-
وحدت وجود در فلسفه و عرفان اسلامی در گفتوگو با سید حسن امین؛
پیرو ملاصدرا هستم
سید حسن امین در تبیین دیدگاه فلسفی خود، مفهوم وحدت وجود را نه صرفاً عرفانی و نه صرفاً فلسفی میداند، بلکه قائل به تلفیقی از هر دو خوانش است. او معتقد است مراتب هستی در حقیقت تجلیهای گوناگون یک وجود واحد و جاری هستند که در شدت و ضعف، ظهور مییابند.
-
گفتوگو با سیدجواد میری در سالروز تولد علی شریعتی؛
دیالوگ انتقادی شریعتی با اینجا و اکنون ما
سیدجواد میری: در نگاه شریعتی، شما اگر بخواهید جامعه مطلوب داشته باشید، با اقتصاد نامطلوب به جامعه ایدهآل خود نمیرسید، و در چنین وضعیتی، ارزشهای اخلاقی و دینی والا را نمیتوانید در سطح جامعه گسترش و بسط بدهید. پس ما باید برای عبور از این وضعیت ناهنجار یا آنومی، به بنیانهای اصلی جامعه یا همان سازوکاری که معیشت زندگی مردم را شکل میدهد، التفات بنیادین پیدا کنیم.
-
گفتوگو با شادی تفضلی مترجم کتاب «گفتوگوی بعدی»؛
شیوهای برای دیدن جهان
تفضلی معتقد است این اثر جفرسون فیشر تنها مجموعهای از توصیههای ارتباطی نیست، بلکه شیوه نگاه ما به رابطهها را تغییر میدهد. او میگوید فهم در گفتوگو تنها عقلانی نیست و سکوت نیز بخشی از حضور و همدلی است. تفضلی از چالشهای انتقال لحن صریح نویسنده به زبان فارسی سخن میگوید و تأکید دارد که گفتوگو، اگر در زمان و نسبت درست اتفاق نیفتد، ضرورتاً ارزش حضور ندارد
-
گفتوگو با حسین واله رئیس موسسه حکمت و فلسفه در روز جهانی فلسفه؛
سقراط فرار نکرد
حسین واله گفت: در تاریخ مشهور است که سقراط را بازداشت کردند و گفتند اظهار ندامت کن یا جام شوکران را بنوش. عدهای از شاگردانش هم گفتند که میتوانیم تو را فراری دهیم. اما سقراط فرار نکرد. چرا فرار نکرد؟ آیا میتوان تصور کرد یک آدمی سر دو راهیهای مختلفی قرار بگیرد که یکی از آنها جان و دیگری چیز دیگری باشد و آن چیز دیگر را بر جانش ترجیح دهد؟
-
نگاهی به فلسفه لایبنیتس در گفتوگو با فاطمه مینایی؛
فیلسوف نظامساز
فاطمه مینایی: لایبنیتس در چندین شاخه از دانش که از قضا امروز بسیار هم به هم مرتبط شدهاند از پیشگامان آن شاخهها محسوب میشود: علوم شناختی، سیبرنتیک و بعدتر نظریه سیستمها، و بالاخره هوش مصنوعی. فقط برای نمونهای از سهم لایبنیتس در مباحث اخیر، میشود به استدلال «اتاق چینی» جان سرل در رد آگاهبودن هوش مصنوعی اشاره کرد. یکی از پیشگامان طرح این استدلال در فلسفه، لایبنیتس است.
-
گفتوگو با بهمن نامورمطلق به مناسبت سالروز درگذشت لویی ماسینیون؛
علم و فرهنگ در انزوا میمیرند
بهمن نامورمطلق: علم و فرهنگ در انزوا میمیرند؛ مرز نمیشناسند. این سیاست است که مرز میکشد، نه علم. انسانها از طریق گفتوگو و تبادلنظر رشد میکنند. اگر این ارتباطات علمی و فرهنگی را زنده نگاه داریم، از وضعیت تهدید و سوءتفاهم بیرون میآییم و وارد مرحلهای از پیوند، پیشرفت و درک متقابل میشویم.
-
نصرالله پورجوادی در گفتوگو با ایبنا؛
هنوز ایران را جدی نمیگیریم
پورجوادی گفت:برخیها میگویند فلانی بعد از یک عمر سراغ اندیشههای زرتشتی رفته است، مگر در آیین زرتشتی هم چیزی پیدا میشود؟ جدی گرفتن این موضوع برای ما هنوز جا نیفتاده است. ما هنوز ایران را جدی نمیگیریم. بههمین دلیل، میبینم که چه انتقاداتی به من میشود. از من میپرسید چرا زودتر سراغ این مباحث نرفتم. چرا شما نرفتید؟ چرا دیگران دنبالش نرفتند؟ چیزی نیست که فقط به من بگویید، باید به همه بگوییم.
