به گزارش خبرگزاري کتاب ايران (ايبنا)، اين مجموعه شامل مجموعه‌ای از واژگان چنداملايي است که درباره املاي آن‌ها اختلاف نظر وجود داشته است.
علي‌اشرف صادقي در مقدمه آورده است: کساني که با نسخه‌هاي خطي سر و کار دارند، مي‌دانند که شيوه نوشتن کلمات در متون گوناگوني که در دوره‌هاي مختلف و حتي در يک عصر به دست کاتبان متفاوت نوشته شده‌اند، تفاوت‌هاي چشمگير دارند. به آساني در مي‌يابيم که برای املاي اين کلمات قاعده‌اي که در آن اتفاق نظر وجود داشته باشد، ندارد.
به نوشته وی، «خط فارسی از خط عربي گرفته شده است و خط عربي خود از خط فنيقي اقتباس شده و فنيقي مانند عربي متعلق به خانواده زبان‌هاي سامي است. در زبان‌هاي سامي، صامت‌ها، اسکلت و پايه معنايي کلمه را تشکيل مي‌دهند و مصوت‌ها تنها براي گرفتن مشتقات مختلف از ريشه به کار مي‌روند. زبان فارسي يکي از زبان‌هاي خانواده هند و اروپايي است و ساختمان آن با ساختمان زبان عربي کاملا متفاوت است.»
او با ذکر برخي از مثال‌ها به تفاوت‌هاي ساختاري کلمات در اين دو زبان اشاره کرده است و ادامه مي‌دهد:
«در پنجاه، شصت سال اخير که از يک طرف مساله آموزش عمومي پيش آمده و از طرف ديگر چاپ کتاب‌هاي مختلف و مخصوصا کتاب‌هاي درسي مطرح شده، عده‌اي از صاحبنظران بر آن شده‌اند تا درباره اصلاح خط فارسي به چاره‌انديشي بپردازند و چاپ کتاب‌ها و مجلات علمي و ادبي در دهه‌هاي قبل و پيدايش رايانه و غلط‌گيري‌هاي خودکار در چاپ‌هاي رايانه‌اي در اين دهه نيز دليل ديگري بر لزوم اصلاح خط فارسي بوده است.
نيازهاي مبرم اصلاح خط فارسي، مساله شيوه نگارش کلمات فارسي را از ابتدا در دستور کار فرهنگستان زبان و ادب فارسي قرار داد. وجود بخش‌هاي متعدد علمي در گروه واژه‌گزيني فرهنگستان که اعضاي آن‌ها از متخصصان رشته‌هاي مختلف علمي دانشگاهي و غيردانشگاهي تشکيل شده‌اند و واژه‌هاي متعددي که غالبا مرکب يا مشتق هستند و از سوي اينان براي مفاهيم علمي جديد پيشنهاد مي‌شوند نيز، نياز به املاي حتي‌المقدور قاعده‌مند اين نوواژه‌ها را بيش از پيش در دستور کار شوراي عمومي فرهنگستان قرار داد. از اين رو، از همان ابتدا در فرهنگستان بخشي با نام «گروه دستور زبان و خط فارسي» تشکيل شد.»
مدير گروه دستور زبان و خط فارسي، بيش‌ترين اختلاف را در باب املاي کلمات فارسي بر سر جدانويسي و پيوسته‌نويسي کلمات مرکب و مشتق می‌داند و ادامه مي‌دهد: «فرهنگستان در اين باب راه ميانه را برگزيد و کوشيده است تا فقط مواردي را که جدا يا پيوسته نوشتن آن‌ها الزامي است، قاعده‌مند سازد و شيوه نگارش باقي کلمات را به عهده خود نويسندگان بگذارد. از آنجا که به خاطر سپردن تمام قواعدي که در کتاب «دستور خط » آمده براي هيچ‌کس جز معدودي از متخصصان امکان‌پذير نيست و از سوي ديگر عموم نويسندگان اعم از محققان و نثرنويسان و شاعران و ويراستاران و روزنامه‌نگاران و منشيان و غيره، هنگام نوشتن کلمات مرکب و مشتق و بعضي کلمات دو‌املايي يا سه‌املايي ديگر دچار ترديد می‌شوند، فرهنگستان چاره را در آن ديد که دست به انتشار يک فرهنگ املايي مبتني بر قواعد «دستور خط فارسي» بزند و املاي کلماتي را که در اين دستور به عهده سليقه و ذوق نويسندگان گذاشته بود، تا آنجا که امکان دارد بيشتر قاعده‌مند سازد و يا شيوه مرجع خود را که در بسياري از موارد اختيار دو‌املاست – در آن بگنجاند.»
«از اين‌رو گروه دستور زبان خط فارسي تصميم گرفت کلمات رايج فارسي امروز را از فرهنگ «هشت جلدي سخن» و فرهنگ «فارسي صدري افشار- حکمي» و فرهنگ «املايي دکتر جعفر شعار » استخراج کند و کلماتي را که در اين سه ماخذ نبود، از روزنامه‌ها و ساير نشريات به مجموعه فوق بيفزايد؛ آنگاه اين مجموعه را با «قواعد دستور خط فارسي» منطبق کند.»
«براي کلماتي که در مورد املاي منتخب آن ترديد وجود داشت، صلاح چنان ديده شد که کميسيون محدودي تشکيل شود و از اعضاي آن در اين‌باره نظرخواهي شود. در اين جلسات ضمن حفظ کلي اصول دستور خط فارسي درمورد کلمات دو املايي (پيوسته و جدا) گرايش بيشتري به سوي جدانويسي وجود داشت؛ زيرا تشخيص داده شد که اين شيوه با گرايش روز خط فارسي بيشتر همسوست. از سوي ديگر در آموزش به نوآموزان نيز از سهولت بيشتري برخوردار است. »
دومين چاپ «فرهنگ املايي خط فارسي بر اساس دستور خط فارسي مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسي» در شمارگان ۲۰۰۰ نسخه، قطع وزيري و ۶۲۲ صفحه و بهاي ۸۰۰۰۰ ريال به‌تازگي در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفت.
چهارشنبه ۱۹ فروردین ۱۳۸۸ - ۱۲:۳۷
«فرهنگ املایی خط فارسي بر اساس دستور خط فارسی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی» نوشته علي‌اشرف صادقی و زهرا زندی‌مقدم از سوي فرهنگستان زبان و ادب فارسي تجديد چاپ شد. این کتاب در بیست و دومین نمایشگاه کتاب تهران عرضه می‌شود./
نظر شما