امینی: استقبال از یک اثر دلیل خوب بودن آن نیست/ امرایی: برخی اشعار و نوشته‌های طنز قابلیت ترجمه ندارند

به گزارش خبرگزاری کتاب (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب «مجموعه آثار فکاهی – طنز» اثر فرامرز آشنای قاسمی عصر امروز (19 اسفندماه) با حضور نویسنده اثر، اسماعیل امینی، طنزپرداز، اسدالله امرایی، مترجم، عباس احمدی، مترجم کتاب و علاقه‌مندان حوزه ادبیات و طنز در سرای اهل قلم برگزار شد.

استقبال از یک اثر دلیل خوب بودن آن نیست

اسماعیل امینی در ابتدای این نشست اظهار کرد: ‌این کتاب در دو جلد و به زبان فارسی و انگلیسی منتشر شده است، اما متاسفانه اسمی ندارد و مجموعه آثار فکاهی – طنز، تنها یک توصیف است. به نظرم این کتاب نیاز به اسم بهتری داشت. در این کتاب نویسنده، دوران طنزنویسی خودش را بیان کرده و برای هر قسمت نمونه‌ای آورده است. نکته شایان توجه، ترجمه این کتاب به زبان انگلیسی است که به نظرم کار بسیار خوب و جالبی است که امیدوارم شروعی برای ترجمه سایر آثار باشد.

وی ادامه داد: برخی نوشته‌های این اثر طبق قالب‌های مرسوم طنز نوشته شده است و حرف خاصی نمی‌توان درباره آن زد چراکه مانند سایر کارهاست اما بخش قابل توجهی از کتاب، کارهای خلاقانه قاسمی است. من این قسمت‌ها را بسیار می‌پسندم.

این طنزپردار با اشاره به ویژگی قلم آشنای قاسمی گفت: اگر اسم بسیاری از طنزپردازان از پای آثارشان حذف شود، می‌توان فکر کرد که همه نوشته‌ها کار یک نفر است زیرا همگی به یک سبک می‌نویسند اما این کتاب و نوشته‌هایش دارای امضا و هویت است و نویسنده از شیوه خاصی برای نوشتن استفاده کرده است.

وی افزود: نویسنده در این کتاب، با زبان گزنده به بیان برخی مسائل پرداخته است اما هیچ وقت از طنز خارج نشده و هر دو اصل را در کنار هم حفظ کرده است. البته باید به این نکته اشاره کرد که آشنای قاسمی در داستان‌های طنز موفق نبوده و مولفه‌های داستانی در آثارش دیده نمی‌شود.

امینی در تشریح ویژگی‌های طنز خوب اظهار کرد: زبان و تکنیک‌های بیان، دو مولفه‌ای است که با آن می‌توان طنز خوب را از بد تشخیص داد. نویسنده این اثر در پرداختن به تکنیک‌های بیان موفق عمل کرده اما در قسمت زبان ضعف‌هایی داشته است.

وی ادامه داد: طنز با فکاهی تفاوت دارد. طنز باید همراه با انتقاد و نقد باشد و این تفاوت طنز با فکاهی است. عده‌ای از طنز‌ها با گذشت زمان بی‌مزه می‌شوند و این به دلیل پرداختن به شخص یا موضوع روز است. به نظرم طنز‌پرداز باید موضوع را بررسی کند و با بیان این نمونه به اصل موضوع و مشکل بپردازد چراکه سوار شدن بر موج یک خبر فایده‌ای ندارد و ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که در کنار طنز نوشتن، رسالت فرهنگی خود را نیز انجام دهیم.

این طنز‌پرداز با اشاره به مخاطبان طنز گفت: عده‌ای از دوستان تصور می‌کنند که اگر از نوشته‌های آن‌ها تعریف شود یعنی موفق بوده‌اند و به بیان درد مردم پرداخته‌اند اما این تصور غلطی است و ما نباید به این موارد توجه داشته باشیم. طنزنویسان باید روی موج حرکت نکنند و نفتی بر آتش بلاهت نریزند.

امینی در بخش پایانی صحبت‌هایش اظهار کرد: ‌اهل ادب در تلاش هستند تا آتش بلاهت را خاموش کنند اما کسانی که بر موج عوام سوار هستند دوست دارند که نفت بر آتش بلاهت بریزند تا بتوانند از شرایط به وجود آمده استفاده کنند.

برخی اشعار و نوشته‌های طنز قابلیت ترجمه ندارند

در ادامه این مراسم، اسدالله امرایی با گلایه وضعیت ظاهری کتاب گفت: متاسفانه انتشارات دانشگاه تربیت معلم در چاپ این کتاب کم‌لطفی کرده است چراکه صفحه‌ آرایی، جلد، چاپ و صحافی کتاب ضعیف است.