-
ترجمه و تفکر در گفتوگو با مرتضی قلیچ:
مترجمی بهعنوان یک حرفه، آینده روشنی ندارد
قلیچ معتقد است: در جهان امروز، خواندن فقط از راه واژهها اتفاق نمیافتد؛ تصویرها هم روایت میکنند، ترجمه میکنند و معنا میسازند. عصری آغاز شده که در آن فرهنگ از مسیر نگاه و قاب عبور میکند، نه از صفحه و سطر، و مترجمِ حقیقی شاید همان کسی باشد که تصویر را میخواند.
-
«مسئله رنج» در گفتوگو با امین بزرگیان؛
اعترافی به بیچارگی جمعی انسان
امین بزرگیان گفت: نوشتن چنین کتابی که از درون مسئله کووید شروع شد و در هنگام نسلکشی غزه به پایان رسید، فقط شاید نوعی اعتراف به بیچارگی جمعی باشد. به یاد میآوریم که کووید محصول چه مناسباتی بود و چه نتایجی به بار آورد. آن آگاهیای که این بیماری از رنج ایجاد کرد، که در واقع نوعی آگاهی از وضعیت متأخر سرمایهداری در جهان امروز با تمام نتایجی که به بار آورد، مثل وضعیت بیماران سالمند.
-
ترجمه و تفکر در گفتوگو با شکوه حسینی:
امکانی برای گفتوگوی فرهنگها و تمدنها
شکوه حسینی معتقد است: آنچه گفتوگوی فرهنگها و تمدنها را میسر کرده همین ترجمه متون است. آنچه اکنون در اختیار ماست، دستاورد سدهها تلاش مردمانی است که به اشکال و انحای گوناگون میراث گذشته را از گوشه و کنار جهان به هم پیوند دادهاند و این پیوندها در غنا و تقویت آنچه در روزگار حاضر در دست ماست نقش بسزایی داشته و اصولاً آشنایی و تفاهم را میان گویشوران این فرهنگها میسر ساخته است.
-
«بازی اولتیماتوم» و روزنامهنویسی در گفتوگو با عباس عبدی؛
سعی میکنم لج مخاطب را در نیاورم
عباس عبدی گفت: در درجه اول من برای کسی نمینویسم. آنچه را که خودم فکر میکنم برای جامعه مفید است و برای آینده بهتر لازم است مینویسم. بنابراین در درجه اول خود را مینویسم. ولی همیشه سعی میکنم که هیچ مخاطبی را از دست ندهم و لج او را در نیاورم و حس همدلی او را با متن تقویت کنم.
-
سالروز تولد نیچه در گفتوگو با امین مدی پژوهشگر فلسفه؛
انسان نیستم، دینامیتم
نیچه در «اینک انسان» نوشته است: «از تقدیرم آگاهم. روزی نامِ من با یاد و خاطرهی چیزی هراسانگیز همراه خواهد شد _با بحرانی بیسابقه در زمین، با ژرفترین درگیریِ وجدان، با تصمیمی برانگیختهشده علیه همهی چیزهایی که تا آن زمان متعلقِ باور و طلب و تقدیس بودهاند. من انسان نیستم، من دینامیتم.»
-
یادی از منوچهر آشتیانی استاد فلسفه و جامعهشناسی در زادروز او؛
با تعالی ایران دوباره زنده میشوم و بازمیگردم
رضا نساجی گفت: آشتیانی از قماش مارکسیستهای دگم و لنینیست ایرانی نبود که مارکس را از مجرای لنین، هگل را از طریق مارکس و کانت و تمام فلسفه را ذیل هگل میشناختند.
-
«از توسعه تا مردمسالاری» در گفتوگو با رحمان قهرمانپور؛
دموکراسی محصول افراد کتابخوان نیست
رحمان قهرمانپور گفت: دموکراسی امر ذهنی و محصول افرادکتابخوان نیست. دموکراسی از دل بحثها بیرون نمیآید، دموکراسی یک پدیده چندبعدی است و وجه جامعهشناختی دارد. عرض من این است که بر اساس فرمولهای این کتاب، در ایران، توسعه بهمعنای مدرنیزاسیون داشتیم اما آثار این توسعه مدیریت نشده است.
