به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) به نقل از ستاد خبری نخستین دوره مسابقات بینالمللی چاپ مصحف شریف، قرار گرفتن عوامل و عناصر بصری در کنار يكديگر، طراحی صفحات قرآن را شکل میدهد. تاثیرگذاری این سه بخش در کتابت قرآن، موضوعی است که «عبدالصمد حاجصمدی»، استاد خوشنويسی، چهره ماندگار و خادم قرآنی، «مهيندخت سالكمهدوی»، مذهب و خادم قرآنی و «وحيد جزايری» استاد گرافيك در حوزه هنرهای قرآنی، درباره آن سخن می گویند.
وحید جزایری، استاد گرافیک حوزه هنرهای قرآنی در اين باره ميگويد: اگر گرافیک را به عنوان طراحی در نظر بگیریم، قرآنهای اولیه از نظر قرارگیری عوامل و عناصر بصری، گرافیک فوق العادهای داشتند.
وي هنرهای خوشنویسی و تذهیب را در طراحی قرآن، بسیار مهم ارزیابی میکند، اما تاکید او بر اولویت اهمیت خوشنویسی در قرآن است. وی خوشنویسی را رکن اصلی کتابت قرآن مینامد و میگوید: طراحی قرآن بدون تذهیب معنا پيدا ميكند، اما بدون خوشنویسی، معنایی ندارد.
جزایری درباره اهمیت طراحی در قرآن نیز توضیح میدهد:از آغازین نسخههای قرآن، موضوع طراحي وجود دارد، اما به مرور زمان و متناسب با نیازهای اجتماعی، طراحی در قرآن به لحاظ فرم و عناصر بصری، تکامل یافت و خوشنویسان ایران در این موضوع، نقش مهمی ایفا کردند.
وی به تکامل پایاپای خط و تذهیب در کتابت قرآن اشاره می کند و درباره شکل گیری تذهیب میگوید: در گذشته تذهیب از سادهترین شکلها آغاز و به مرور پر نقشتر شد تا امروز که از هر زمان جلوهگری بیشتری دارد و حتی گاهی به عنصری تبدیل میشود که نمیتوان آن را از طراحی قرآن حذف کرد.
استاد گرافیک حوزه هنرهای قرآنی، از طلااندازی و زرنگاری به عنوان بخشی از طراحیها و از طلا به عنوان ثابتترین رنگها در قرآنهایی که جنبه تزئیناتی بیشتری دارند، نام میبرد و درباره استفاده از این عنصر در چاپ های امروزی قرآن ميگويد: در دوره معاصر، افست و طلاکوب میتواند تا حدودی به طلااندازی و زرنگاری نزدیک شود، اما در نهایت، کیفیت کار اصلی، متفاوت و بهتر است.
وی همچنین از جنس کاغذ نیز به عنوان عنصر موثر در طراحی و کتابت قرآن نام میبرد و درباره تاثیر برگزاری نخستین دوره مسابقات بینالمللی چاپ مصحف شریف در ارتقاي کیفیت طراحی قرآن عنوان ميكند: در این مسابقات بیشتر بر مباحث فنی و چاپ تاکید شده است، اما بهتر بود به جایگاه طراحی در کتابت قرآن به عنوان یک عنصر تعیین کننده، توجه میشد.
انتقال مفهوم آیات به زیباترین شکل
مهيندخت سالك مهدوی، مذهب و خادم قرآنی نیز با اشاره به نقش اثرگذار تذهیب در کتابت قرآن، درباره پیشینه این هنر میگوید: مذهبین با نقشهایی با عنوان «سرسورهها» در ابتدای آیات و «گل آیه» در انتهای آیات، آیات قرآنی را از هم جدا کردند. به مرور نقشهایی با نام «شمسه افتتاح» و «نشان جزء» یا «گل جزء» نیز که جزءها و حزبهای قرآن را از هم جدا میکرند، به وجود آمدند.
وی نقش مذهبین را در کتابت قرآن بسیار موثر میداند و در این باره توضیح میدهد: مذهبین از ابتدای تاریخ اسلام سعی کردند در کنار زیبایی مفاهیم، آیات را به بهترین شکل و به عنوان هنری جاودان در اختیار مردم قرار بدهند.
این مذهب و خادم قرآنی، بر تاثیرگذاری نخستین دوره مسابقات بینالمللی چاپ مصحف شریف در چاپ نفیس قرآن تاکید میکند و میگوید: با توجه به این که این مسابقات در حوزه چاپ برگزار میشود، ممکن است تاثیر مورد نظر هنرمند را نداشته باشد، اما در درازمدت در چاپ نفیس قرآن موثر خواهد بود، به شکلی که افرادی که دستاندرکار چاپند، براي ارتقاي چاپ و بهتر دیده شدن هنرهای تذهیب و خوشنویسی در قرآن تلاش خواهند کرد.
در خدمت سهولت خوانش
عبدالصمد حاج صمدی، استاد خوشنويسی، چهره ماندگار و خادم قرآنی نيز درباره نقش خوشنويسي در آثار قرآني ميگويد: در فعالیتهای هنری صورت گرفته در قرآن، پیش از هر چیز به هنر خوشنویسی توجه میشود و این هنر نسبت به سایر هنرها از اهمیت بیشتری برخوردار است.
وي همچنين از خط های کوفی، محقق، ریحان، نسخ و نستعلیق به عنوان خط های استفاده شده در قرآن نام میبرد و ادامه ميدهد: از این میان، خط کوفی از نخستین خطوط استفاده شده در کتابت قرآن است. خطهای محقق و ریحان نیز تا پیش از قاجار از درجه اهمیت خاصی برخوردار بودند، اما اکنون منسوخ شدهاند.
حاج صمدی از خط نسخ به عنوان پرکاربردترین و خط نستعلیق به عنوان خطی که کمتر در کتابت قرآن کریم به کار میرود، نام میبرد و در این باره توضیح میدهد: خواندن زیر و زبرها در خط نستعلیق برای مخاطب دشوار است و به همین دلیل و به خاطر خوانایی بیشتر خط نسخ، از این خط استفاده میشود.
وی درباره ویژگی های خطوط به کار رفته در کتابت قرآن نیز ابراز میدارد: این خطوط ضمن دارا بودن عنصر زیبایی باید در خدمت سهولت خوانش آیات قرار بگیرند.
نخستین دوره مسابقات بینالمللی چاپ مصحف شریف آبان ماه امسال برگزار ميشود.
چهارشنبه ۱۴ مهر ۱۳۸۹ - ۱۶:۰۷
نظر شما