جایزه ویژه ترویج علم سال 1396 به مقصود فراستخواه رسید

به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) مراسم هجدهمین دوره جایزه ترویج علم، عصر روز پنجشنبه با حضور اساتید دانشگاه و مروجان علم در باغ کتاب تهران برگزار شد.

اکرم قدیمی، رییس انجمن ترویج علم ایران در این مراسم با بیان اینکه همواره از نقش علم در رفاه و آسایش مردم سخن گفته‌ایم گفت: در کشورهای توسعه یافته، علم یک باور است نه یک شعار؛ اما در روز‌های گذشته ثابت شد که علم در ایران نه باور است نه شعار، بلکه کالای لوکسی است که تنها توسط برخی افراد و در برخی جاها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: علم یعنی ساختن بیمارستان به نحوی که در زلزله، بیماران بستری در آن در امان باشند، علم یعنی وقتی ساکن خانه‌ای نو با تایید مهندسی هستی، آنجا خانه آخرتت نشود، علم یعنی دانستن چگونه امدادرسانی کردن، علم یعنی باور داشته باشیم زلزله بار دیگر به خانه من و شما سر می‌زند.

رییس انجمن ترویج علم با اشاره به اینکه اندیشیده‌ایم که تا 20 سال آینده مقام نخست علم و فناوری را درمنطقه داشته باشیم اضافه کرد: اندیشیده‌ایم که دانستن و آموختن، یاد دادن و یاد گرفتن و بکار بستن تمامی آموخته‌ها نه یک حق، که یک وظیفه است؛ اندیشیده‌ایم که می‌توانیم مانند برخی کشورها دیگر زلزله برایمان کابوس نباشد؛ اما نیاندیشیده‌ایم که چگونه می‌توانیم کارها و پروژه‌های بزرگ را بدون پشتوانه و حمایت به سرانجام برسانیم. باتوجه به این موارد، بازبینی در سیاست گذاری علم و فناوری کشور ضروری است.

قدیمی گفت: از ابتدای فعالیت انجمن تلاش کردیم علم به باور تبدیل شود، اما باور تا به فرهنگ تبدیل نشود، تلاش‌هایمان ابتر می‌ماند. از برندگان دوره هجدهم جایزه ترویج علم و برندگان 17 دوره قبل می‌خواهیم که ارتباط خود را با انجمن ترویج علم ادامه دهند. انجمن ترویج علم امانتی است که باید آن را به عاشقان علم بسپاریم. قطعا در مسیر فعالیت، نقاط ضعفی داشته‌ایم، اما درحد بضاعت مان تلاش می‌کنیم.

بیانیه هیئت داوران

همچنین در این مراسم بیانیه هیئت داوران به این شرح قرائت شد: «گرامی‌داشت سالانه هفته ترویج علم در ایران که همزمان است با روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، روزی که از سوی سازمان یونسکو در تقویم جهانی ثبت شده است، اکنون به رویه‌ای نسبتاً جاافتاده و شناخته‌شده در کشور ما تبدیل شده است. اینک که ششمین دوره چنین گرامی‌داشتی برگزار می‌شود می‌توان امیدوار بود که، علیرغم تمام دشواری ها و موانع، توجه دست‌کم بخشی از افکار عمومی، سازمان‌های غیردولتی و سیاستگذاران و تصمیم‌گیران دولتی به مقوله ترویج علم و اهمیت آن جلب شده باشد. اگر ترویج علم را در گسترده‌ترین معنای آن دربردارنده هرگونه فعالیت و برنامه‌ریزی‌ای بدانیم که با هدف کاستن از شکافِ رو به فزونی میان نهادها و افراد تولیدکننده علم از یک سو و عموم شهروندان، سیاستگذاران، نهادهای دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد و همه مصرف‌کنندگان علم از سوی دیگر انجام می‌گیرد، آن‌گاه باید امید داشت که تداوم گرامی‌داشت هفته ترویج علم به معنای آگاهی یافتن از این نکته است که ترویج علم یکی از اولویت‌های ملّی ما است.