-
«پرسیدن مهمتر از پاسخ دادن است» در گفتوگو با حمیده بحرینی؛
فلسفه را از آسمان به زمین آوردن
حمیده بحرینی گفت: اگر به فلسفه بهعنوان یک فن، که قدرت تفکر را ورز میدهد و دستوپنجه نرم کردن با مسئلهها را ممکن میکند، نگاه کنیم ربط آن را با زندگی مردم عادی در مییابیم. به اضافۀ اینکه فیلسوفانی هم بودهاند که کوشیدهاند بهقول سیسرو «فلسفه را از آسمان به زمین بیاورند»، مثل خود سقراط، اپیکور، مونتینی، شوپنهاور و …
-
ترجمه و تفکر در گفتوگو با بهارک سهامی:
مترجم الزاما فیلسوف یا جامعهشناس نیست
سهامی معتقد است: «اصولاً مترجم نمیتواند جای متفکر و اندیشمند را بگیرد؛ یعنی یک مترجم لزوماً فیلسوف نیست، اما یک فیلسوف میتواند مترجم باشد. به همین قیاس، یک جامعهشناس میتواند ترجمه کند، اما مترجم الزاماً جامعهشناس نمیشود.»
-
گفتوگو با محمد زارع شیرینکندی در سالروز تولد فیلسوف آلمانی؛
تشنه هایدگر هستیم
محمد زارع شیرینکندی گفت: بدترین کار ممکن درباره هایدگر، کشیدنِ پای او به وسط نزاعها و دعواهای سیاسی «خاورمیانهای» در اینجاست. نه منازعات ایدئولوژیک و جاروجنجالهای سیاسیِ اغلب بیثمر و گاه خانمانسوز و خطرناک در کشور ما نیازی به هایدگر دارند و نه تفکر هایدگر استعداد این کار را دارد
-
میراث زیگموند فروید در گفتوگو با امیرحسین جلالی ندوشن؛
ناخودآگاه را جدی بگیریم
جلالی ندوشن گفت: یادگار فروید آن است که حقیقت روان هیچگاه یکبعدی نیست و تنها در گفتوگو و تفسیر میتوان به آن نزدیک شد. دستاورد او، در یک جمله، این است: «ما باید ناخودآگاه را جدی بگیریم، زیرا آنچه سرکوب میکنیم، دیر یا زود به شیوهای دیگر بازمیگردد».
-
بازخوانی «لنین: ۲۰۱۷» در گفتوگو با روژان مظفری؛
تکرار یک آلترناتیو رادیکال
روژان مظفری گفت: وقتی ژیژک از «تکرار» لنین صحبت میکند، منظورش نه تقلید کورکورانه از تاکتیکهای خاص او (مانند تشکیل حزب پیشاهنگ به سبک بلشویکی) بلکه احیای روحیه و روش او در مواجهه با بحرانهای پیشرو است. از نگاه ژیژک، تکرار لنین، به معنای تکرار یک آلترناتیو رادیکال است
-
بازخوانی ایده «گفتوگوی تمدنها» در گفتوگو با هادی خانیکی؛
گفتوگو راهحل مسائل امروز ماست
هادی خانیکی گفت: برای جهان، گفتوگو میتواند راهی برای عبور از خشونت، تروریسم و افراطیگری باشد. من همیشه گفتهام که گفتوگو راهحل مسائل امروز ماست؛ اما متأسفانه از آن فرار میکنیم و ترجیح میدهیم صورتمسئله را پاک کنیم. در حالیکه اگر به آن تن دهیم، هم در سطح ملی و هم در سطح جهانی میتوانیم افق تازهای برای آینده بگشاییم.
-
«فلسفه شر» نوشته لارس اسوندسن در گفتوگو با احسان سنایی اردکانی؛
ایدئولوژی ضامن اخلاق نیست
در نگاه اسوندسن، فردْ هرچه بیشتر خودش را نه شخصیتی مستقل بلکه عضوی از یک سیستمِ «خیر»، بداند، احتمال بروز شرْ بیشتر خواهد بود؛ چراکه به همان اندازه، احتمال دوراندیشی فرد و تأمل در پیامدهای متغیر اعمالش نیز کمتر میشود. سیستم همچنان به عملکرد خود ادامه خواهد داد، اما چون جامعه و شرایط اجتماعیْ مدام در حال تغییرند، پیامدهای عمل افراد ذوبِ در آن سیستم نیز تغییر میکند. دقیقاً به همین دلیل هم پایبندی به هیچ ایدئولوژی صلب و ثابتی در نهایت ضامن اخلاقی بودن افراد نیست
-
سیامک عاقلی در سالمرگ کارل پوپر، فیلسوف اتریشی-بریتانیایی؛
پشتوانه نظری اصلاحطلبان
سیامک عاقلی گفت:بعدها که آقای سروش راه اصلاحطلبی را در پیش گرفت و از لیبرالیسم، سکولاریسم، کثرتگرایی، دموکراسی، تکامل معرفت دینی (قبض و بسط تئوریک شریعت) شخص و شهروند صاحب حق تا مکلف و … در تقابل با جامعه تکصدایی، جزماندیشی، و… اظهارنظر کرد، باز از اندیشههای پوپر بهره گرفت و پوپر شد فیلسوف پشتوانه اندیشههای اصلاحطلبانه
-
«خدا، مرگ و زمان» در گفتوگو با احسان قاسمخانی؛
شیوه دیگری از بودن
خواندن لویناس زمینۀ گفتوگو میان اندیشۀ فلسفی -اخلاقی، فلسفۀ دین و مطالعات اجتماعی-سیاسی را فراهم میآورد. این گفتوگوها میتوانند به بازاندیشی در حوزههایی مانند عدالت، مسئولیت جمعی، پذیرش دیگری با تمام تفاوتهایش و بهویژه معنای زندگی در جامعه کمک کنند.