وی افزود: ‌ کتاب خوبی را مطالعه کردیم اما باید به این نکته توجه کرد که خیلی از مسائل در شعر و طنز، قابلیت ترجمه به سایر زبان‌ها را ندارند و در صورت ترجمه، روح اصلی اثر از بین می‌رود چراکه آن شوخی‌ها در جامعه‌‌ همان کشور خنده‌دار است و شاید در سایر کشور‌ها به آن موضوع نخندند و برایشان جالب نباشد.

این مترجم با اشاره به ترجمه عباس احمدی اظهار کرد: به نظرم کلمات خاص نباید ترجمه شوند چراکه بعد از ترجمه مفهوم خود را از دست می‌دهند، بنابراین ترجمه این اسامی کار صحیحی نیست و در این کتاب نباید این اتفاق می‌افتاد. در بخش‌هایی از ترجمه این کتاب مفهوم اصلی گم شده است و این به دلیل ترجمه ضعیف نیست، بلکه به دلیل ترجمه‌ناپذیر بودن برخی آثار است.

امرایی در بخش پایانی صحبت‌هایش عنوان کرد: در مجموع کار ترجمه کتاب خوب بود و به نظرم خواننده در قسمت‌های زیادی می‌تواند با کتاب ارتباط برقرار کند.

خودم هم از منتقدان این کتاب هستم

عباس احمدی که دیگر سخنران این نشست بود در توضیح ترجمه این کتاب گفت: ‌از زمان ترجمه این کتاب یک سال می‌گذرد و خود من هم از منتقدان آن هستم، البته این بدان معنا نیست که ترجمه ایراد دارد بلکه تنها به این دلیل است که توقعات من عوض شده و شاید می‌شد به شکل بهتری کتاب را ترجمه کرد.

وی ادامه داد: به نظرم این کتاب بیشتر بازآفرینی است تا ترجمه، چراکه سعی کردم برای مخاطب انگلیسی زبان قابل فهم باشد و شاید اگر این کتاب را به یک فرد خارجی بدهیم، قبول نکند که این یک کتاب ترجمه شده است.

مسئولان به صادرات فرهنگی توجه داشته باشند

آشنای قاسمی که آخرین سخنران این جلسه بود در توضیح کتابش اظهار کرد: ‌در ابتدا قرار بود که این مجموعه آثار در قالب یک نرم‌افزار موبایل ارائه شود اما با پیشنهاد دوستان این مجموعه به صورت کتابی با عنوان «مجموعه آثار فکاهی – طنز» منتشر و روانه بازار شد.

وی ادامه داد: نمی‌خواستم کتاب مانند سایر کارهای موجود در بازار باشد، به همین دلیل این کتاب، اسم خاصی ندارد و از یک توصیف برای معرفی آن استفاده شده است. قصد داشتم قسمت زندگینامه را از کتاب حذف کنم اما به این نتیجه رسیدم که با حذف این قسمت، کتاب بار آموزشی خود را از دست می‌دهد.

این استاد دانشگاه، در تشریح آثار طنز موجود در بازار گفت: متاسفانه بسیاری از دوستان طنز‌پرداز تنها به بیان مشکلات روز می‌پردازند و می‌توان گفت که ۹۹ درصد کار‌ها، ماندگاری ندارند چراکه تنها به مشکلات روز و اشخاص می‌پردازند.

وی افزود: مسائلی مانند انتخابات یا دعوای دو شخصیت سیاسی موضوع روز هستند و به نظرم نباید در قالب کتاب منتشر شوند چراکه به نظر من این موضوعات، ۱۰ سال دیگر برای کسی جذابیت ندارند. البته پرداختن به مسائل روز ایرادی ندارد اما باید در کنار این موضوعات، به آثار فاخر و ماندگار نیز فکر کرد.

آشنای قاسمی با اشاره به صحبت‌های مطرح شده اظهار کرد: به دلیل اینکه چندین بار از اسامی خاص استفاده شده است، ترجیح دادیم که این اسامی نیز ترجمه شوند و تنها در پاورقی به اسم اصلی اشاره شود. فکر می‌کردم که از این کتاب حمایت‌های زیادی شود اما متاسفانه این اتفاق رخ نداد و حتی یک جلد هم از کتابم توسط مسئولان خریداری نشد.

نویسنده کتاب «مجموعه آثار فکاهی – طنز» در پایان گفت: این اولین گام برای ترجمه آثار طنز بود و بازخوردش چند سال دیگر مشخص می‌شود. هدف من از ترجمه این کتاب این بود که ثابت کنیم آثار طنز نیز قابلیت ترجمه دارند. امیدوارم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توجه ویژه‌ای به صادرات فرهنگی داشته باشد و از ترجمه آثار ادبی حمایت کند.