اما چرا باید ترویج علم را اولویتی ملی دانست؟ در زمانه‌ای که با توسل به آمار نگارش مقالات علمی ادعای سیاستگذاران آن است که ایران در میان کشورهای پیشرو در تولید علم و فناوری قرار دارد، نگاهی به جامعه و مسائل و مشکلات روزمره آن، و به‌ویژه نگاهی به نحوه مواجهه ما با بحران‌های فراگیر طبیعی، اجتماعی و اقتصادی، نشان می‌دهد که کمتر ردپایی از توجه به علم و تفکر علمی در جای‌جای نظام تصمیم‌گیری و همچنین فرهنگ عمومی ما به چشم می‌خورد. با توجه این شکاف، بی‌دلیل نیست اگر ادعا کنیم ترویج علم یکی از راه‌های پر کردن چنین خلأیی است. تا دانش تولیدشده در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به زندگی روزمره مردم راه نیابد و اثر خود را بر ارتقای کیفیت زندگی آنان نگذارد و تا شهروندان نظارتی دموکراتیک بر علم و فناوری نداشته باشند، ادعای توسعه علمی با توسل صرف به تعداد دانشگاه‌ها، مقالات نگاشته‌شده و فارغ‌التحصیلان ادعایی برخطا است. در یک کلام، بدون داشتن شهروندانی مطلع از یافته‌های علمی که اطلاعات و شیوه تفکر نقادانه را درونی و از آنِ خود کرده باشند، جامعه‌ای مدنی شکل نخواهد گرفت، و در غیاب جامعه مدنی صرف افزایش تولیدات علمی راه به جایی نخواهد برد. ضمن آنکه بدون دخالت دادن مهارت‌ها و حساسیت‌های فرهنگی و اخلاقی شهروندان در فرایند تولید علم و فناوری احتمال به بیراهه رفتن این دو مقوله و تبدیل شدن آنها به ابزارهایی غیرکارآمد بسیار است.

اکنون که هیئت مدیره فعلی انجمن ترویج علم ایران آخرین دوره از مراسم اهدای جایزه ترویج علم را در دوره فعالیت خود برگزار می‌کند، امیدوار است آنچه این سازمان غیردولتی در سال‌های گذشته انجام داده گام کوچکی باشد برای هموارتر کردن راه کوشندگان ترویج علم در ایران و چراغ این فعالیت‌ها در آینده نیز روشن بماند و فعالانی کوشاتر اقدامات انجام‌شده را به‌شکلی بهتر و جامع‌تر به پیش برند. هیئت مدیره انجمن ترویج علم ایران با افتخار اعلام میکند که تنوع و حجم فعالیت‌های ترویجی انجام شده در کشور بیش از آن است که جایزه ترویج علم بتواند انعکاس منصفانه همه آنها باشد. با این حال، شاید تذکر این نکته خالی از لطف نباشد که در حوزه ترویج علم بار اصلی نخست بر دوش نهادها و کوشندگان مدنی است و پس از آن است که پای بخش‌های دولتی به میدان باز می‌شود. سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان بخش خصوصی، با توجه به مسائل و مشکلات حاد کشور، از قبیل بحران آب، آلودگی محیط زیست، بحران انرژی، بحران اعتماد اجتماعی و…، برای ارائه راهکارهایی کارآمد نیازمند توجه به مقوله ترویج علم‌اند. اما از سوی دیگر، شهروندان باید شاهد آن باشند که دولتمردان به علم و تفکر علمی ارزش و بهایی شایسته می‌دهند و برای حل مشکلات پیش‌رو به علم اعتماد دارند. دولت نیز باید زمینه‌هایی برای مطرح شدن مقوله ترویج علم در اسناد بالادستی، برنامه‌های توسعه کشور و همچنین بودجه‌های سالانه فراهم کند تا بتواند نقش حمایتی خود را به‌درستی ایفا کند.

انجمن ترویج علم ایران امید دارد شبکه‌های کوشندگان و فعالان ترویج علم در سال‌های آتی تشکیل و تقویت شود تا از این طریق تجارب کسب‌شده انباشته و منتقل گردد و نسل‌های بعد مجبور به گام نهادن در مسیرهای طی‌شده نباشند. همچنین انجمن ترویج علم ایران امیدوار است برندگان و تقدیرشدگان جایزه ترویج علم ارتباط خود را با انجمن حفظ و این نهاد را به دیگر فعالان این حوزه معرفی کنند تا شاهد شکل‌گیری شبکه‌های بزرگ‌تری از افراد و نهادها باشیم.