-
کارنامه احسان نراقی در گفتوگو با منوچهر ثابتی؛
جامعهشناس بومی
نراقی از دوست فرانسویاش پل ماتیو افسر ارتش فرانسه یاد میکند که از طریق او برخی اطلاعات در مورد انگلیسیها دریافت میکرده و آنها را به اطلاع فرزند دکتر مصدق میرسانده.
-
کوزلک و «تاریخ مفاهیم و مفاهیم بنیادین» در گفتوگو با بهنام جودی؛
واژههای قدیم، معناهای جدید
بهنام جودی گفت: از دهه ۱۳۲۰ شمسی به اینسو با توجه به وجه زمانمند و ایدئولوژیک شدن مفاهیم طی دوره مشروطه، دوقطبیها و ساختن شعارها روندی صعودی پیدا کرد. بهگونهای که در میدان منازعات ایدئولوژیک، این مفاهیم دوقطبی به شکلهای گوناگون و متناسب با موقعیت کاربران بهکاربرده میشدند
-
از اژدر زاپاتا تا پیژامه تترون آبی در گفتوگو با فردین علیخواه:
جامعهشناس باید آدم «سربههوایی» باشد
فردین علیخواه در گفتوگو با ایبنا گفت: دانشجوی جامعهشناسی باید خوب به جزئیات نگاه کند. همیشه به دانشجویان میگویم اگر آدم «سربهزیر» در معنای واقعیاش هستید، جامعهشناسی به درد شما نمیخورد. جامعهشناس باید آدم «سربههوایی» باشد (خنده). جدای از طنز، جامعهشناس باید خوب ببیند. باید متوجه تغییرات زیرپوستی دنیای اطرافش باشد.
-
گفتوگو با امیرمحمد گمینی در بزرگداشت ابوریحان بیرونی؛
فونداسیون علم
امیرمحمد گمینی گفت: آثار بیرونی مستقیماً در تحقیقات علمی امروز نقشی ندارند. علوم مدرن مسیر خود را میروند. مثل این است که امروز در برابر یک آسمانخراش ایستادهایم؛ نیازی نیست مدام فونداسیون آن را نگاه کنیم، اما بدون آن فونداسیون این بنا وجود نداشت. آثار بیرونی همان فونداسیون هستند
-
گفتوگو با تهمورث بشیریه بهمناسبت سالمرگ امیرناصر کاتوزیان؛
حق را فدای دنیا و سیاست نکرد
میراثی که استاد کاتوزیان برای ما به جای گذاشتند، پرداختن جدی به مباحث علمی و دغدغه انصاف و عدالت، همچنین ارائه تفسیری از حقوق است که درد بیشتری از جامعه دوا میکند و من از آن با عنوان انصاف نام میبرم.
-
گفتوگوی «ایبنا» با مریم رئیسی، مترجم آثار اروین یالوم؛
یالوم تنهایی ما را قابلتحملتر میکند
مریم رئیسی، مترجم سه کتاب از اروین یالوم، معتقد است آنچه اندیشه و آثار این رواندرمانگر اگزیستانسیال را برای مخاطب ایرانی جذاب میکند، تأکید او بر اهمیت ارتباط انسانی است؛ ارتباطی که به گفته او، فراتر از هر تکنیک درمانی، میتواند نیرویی برای شفا و تغییر باشد.
-
«بحران علوم اروپایی» در گفتوگو با طالب جابری؛
بازگشت به زیست جهان
طالب جابری، مترجم آثار فلسفی، در گفتوگویی درباره کتاب بحران علوم اروپایی و پدیدارشناسی استعلایی تأکید کرد: فهم آثار هوسرل بهسبب قلم سنگین و تحولات مداوم مفاهیم او کار سادهای نیست، اما شاید همین تحول و گشودگی پروژۀ فکری او بخشی از جذابیت پدیدارشناسی باشد؛ روشی که بیش از آنکه پاسخ بدهد، خواننده را با پرسشهای بنیادین مواجه میسازد.