سیدمحمدعلی احمدی ابهری، نویسنده و پژوهشگر، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به بهانه برگزاری هفدهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، با مقایسه میراث مکتوب ایران با اروپا، بیان کرد: بخش قابلتوجهی از میراث مکتوب کشورهای اسلامی، بهویژه ایران، دارای ماهیت علمی در حوزههایی مانند ریاضی، نجوم، طب، فقه و کلام است که مستقیماً بهعنوان منبع علمی قابل استفادهاند یا بهعنوان بخشی از «تاریخ علم» برای جامعه بشری امروز ارزشمند هستند.
وی افزود: میراث مکتوب ما آثار موزهای نیستند، بلکه آثار و منابع علمی هستند که امروز هم برای مراکز علمی، قابل استفادهاند.
ابهری، درباره توجه به میراث مکتوب، با اشاره به بازدید اعضای اتحادیه نسخ خطی اسلامی از ایران، اظهار کرد: شاید ایران یکی از بهترین حد نصابها را در این زمینه داشته باشد. حضور گسترده نسخهشناسان، مصححان، فهرستنگاران و مرمتگران، در شهرهای مختلف ایران، موجب شگفتی مهمانان خارجی شده بود؛ چراکه در بسیاری از کشورها نسخ خطی عمدتاً بهعنوان متونی غیرعلمی و افسانهای شناخته میشوند.
دانشگاهها؛ محرک اصلی پژوهش و احیای متون
ابهری، دانشگاهها را کلید توسعه مطالعات میراث مکتوب دانست و دو پیشنهاد عملی ارائه کرد: نخست، تعریف پایاننامههای دانشجویی در زمینه تصحیح و پژوهش نسخ خطی مرتبط با تخصصهای دانشگاهی، و دوم، لحاظ کردن فعالیتهای تصحیح و احیای متون بهعنوان معیاری برای ارتقای اساتید.
وی با انتقاد از کمتوجهی به این آثار در نظام ارتقای اساتید، گفت: متأسفانه آثار تصحیح، در امتیاز مثبت به حساب نمیآید.
کتابخانهها: گشایش بیشتر برای محققان
این نویسنده با اشاره به بهبود نسبی شرایط دسترسی پژوهشگران به نسخ خطی نسبت به گذشته، از دیجیتالسازی و قراردادن نسخ خطی کتابخانه مجلس در دسترس عموم بهعنوان نمونهای موفق نام برد و از کتابخانهها خواست با دوری از انحصارگرایی و دیدگاههای محدود، خود را خدمتگزار مؤلف و محقق بدانند و زمینه دسترسی آسانتر اهل تحقیق را فراهم آورند.
ضرورت تأسیس «اتحادیه مردمی نسخ خطی ایران» به جای نهاد دولتی
ابهری، با ابراز مخالفت صریح با دولتی شدن امور نسخ خطی، بر تشکیل «اتحادیه نسخ خطی ایران» تاکید و بیان کرد: این اتحادیه میبایست متشکل از انجمنهای مردمی تخصصی (مانند انجمن فهرستنگاران، مصححان، مرمتگران و کتابداران نسخ خطی) باشد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صرفاً نظارت و حمایت محدود مالی و امکاناتی از آن را برعهده گیرد.
وی هشدار داد: کشوری که بهزور و اجبار این امر دولتی شده، موفق نبوده و موجب نگرانی دارندگان نسخ، و حتی خروج آنها از کشور شده است.
مقابله با «چاپهای بازاری» از طریق نقد علمی
وی برای مقابله با معضل چاپهای بازاری و غیرعلمی متون، بر لزوم تقویت نقد علمی و فرهنگی تأکید کرد و گفت: هیچگونه برخورد رسمی و دولتی با این پدیده نباید شود.
به اعتقاد ابهری، تیزبینی اساتید و انتشار نقدهای سازنده در مجلات تخصصی و نشستها، به تدریج سره را از ناسره جدا کرده و انگیزه تولید آثار بازاری را کاهش خواهد داد.
آیین بزرگداشت؛ کاتالیزور همگرایی و تولید علم
ابهری، نقش آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی را بسیار حیاتی ارزیابی کرد و گفت: این آیین عاملی برای گردهمآوردن گروههای مختلف فعال در این عرصه است که پیش از آن تمایلی به همکاری با یکدیگر نداشتند.
به گفته وی، این گردهماییهای سالانه، زمینهساز تشکیل سمینارها، انتشار مقالات، انتشار مجله تخصصی بینالمللی «نامه بهارستان» و جذب نیروهای جوان به حوزه میراثپژوهی شده است.
به گزارش ایبنا؛ هفدهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی با شعار «میراث دیروز، اندیشه امروز» به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی بهمن ماه ۱۴۰۴ با مشارکت نهادهای علمی و فرهنگی برگزار میشود.
نظر شما