 1912 در ژاپن رواج یافت، «با بدگمانی زیادی روبه‌رو شد»؛ بعضی از روان‌پزشکان این مسئله را مورد بحث قرار دادند که آیا عدم اشاعه‌ روان‌پزشکی در حوزه‌ مسائل زندگی روزمره حاکی از این واقعیت است که ژاپن بدون مرحله‌ دیوانگی یافت‌شده در «غرب» به مدرنیته رسیده یا نه. افسردگی که بالأخص در ژاپن به‌عنوان یک «بیماری نادر» در نظر گرفته می‌شد، روان‌پزشکان را بر آن داشت تا به این بیندیشند که آیا ممکن است اکثر ژاپنی‌ها – که (به ادعای آنها) حالات افسرده‌شان را به جای آسیب‌شناسی، زیبایی‌شناسی می‌کردند – از بیان تجربه‌ افسردگی‌شان خودداری کنند یا نه.

وی به عنوان پیشنهاد برای خرید به علاقه‌مندان به مطالعه گفت: کتاب‌های «ربی‌ها، ساحران، پادشاهان و موبدان» فرهنگ تلمود در ایران باستان نوشته جیسون مختاریان با ترجمه وحید سلیمانی، «مردم در گفتمان‌های تاریخ»، «گفتمان نوین رنج» از دکتر مریم امینی، «تاریخ مفهومی» و «دین مردمی» را به علاقه‌مندان به مطالعه برای خرید از سی‌و‌چهارمین نمایشگاه کتاب تهران پیشنهاد می‌کنم.

وی افزود: «گفتمان نوین رنج آنتروپودیسه یا روند انسانی شدن شر» از دکتر مریم امینی است. این جمله، تلویحاً شکست تمام نظریه‌های تئودیسه در طول تاریخ تفکر دینی از حیث انسان به مثابه انسان را در بر دارد. چراکه بیشتر نظریه‌های تئودیسه در بستر الهیات آن‏قدر که نگران «خدا» بودند، غم «انسان» را نداشتند. می‌دانیم که وظیفه و کارکرد اصلی الهیات و شاخه‌های مختلف کلامی به‌ویژه کلام در ادیان تک‌خدایی چون یهودیت، مسیحیت و اسلام، دفاع از خدا و عدل الهی و تبیین رابطه خدا و شر و نسبت آنها با انسان بوده است و در این دفاع، «رنج انسان» در «اینجا» و «اکنون» به محاق رفته است.

در واقع، متألهان و متکلمان بدون در نظر گرفتن واقعیت رنج آدمی و تنها از چشم‌‏اندازهای متافیزیکی به موضوع شر پرداخته‌اند. درحالی‏‌که رنج، مشکلی نظری نیست که بتوان آن را عقلانی درک کرد بلکه موقعیتی است که تنها می‌توان آن را دچار شد! ظرفیت عقلانی درک کردن رنج، خود موجب بیشتر شدن رنج یا موقعیت رنج‏آور می‌شود. موقعیت رنج‌‏آور در هر حال رنج‌‏آور است، حتی اگر دلیلی کاملاً منطقی برای آن وجود داشته باشد. این امر واقعیتی روان‏شناختی است و لزوم ورود چشم‌اندازهای دیگر علوم انسانی یا اجتماعی در مواجهه با شر از اینجا احساس می‌شود که بتوان تفسیری انسانی از شر ارائه داد. آن‏گاه است که مرزهای تقسیم‌بندی‌های سنتی از شرور طبیعی و اخلاقی هم دچار چالش می‌شوند و می‌توان از شرهای مدرن یا حتی پسامدرن سخن گفت و از رنج‌های انسان معاصر در سده بیست ‏ویکم!

ابراهیمی در شرح کتاب «دین مردمی» گفت: این کتاب نوشته جبار رحمانی است که گفتمانی متفاوت از دین ارائه می‌کند. در این نوشتار بر وجوهی از منطق دینداری عامه تأکید شده که تأثیری مبنایی برای شکل‌گیری درک مردم از امر قدسی دارند. نکته مهمی که در این منطق گفتمانی وجود دارد، این است که تجربه و تجلی امر قدسی مردمی گاه با روایت و معیارهای نخبگان سنتی دین و آنچه آنها معقول و مقبول می‌‌دانند، تفاوت می‌کند. چنار خونبار الموت که در روز عاشورا از آن خون می‌چکد، ماجرای معجزه تنور مبارکه در اطراف اصفهان، خون مهرهای کربلا که در دست خانواده‌ای در تربت جام هستند و ظهر عاشورا از آنها چند قطره خون می‌‌آید یا مجموعه عظیمی از درختان مقدس در شهر و روستاهای ایران و حتی امامزاده‌‌های مستند و غیرمستندی که مردم به آنها باور دارند و از آنها حاجت گرفته‌اند، بیان‌‌کننده اشکالی هستند که برای مردم صادقند و برای علما خرافه به ‌شمار می‌‌آیند. با این تفاوت که هر کس دارایی خودش را درست می‌‌داند، اما تفاوت آدم‌ها بر تحمیل صحت و حقیقت باورهای خودشان با دیگران، متفاوت است.

سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «آینده خواندنی است» ۲۰ تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه در مصلی امام خمینی‌(ره) و همزمان به‌صورت مجازی  در ketab.ir برگزار خواهد شد.