هیئت مدیره انجمن ترویج علم ایران با پاسداشت فعالیت‌ها و تلاش‌های ارزنده مدنی و ترویجی یکی از بنیانگذاران خود، بانو توران میرهادی، که اینک در نخستین سالگرد درگذشت او هستیم، مایل است بار دیگر بر اهمیت توجه به کودکان در مقوله ترویج علم تأکید و بر این نکته پافشاری کند که هیچ اقدام و برنامه‌ای در راه ترویج علم موفق نخواهد بود، مگر آنکه نگاهی نیز به کودکان و ارتقای درک علمی آنان داشته باشد. به همین دلیل، انجمن ترویج علم ایران با افتخار اعلام می‌کند که از این پس جایزه ویژه‌ای با نام جایزه میرهادی در ترویج علم به آن نهادها و افرادی اهدا خواهد کرد که تمرکز فعالیت‌های ترویج علمی خود را کودکان قرار داده باشند. امید است از سال آینده شاهد اهدای این جایزه و تأثیرگذاری آن بر ارتقای فعالیت‌های ترویجی باشیم.

هیئت مدیره انجمن ترویج علم ایران با تشکر از هیئت داوران مهرناز خراسانچی (دبیر هیئت)، مهدی زارع، منیره همایونی، ناهید آموزگار، فرشته تقوی، بهاره صفوی و مهندس محمود کریمی که زحمت بررسی و ارزیابی پرونده داوطلبان دریافت جایزه ترویج علم را بر عهده داشتند و بر اساس نظر این هیئت جوایز هجدهمین دوره جایزه ترویج علم ایران در سال 1396 را به افراد و نهادهای زیر اهدا می‌کند.»

هیئت داوران به دلیل یک عمر فعالیت و تلاش بی وقفه، مسئولانه، هدفمند، همه جانبه، مستمر و مدنی برای طرح مباحث و مقولات زیست محیطی و همچنین توجه ویژه به زیست بوم کشور و جلب توجه افکار عمومی به مقولات زیست محیطی و برقراری ارتباط با عموم مردم با استفاده از رسانه‌های هنری و مشارکت در راه‌اندازی نهادهای فعال در حوزه محیط زیست جایزه ترویج علم سال 1396 را به اسماعیل کهرم اهدا کرد.

هیئت داوران به دلیل فعالیت و تلاش بی وقفه، مسئولانه، هدفمند، همه جانبه، انسانی و اخلاقی در حوزه‌های دانشگاهی و عمومی برای بسط دانش جامعه‌شناسی و همچنین تعهد به تداوم کار فرهنگی، ترویجی و علمی و به ویژه توجه به مقوله سیاستگذاری علم و آموزش عالی جایزه ترویج علم سال 1396 را به مقصود فراستخواه تقدیم کرد.

هیئت داوران به دلیل فعالیت و تلاش بی وقفه، مسئولانه، هدفمند و مستمر در حوزه‌های دانشگاهی و عمومی برای بسط دانش ریاضی و همچنین تعهد به ترویج ریاضیات در مدارس، مشارکت در بنیان‌گذاری خانه ریاضیات و مشارکت در راه‌اندازی انجمن‌های علمی ـ آموزشی معلمان در اصفهان جایزه ترویج علم سال 1396 را به علی رجالی اهدا کرد.

هیئت داوران به دلیل انجام فعالیت‌های ترویجی و آموزشی در زمینه ترویج علم و فناوری از طریق اداره موزه علوم و فناوری و همچنین راه‌اندازی موزه‌های سیار، جشنواره‌های دانش‌آموزی و کوشش برای ارائه درک جدیدی از علم جایزه ترویج علم سال 1396 را به موزه علوم و فناوری تقدیم کرد.

هیئت داوران به دلیل انجام فعالیت های ترویجی، علمی، مدنی و آموزشی در زمینه توسعه و ترویج تفکر خلاق در جامعه و همچنین ایجاد و تقویت فعالیت‌های مولد میان زنان و جوانان و ترویج دانش کارآفرینی میان عموم مردم جایزه ترویج علم سال 1396 را به بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان تقدیم کرد.

هیئت داوران به دلیل فعالیت‌های گسترده و پیگیر در تلویزیون با هدف معرفی علم به زبان ساده به عموم مردم و تلاش‌های بی وقفه و مسئولانه برای تولید برنامه‌هایی جذاب و اطلاع بخش در زمینه علوم جایزه ترویج علم سال 1396 را به مریم فیروزی اهدا کرد.

هیئت داوران به دلیل سال ها خدمت صادقانه در حوزه آموزش عشایری و همچنین تلاش برای اعتلای علم و اندیشه میان دانش‌آموزان این مناطق جایزه معلمان مروج علم در مناطق محروم (جایزه بهمن‌بیگی) در سال 1396 را به تهمینه رزمجویی تقدیم کرد.

همچنین در پایان این مراسم از خانواده بانو توران میرهادی نیز تجلیل شد.